Przyjeżdżacie do Krakowa, ale nie chcecie znowu chodzić tylko po starym mieście? Może mieszkacie w Krakowie, ale Nowa Huta dalej jest dla was tajemnicą? Pomoże z tym pewien wyjątkowy przewodnik!
Nowa Huta to kraina niewykorzystanego potencjału dla Krakowa, choć do takiego jej postrzegania wciąż dojrzewamy. Bardzo często informujemy o tym, jak zmienia się ta część miasta — od zmian na które wiele lat czekała aleja Róż po odnawianie neonów. Po wielu latach batalii Nowa Huta w końcu stanie się Pomnikiem Historii.
Nową Hutę można zwiedzać w bardzo różnorodne sposoby, kompleksowy architektoniczny przewodnik zaproponował już kilka lat temu Krakowski Szlak Modernizmu. Do nowych sposobów zwiedzania dołączył jeszcze jeden — szlak neonowy. Ośrodek Kultury imienia Norwida stworzył „Przewodnik po neonach Nowej Huty” z którym możemy zwiedzać jedną z najbardziej niedocenianych dzielnic w Krakowie przez pryzmat wyjątkowego zasobu kulturowego, jakim są neony.
neony „kino” i „ŚWIT”
fot. M. Rymarz | ©. Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida
O tym, jak narodził się pomysł na przewodnik, miejscu neonów na mapie nowohuckiego dziedzictwa, a także przyszłości udostępniania tego dziedzictwa, opowiadają autorzy przewodnika.
Wiktor Bochenek: Warto zacząć od początku. Jak narodził się pomysł na projekt „Szlak nowohuckich neonów”?
Jarosław Klaś: Początki to 2017 rok. Wtedy realizowaliśmy w Ośrodku Kultury Norwida projekt „Alternatywny przewodnik po Nowej Hucie”, w ramach którego proponowaliśmy nowe spojrzenie na lokalne dziedzictwo i niekonwencjonalne trasy po dzielnicy. Jednym z tematów, który wybraliśmy były neony, bo już wtedy budziły duże zainteresowanie. Spacer poprowadził Michał Ostasz. Kiedy przygotowywał trasę i tekst okazało się, że o neonach niewiele wiadomo… W zasadzie tyle, że było ich dużo, były fajne i trochę po nich zostało. Od tego czasu myśleliśmy o tym, że warto ten temat potraktować głębiej i szerzej. Okazja nadarzyła się, kiedy Rada Dzielnicy w 2021 roki przyjęła uchwałę w sprawie utworzenia szlaku neonowego w Nowej Hucie. Rok później Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa zaproponował zajęcie się tematem neonowym Ośrodkowi. My byliśmy już w blokach startowych. Zebraliśmy ekspertów i zaczęliśmy pracę.
neon „Huta Sztuki”
fot. M. Rymarz | ©. Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida
Wiktor: Istotnym elementem projektu jest „Przewodnik po neonach Nowej Huty”. Co w nim znajdziemy i dlaczego warto po niego sięgnąć zwiedzając Nową Hutę?
Monika Kozioł: Głównym elementem przewodnika jest spis inwentarzowy, będący rezultatem wielomiesięcznej kwerendy przeprowadzonej przez doktorę Joannę Suchowiak-Horzemski i Pawła Bochenka. To serce przewodnika pokazujące, jak wiele neonów znajdowało się na terenie Nowej Huty. Spisowi towarzyszy także szlak wytyczony przez wspomnianych wcześniej autorów, który prowadzi od osiedlu Na Skarpie przez plac Centralny, al. Róż, osiedlu. Teatralne, kończąc się na osiedlu Kazimierzowskim. Dodatkowo w publikacji znajduje się tekst autorstwa doktory Joanny Suchowiak-Horzemski ukazujący proces powstawania neonów, przytaczając i tłumacząc najważniejsze terminy. Pani Joanna jest także autorką drugiego artykułu, w którym tym razem nakreśliła rys historyczny i genezę nowohuckich neonów. Natomiast doktora Anna Zabdyrska skoncentrowała się na recepcji neonowego dziedzictwa w Nowej Hucie. Z kolei doktora Agnieszka Konior w swoim tekście podsumowała wywiad grupowy, przeprowadzony z grupą nowohuckich aktywistów, dotyczący szans i zagrożeń stojących przed neonowym dziedzictwem Nowej Huty.
neony „Sfinks” i „Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida”
fot. M. Rymarz | ©. Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida
Wiktor: Czy podczas kwerendy udało się odkryć coś, co do tej pory nie było znane?
