Polacy zaprojektowali nową dzielnicę czeskiego miasta Náchod

Dobrawa Bies

08 czerwca '21

Projekt zwyciężył w konkursie Nowa Tepna – wielofunkcyjne centrum miasta Nàchod

...

Zespół młodych, polskich architektów i urbanistów, doktorantów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej w składzie: Olga Czeranowska-Panufnik, Władysława Kijewska, Piotr Person, Aleksander Sojka zdobył pierwszą nagrodę w międzynarodowym konkursie architektoniczno-urbanistycznym „Nowa Tepna — wielofunkcyjne centrum miasta Náchod”. Zadaniem było zaprojektowanie, zagospodarowanie pofabrycznych terenów i stworzenie nowej dzielnicy w czeskim mieście Náchod.

Náchod to liczące dwadzieścia tysięcy mieszkańców miasto zlokalizowane przy granicy z polską Kudową-Zdrój. Celem konkursu było zaprojektowanie tętniącej życiem nowej dzielnicy miasta, sąsiadującej z historycznym centrum oraz zamkiem. Nowa dzielnica ma powstać w miejscu starej fabryki tekstylnej Tepna. Do konkursu zgłosiło się 26 zespołów (łącznie 160 architektów i urbanistów), których projekty oceniało jury w składzie: Jaroslav Wertig (przewodniczący jury, architekt A69 – Architects), Tina Saaby (główna architektka Kopenhagi w latach 2010-2019), Marta Mnich (polskie biuro VROA), Pavel Hnilička (Architects + Planners), Viktor Vlach architekt z Nachodu. Miasto reprezentowali burmistrz Jan Birke oraz jego zastępcy Jan Čtvrtečka i Michal Kudrnáč.

autorzy zaproponowali plan dzielnicy oparty na trójkątnym układzie placów

Sędziowie za najlepszą uznali propozycję polskiego zespołu z Warszawy w składzie: Olga Czeranowska-Panufnik, Władysława Kijewska, Piotr Person, Aleksander Sojka, przyznając mu milion koron.

Jak czytamy w uzasadnieniu jury:

Propozycja zasługuje na pierwsze miejsce pod każdym względem, ponieważ jej autorzy najlepiej zrozumieli relacje z otoczeniem i wprowadzili je do zaproponowanych rozwiązań. Założenie dwóch osi, które rozpoczynają się od projektowanego placu w pobliżu Tepnej, logicznie i wyraźnie dzielą teren na miejskie kwartały [...]. Plan jest prosty i przejrzysty, w dużej mierze respektuje istniejącą zabudowę i warunki lokalowe. Poszczególne elementy można stopniowo uzupełniać w czasie i nie ma potrzeby budowania ich od razu w całości [...].

Drugą nagrodę otrzymała czeska pracownia gogolák+grasse w składzie: Ivan Gogolák, Lukáš Grasse, Ondřej Císler, Josef Choc, Filip Rašek, Matúš Berák i Barbora Lopraisová. Trzecie miejsce powędrowało do zespołu Leto architects z Moskwy: Dmitrii Prikhodko, Pavel Kultyshev, Grigori Parfjenov i Diego Romeo.

ważnym elementem projektu jest kwestia bioróżnorodności oraz adaptacji do zmian klimatycznych

inkluzywna dzielnica

Spójność społeczna oraz zrównoważone środowisko to dwa zagadnienia, które stanowią główne osie naszego projektu. Obie wartości w bezpośredni sposób przełożyły się na koncepcję w skali urbanistycznej, architektonicznej i detalu; znalazły też odzwierciedlenie w programowaniu funkcji. Uznając dostępność i różnorodność przestrzeni publicznych za fundament inkluzywnego środowiska zamieszkania, zaproponowaliśmy plan dzielnicy oparty na trójkątnym układzie placów połączonych drogami, alejami i ścieżkami, w których prymat zawsze mają piesi — tłumaczą autorzy.

