Po przerwie swoje progi dla zwiedzających otwiera Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i zaprasza na wystawę „Tu Muranów” — wyjątkową opowieść o dziejach warszawskiego osiedla i jego mieszkańcach.
Opowieść o dziejach warszawskiego Muranowa rozpocznie się w XVIII wieku, kolejnym etapem podróży będzie spacer dawną Dzielnicą Północną — przedwojennym centrum żydowskiego życia w czasach, gdy Warszawa była domem największej w Europie Diaspory. Poznamy także dramatyczne losy Żydów uwięzionych w utworzonym tu getcie. Dowiemy się także, jak planiści dźwigający stolicę z wojennych gruzów zakładali nowe, modernistyczne osiedle, a nawet, w co bawiły się dzieci na podwórkach powojennego Muranowa. Do tej fascynującej podróży w czasie zapraszają twórcy wystawy: współautorzy Beata Chomątowska i profesor Jacek Leociak oraz kuratorka Kamila Radecka‑Mikulicz.
most nad ul. Chłodną łączący dwie części getta, luty 1942
fot.: NAC
Najistotniejsze w opowieści o Muranowie, z kuratorskiego punktu widzenia, było ukazanie warstwowości jego dziejów w taki sposób, by w równym stopniu skupić uwagę na każdym z prezentowanych okresów historycznych i losach żyjących wówczas ludzi — zdradza kuratorka wystawy Kamila Radecka‑Mikulicz. Wystawę adresujemy nie tylko do warszawian, ale także osób interesujących się szerzej historią społeczną miast, architekturą, urbanistyką. Mamy nadzieję, że okaże się interesująca z uwagi na przedstawiane w niej osobiste historie i uniwersalność poruszanych tematów, takich jak przemiany społeczne na przestrzeni lat, utopie urbanistyczne, zadomowienie czy wreszcie lokalność, obywatelski i sąsiedzki aktywizm oraz miejska przyroda — dodaje.
osiedle Muranów od strony skrzyżowania al. gen. Karola Świerczewskiego i ul. J. Marchlewskiego
fot.: Zbyszko Siemaszko, NAC
W przestrzeni wystawy powstał kolaż‑mural, dzieło Jadwigi Sawickiej przypominające o wielowarstwowej, ludzkiej historii Muranowa. Powstawał on na chwilę przed ponownym otwarciem muzeum, wskutek nakładania i zdzierania kilku warstw wydruków ze słowem „głosy” w językach jidysz, polskim i angielskim.
Zdzieranie kolejnych warstw to proces odwrotny od naturalnego nawarstwiania się pokładów znaczeń — tłumaczy Sawicka. Jest świadomym aktem; jednocześnie wolą poznania, dotarcia do dna/sedna, jak i działaniem formalnym: chęcią stworzenia całościowego obrazu, w którym wszystkie te warstwy byłyby jednocześnie obecne — dodaje artystka.
Od połowy lipca obejrzeć będzie można także instalację artysty Artura Żmijewskiego i badaczki pamięci Zagłady Zofii Waślickiej‑Żmijewskiej. To dzięki ich projektowi po raz pierwszy wystawę czasową będzie można oglądać także na zewnątrz muzeum. Tematem fotografii i filmów są obiekty archeologiczne znalezione podczas budowy Muzeum POLIN, takie jak brytfanka do pieczenia, sztućce, szklanki, okulary, czy zwykły zegarek.
Nożyce. Zdjecie wykonane przez Artura Żmijewskiego w warsztatach i pracowniach. Przedstawiają obiekty archeologiczne — przedmioty codziennego użytku — wydobyte z ziemi podczas budowy Muzeum POLIN.
fot.: Artur Żmijewski
Sądziliśmy, że zdjęcia te powinny być stonowaną, ale nacechowaną uczuciowo opowieścią o tych rzeczach. Dla każdego z wybranych przedmiotów znaleźliśmy odpowiadający mu współczesny kontekst. Zardzewiałe nożyce krawieckie położyliśmy wśród niedokończonych ubrań w zakładzie krawieckim i tak sfotografowaliśmy. Naczynia kuchenne trafiły między dzisiejsze garnki, a sztućce na świeże obrusy — mówią Żmijewscy.
Wystawę można oglądać od 26 czerwca br. do 22 marca 2021 roku. Więcej informacji znajdziecie tutaj.
co oprócz wystawy?
Wystawie towarzyszy katalog, zbiór dwudziestu jeden esejów autorstwa historyków, artystów i varsavianistów — „Tu Muranów. Dzielnica ponad gruzami”. Autorzy książki zaglądają w głąb miasta, odsłaniając wielowarstwową historię Muranowa, przyglądając się mu z różnych perspektyw: historycznej, archeologicznej, socjologicznej, psychologicznej, architektonicznej i przyrodniczej. Opowiadają o mieszkańcach dzielnicy — tych dawnych i tych współczesnych. Więcej o książce można będzie usłyszeć na spotkaniu w cyklu Czytelni POLIN zaplanowanym na wtorek 30 czerwca (emisja na profilu Facebookowym Muzeum POLIN o godz. 19:30).
Równolegle do wystawy powstawał podcast „Tu Muranów”, rodzaj „muranowskiej opowieści w odcinkach”. Jakimi dźwiękami tętniła przedwojenna Dzielnica Północna? Którędy udało się wyprowadzić z getta małego Mariana Kusznera? Jak zmieniał się świat obserwowany przez dekady z okna zakładu tapicerskiego na Karmelickiej? W podcaście o swojej dzielnicy opowiadają świadkowie historii, wśród nich Halina Birenbaum, Krystyna Budnicka, Józef Hen i Marian Marzyński, a także współcześni mieszkańcy, bywalcy i osoby związane z Muranowem. Autorem podcastu „Tu Muranów” jest Bartosz Panek, autor reportaży i dziennikarz radiowy. Podcasty udostępnione zostaną w lipcu na stronie internetowej polin.pl i w aplikacjach podcastowych.
Wystawie towarzyszyć będą także działania partycypacyjne, powstanie społeczna instalacja muranowska, którą tworzyć będą przyniesione przez mieszkańców i mieszkanki osiedla pamiątki rodzinne, dokumenty, fotografie, przedmioty. Tym samym ci, którzy zazwyczaj są zwiedzającymi, staną się współtwórcami opowieści o muranowskiej historii, dzieląc się doświadczeniami i wspomnieniami z dalszej i bliższej przeszłości, a także współczesności Muranowa, w tym ostatnich miesięcy pandemii. Każda osoba, której losy połączyły się na pewnym etapie z Muranowem, może zostać współtwórcą instalacji — wystarczy, że na początek przyśle zdjęcie pamiątkowego przedmiotu z krótkim opisem. Nabór zgłoszeń trwa do 5 lipca pod adresem: muranow@polin.pl.
oprac. red.
Ilustracje dzięki uprzejmości Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