Monika: Przede wszystkim udało się stworzyć wspomniany już wcześniej spis inwentarzowy nowohuckich neonów, mający formę tabeli, w której znalazło się 173 pozycje. Jest to najbardziej aktualny stan badań, który mamy nadzieję stanie się przyczynkiem do kolejnych. Mamy bowiem świadomość, że nie wszystko zostało jeszcze odkryte, jeśli chodzi o nowohuckie neony.
neon „Markiza”
fot. M. Rymarz | ©. Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida
Wiktor: Obok przedstawienia terminologii, wytyczenia szlaku, zdefiniowania wartości tego dziedzictwa, co jeszcze znajdziemy w przewodniku?
Monika Kozioł: W przewodniku został także zaprezentowany font „Samosia”, autorstwa Dominiki Langosz i dr Anny Zabdyrskiej, który jest inspirowany nowohuckimi neonami. Jego nazwa pochodzi od neonu, który został zaprojektowany przez Annę Pawlak-Suchowiak i znajdował się na dachu pawilonu handlowego na osiedla Centrum D 7. Ten font można bezpłatnie pobrać ze strony internetowej Ośrodka Kultury im. C. K. Norwida i wykorzystać, chociażby do zaprojektowania własnego neonu.
Wiktor: Jaka była reakcja Nowohucian na stworzenie takiego projektu i podjęcia się wydania przewodnika?
Jarosław Klaś: Nowohucianie zawsze bardzo pozytywnie reagują na tematy dotyczące swojego dziedzictwa, a temat neonowy jest chyba jednym z ich ulubionych. Neony darzone są dużym sentymentem, budzą zainteresowanie i wspomnienia. Wiele osób pomagało naszym ekspertom, kiedy pojawiały się pytania, czy wątpliwości – choćby w komentarzach na portalach społecznościowych.
Myślę, że wielu mieszkańców ucieszyło się, że ktoś wreszcie zajmuje się tym zagadnieniem. Zainteresowaniem cieszyły się też nasze jesienne spacery neonowe oraz warsztaty w 2022 roku (dla dzieci i dla dorosłych) z projektowania neonów. Wiele osób pyta, kiedy odbędą się kolejne oprowadzania szlakiem. Bardzo pozytywne reakcje wzbudza też font „Samosia”.
neon „FILATELISTYKA”
fot. M. Rymarz | ©. Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida
Wiktor: Warto też zapytać o rzecz dość trywialną, ale dlaczego warto przypomnieć te neony?
Monika: Nowohuckie neony były częścią miejskiej tkanki. W dużej mierze powstawały, wtedy kiedy budowana była dzielnica. Stąd pewnie tak duży sentyment mieszkańców do nich. Jednak poza tym aspektem ważne jest to, że neony stanowią część dziedzictwa Nowej Huty. Są także przykładem świetnego wzornictwa, które warto przypominać i promować.
Wiktor: Czy jest to pozycja dla mieszkańców, czy bardziej dla turystów?
Monika: Myślę, że przewodnik sprawdzi się wśród mieszkańców, jak również turystów. Wyznaczony w nim szlak pozwala na przemierzanie Nowej Huty neonowym szlakiem, który może być interesujący i zaskakujący zarówno dla osób, które znają tę część Krakowa, jak również dla osób, które są w niej po raz pierwszy.
Wiktor: Jak wygląda sprawa dostępu do publikacji? Jak będzie dostępna wersja online?
Monika: Obecnie publikację można zakupić w siedzibie głównej Ośrodka Kultury im. C. K. Norwida (osiedle Górali 5) jak w również w księgarni Cafe Nowa. W przyszłości planujemy także zamieszczenie bezpłatnej, elektronicznej wersji przewodnika na stronie naszej instytucji.
Wiktor: Jakie mają Państwo plany na przyszłość związane z tym projektem, jak i promowaniem dziedzictwa Nowej Huty?
Monika: Na pewno z dużym zainteresowaniem będziemy obserwować jak odbierany jest „Przewodnik po neonach Nowej Huty”. Planujemy także włączyć spacery szlakiem nowohuckich neonów w ofertę Nowohuckiego Laboratorium Dziedzictwa. Będziemy także realizować inne projekty związane z dziedzictwem Nowej Huty, między innymi odnoszące się do środowiska artystycznego tej dzielnicy, historii Ośrodka Kultury im. C. K. Norwida, jak również zieleni w przestrzeni publicznej.
już dziś przewodnik można kupić, docelowo będzie dostępny online
© Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida
