Våler jest niewielkim miasteczkiem w Norwegii, położonym nad rzeką Glomma. Niestety, w 2009 roku spłonął drewniany kościół, położony w samym sercu miasteczka. Dla okolicznej ludności ta ogromna strata stała się przyczynkiem do rozpisania międzynarodowego konkursu na projekt nowego gmachu dla Norweskiego Kościoła Luterańskiego. Na ogłoszony przez radę kościoła konkurs wpłynęło 239 prac z dwudziestu trzech krajów.
Konkurs wygrał Espen Surnevik, norweski architekt i profesor w Szkole Architektury i Designu w Oslo (AHO). Surnevik, choć nie zaproponował w swoim projekcie odbudowy kościoła w kształcie starego, nawiązuje do pewnych cech spalonej świątyni. Symboliczny zarys dziewiętnastowiecznego kościoła w kształcie równoramiennego krzyża znajduje się na terenie siedemnastowiecznego cmentarza przynależącego do parafii.
sytuacja
© Espen Surnevik as
Na osi przecinającej środek dawnej świątyni Surnevik umieścił wejście do nowego kościoła — rozrzeźbionej bryły na planie kwadratu. Jak pisze architekt, ekspresyjna forma budynku powstała jako bezpośrednia reakcja na to miejsce. Jego bryła zbudowana wokół kwadratu z wysuniętymi w cztery strony świata wykuszami, jest odniesienim do spalonego kościoła na planie krzyża. Dominantę stanowią dwie, masywne wieże w kształcie ściętych ostrosłupów. W wyższej wieży (wysokiej na dwadzieścia cztery metry) umieszczono główną przestrzeń liturgiczną, a w niższej (dwunastometrowej) chrzcielnicę. Jak podaje Surnevik, kościół został zaprojektowany zgodnie ze ścisłymi zasadami geometrycznymi — plan jest kwadratowy, diagonalnie podzielony osią biegnącą od prezbiterium do chrzcielnicy.
rzut i przekroje
© Espen Surnevik as
Nowy, pokryty sosnowymi deskami kościół odzwierciedla leśny krajobraz Våler. Jak podaje autor, naturalne fasady mają długą lokalną tradycję. Ze względu na panujący klimat, drewno powoli ciemnieje, a z czasem wraca do natury. W nowym kościele w Våler pokrycie elewacji będzie odnawiane co pięćdziesiąt lat, a co za tym idzie, kościół będzie symbolicznie ożywał dla kolejnych pokoleń. Wnętrze pokryte jest brzozową sklejką (plywood).
Artystyczne opracowanie wnętrza, jak pisze Espen Surnevik, ma na celu „wyeliminowanie” realności nośnej konstrukcji i osiągnięcie efektu lekkości. Surnevik i Dietrichson starali się, aby wpadające do kościoła światło przynosiło wiernym nadzieję i symbolicznie przezwyciężało ciemność. Efekt ten uzyskali dzięki różnorodnym kształtom okien w prezbiterium i świetlikom w szczytach wież.
Zdaniem Surnevika, główna opowieść liturgii stała się narracją kościoła — od ognia do zmartwychwstania.
oprac. red.
na podstawie opisu autorskiego
