Iga Ostrowska podpatrując berlińskie kooperatywy i osiedla skupione wokół przestrzeni sąsiedzkich stworzyła projekt zabudowy wspólnotowej na Pradze Północ. Koncepcja integrująca mieszkańców Warszawy to praca dyplomowa powstała na Politechnice Warszawskiej pod kierunkiem Katarzyny Kierczyńskiej-Królikowskiej.
Niedobór relacji międzyludzkich może powodować odczuwanie nadmiernego stresu, narastanie poczucia samotności i wyizolowania, a także stanów lękowych i depresji. Jednak dobrze zaprojektowana przestrzeń może służyć reintegracji społeczności.
dziedzińce to przestrzenie wspólne przeznaczone na m.in. ogrody społeczne i kawiarnie
© Iga Ostrowska
Jak twierdzi Iga Ostrowska:
Przypadkowe spotkania i kontakty są często niedoceniane, jednak stanowią element niezbędny do zawiązywania relacji społecznych. Otoczenie zaprojektowane w sposób zachęcający ludzi do interakcji pomaga im zaakceptować jego pozostałych użytkowników, a prozaiczna rozmowa z nieznajomym może stać się początkiem długotrwałej przyjaźni. Dążenie człowieka do bycia z innymi osobami, nawiązywania kontaktów, opieka i akceptacja innych należą do kategorii potrzeb niezbędnych do osiągnięcia szczęścia. Wspólna przestrzeń to czynnik, który prowokuje do poznawania innych, prowadzenia dyskusji i zawierania kompromisów. Szansa na podjęcie wspólnych projektów prowadzi do współpracy i wzrostu zaufania społecznego. Obszary wzmacniające poczucie przynależności traktowane są jako jeden ze składników, które tworzą poczucie metaforycznego domu.
Kierując się tymi założeniami, autorka stworzyła projekt koncepcyjny zabudowy wspólnotowej, łączącej nowo zaprojektowane struktury z istniejącym sąsiedztwem, na jego miejsce wybierając warszawską dzielnicę Pragę Północ.
architekta zaproponowała trzy rodzaje zabudowy mieszkaniowej: Moduł Sąsiedzki, Cluster House i Coliving
© Iga Ostrowska
miasto tworzone przez mieszkańców
Miasto żyje dzięki swoim mieszkańcom, a oni współtworzą je zostawiając w przestrzeni ślady swojej aktywności
I. Calvino, Niewidzialne miasta, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa, 2013, s. 13
Koncepcja powstała na bazie doświadczeń, które Iga Ostrowska zdobyła w trakcie paromiesięcznej wymiany studenckiej z TU Berlin. W tym czasie wzięła udział w MakeCity Festival, odwiedzając liczne kooperatywy mieszkaniowe i osiedla skupione wokół przestrzeni sąsiedzkich, mając możliwość przeprowadzenia rozmów zarówno z ich architektami, jak i mieszkańcami.
otwarcia w bryle przyziemia toworzą dostęp do powiązanych ze sobą dziedzińców
© Iga Ostrowska
Głównym celem autorki było stworzenie sąsiedztwa, w którym balans przestrzeni prywatnej i wspólnej ma prowokować przypadkowe spotkania i zachęcać mieszkańców do wspólnych działań. Zabudowę tworzy osiem budynków zakomponowanych wzdłuż pasażu, który jest rdzeniem dla otwartych przestrzeni sąsiedzkich oraz wprowadza ruch miejski do wnętrza osiedla. Zaprojektowana struktura wypełnia ubytek w przestrzennej tkance warszawskiej Pragi i kształtuje pierzeję al. Solidarności, a jednocześnie, dzięki udostępnieniu skrótowego przejścia przez kwartał, tworzy przestrzeń przyjazną dla pieszych. Forma budynków odpowiada współczesnym osiedlom mieszkaniowym, natomiast partery usługowe aranżują sekwencję połączonych ze sobą kameralnych podwórek, odwołując się do dziedzińców praskich kamienic.
zabudowa wspólnotowa i moduły sąsiedzkie
Ważnym aspektem projektu było wyprofilowanie oferty mieszkaniowej. Architektka zaproponowała trzy rodzaje zabudowy wspólnotowej. Uwzględniła w nich różnorodność i potrzeby użytkowników z odmiennych grup wiekowych, zawodowych i społecznych, a także nomadyczny styl życia. Dwa budynki uzupełniające pierzeję al. Solidarności są przeznaczone dla osób łączących miejsce zamieszkania z pracą. Pomieszczenia wspólne wykorzystywane jako biura uzupełnia oferta obszernej powierzchni coworkingowej zlokalizowanej tuż ponad parterami usługowymi.
budynki zostały zaprojektowane na podobnym module konstrukcyjnym
© Iga Ostrowska
Pięć budynków mieszkalnych stanowi Moduł Sąsiedzki, składający się ze zróżnicowanej powierzchniowo oferty mieszkań własnościowych i pomieszczeń sąsiedzkiej integracji. Budynki zaprojektowane zostały na tym samym module konstrukcyjnym, dzięki czemu mogą powstawać i rozbudowywać się w miarę zawiązywania się kolejnych wspólnot. Każdy Moduł Sąsiedzki jest finansowany i zarządzany przez oddzielną kooperatywę.
Cluster House to centralny budynek założenia wyróżniający się na tle innych zarówno formą, jak i przeznaczeniem. W jego skład wchodzą niewielkie mieszkania dla singli bądź par, dostępne w ramach długoterminowego najmu. Mieszkania te to propozycja dla cyfrowych nomadów, osób stawiających pierwsze kroki w dorosłym życiu lub niezainteresowanych kredytami mieszkaniowymi. Dwukondygnacyjne części wspólne budynków pozwalają zarówno na integrację sąsiadów z tego samego piętra, jak i pięter połączonych. Proporcje powierzchni pomieszczeń sąsiedzkich różnią się w zależności od typu budynku.
rodzaje przestrzeni osiedla
© Iga Ostrowska
przestrzeń sąsiedzka
Kompozycja zabudowy stanowi ramę dla wspólnych obszarów rekreacyjnych. Trzon tworzy plac podtrzymujący obecną funkcję terenu oraz woonerf obwiedziony licznymi usługami w parterach budynków. Szerokie otwarcia w bryle przyziemia sugerują dostęp do kolejnych, powiązanych ze sobą, ogólnodostępnych dziedzińców. Dziedzińce te, w których znajdują się kawiarnie, ogrody społeczne, przestrzeń dla najmłodszych odpowiadają na różnorodne zapotrzebowania i integrują mieszkańców. Przyjęte rozwiązania urbanistyczne i architektoniczne służą ukształtowaniu nowego centrum sąsiedztwa w Warszawie, spełniając idee zawarte w programie Mieszkania2030.
Projekt znalazł się w finale tegorocznej edycji Nagrody im. Zbyszka Zawistowskiego „Dyplom Roku”, której rezultaty zostaną ogłoszone w październiku. Oprócz Igi Ostrowskiej do nagrody zostali nominowani m.in.: Konrad Lepak z projektem hotelu nad Zalewem Solińskim, Martyna Mazurek autorka obrotowego wieżowca oraz Adriana Sowa z projektem Herbarium.
oprac.: Dobrawa Bies
ilustracje dzięki uprzejmości Igi Ostrowskiej