Architektom zależało na podkreśleniu zróżnicowanego charakteru tych miejsc tak, aby zapewnić możliwość wyboru i spełnić potrzeby różnych grup społecznych. Każdemu, w ten sposób powstałemu węzłowi nadali inny charakter, wykorzystując ich kompozycję oraz funkcje przylegające do przestrzeni publicznych.

nagrodzona praca zawiera m.in. projekt co-housingu, mieszkań dla seniorów, komunalnych oraz kwartały na obiekty dewloperskie

spójność społeczna

W skali architektonicznej, aby zapewnić inkluzywność i różnorodność lokatorską architekci zaproponowali zróżnicowaną typologię kwartałów zabudowy. Wyodrębnić tu można: zaprojektowany w detalu co-housing profilowany, mieszkalnictwo senioralne i wspomagane, mieszkania komunalne (w informacjach konkursowych dostarczonych przez miasto zawarto dane ukazujące systematycznie uszczuplany zasób mieszkań komunalnych, wskazując na potrzebę ich poszerzenia), wreszcie kwartały przeznaczone pod obiekty deweloperskie. Zabudowa mieszkaniowa uzupełniona jest przez bogaty program usług społecznych i funkcji uzupełniających. Przestrzenie usługowe, handlu i biur są wkomponowane w kwartały, dodatkowo zaprojektowane zostało przedszkole w centrum wielopokoleniowym, punkt mobilności, centrum społeczne, centrum technologii — wszystko według wytycznych konkursowych.

w parku, u stóp zbocza zamkowego znajduje się miejskie mokradło

zrównoważone środowisko

Równie istotnym wątkiem w naszym projekcie jest kwestia bioróżnorodności oraz adaptacji do zmian klimatycznych. Wyróżniliśmy trzy typy krajobrazu: duży, zielony teren parku, pół-miejski krajobraz wprowadzający naturalne rozwiązania zieleni i wody do przestrzeni publicznych oraz ujarzmiony, miejski krajobraz stosujący jedynie drobne elementy zieleni o dokładnie określonej formie — mówią architekci.

bardzo ważnym elementem projektu jest woda

Mając na uwadze zapewnienie dobrej retencji wody i odpowiedniego mikroklimatu, architekci wprowadzali wszędzie elementy wodne. W parku, u stóp zbocza zamkowego przewidzieli miejskie mokradło — obszar retencji wody, okresowo wypełniający się, przez który poprowadzona została kładka. Wprowadzono także system drobniejszych ogrodów deszczowych, a w przestrzeniach utwardzonych wodny plac zabaw, fontannę czy niecki retencyjne wzdłuż dróg. Na jednym z placów autorzy zaproponowali naturalny staw kąpielowy.

w wielu miejscach pojawiają się szklarnie

Dachy projektowanych budynków są w przeważającej mierze zielone, co wspomaga retencje wody i dobry bilans energetyczny. W wielu miejscach pojawiają się szklarnie — charakterystyczny element zabudowy Náchodu. Architekci zaproponowali także wytwarzanie energii poprzez panele fotowoltaiczne, dobór materiałów konstrukcyjnych z odnawialnych źródeł (znaczny udział CLT), czy ponowne wykorzystanie wody w obiegu wewnętrznym budynków. W detalach elewacji i dachów przewidziane zostały niecki umożliwiające zagnieżdżenie się ptaków i owadów.

idea compact city

Pandemia nie wpłynęła znacząco na zmianę sposobu myślenia projektowego autorów, uwypukliła natomiast wątki, które zawsze wydawały się im istotne.

W kontekście pandemii najistotniejsze wydają się kwestie dostępności, umożliwienie spełniania potrzeb życia codziennego na miejscu, zgodne z ideą compact city i miasta piętnastominutowego. Podkreślają one potrzebę zapewnienia pełnego spektrum funkcji i usług społecznych w promieniu wygodnego dostępu pieszego. W kontekście kryzysu w dwójnasób znacząca stała się także odpowiedź na rosnący problem zdrowia psychicznego w środowisku zabudowanym, który łączyć można jego formą, brakiem dostępu do zieleni, z atomizacją społeczną — tłumaczy nagrodzony zespół.

projekt dzielnicy powstał zgodnie z ideą compact city i miasta piętnastominutowego

W projekcie szczególnie istotne było zapewnienie dostępu do różnorodnych przestrzeni wypoczynku i relaksu, miejsc publicznych i społecznych zlokalizowanych na zewnątrz, o nieograniczonym i bezpłatnym dostępie. Zespół położył również nacisk na stworzenie przestrzeni będącej pretekstem do interakcji pomiędzy różnymi grupami społecznymi.

A jaka jest przyszłość projektu? Autorzy rozmawiają teraz z władzami miasta na temat opracowania projektu urbanistycznego i ogólnych założeń, które staną się planem miejscowym tego terenu. Taki proces zajmie około roku, dlatego ważnym elementem konkursu było również etapowanie. Trzymamy kciuki za realizację projektu!

Zapraszamy także do posłuchania rozmowy z autorami, którą przeprowadziło akademickie radio Kampus.