Daria Kostaniak, architektka krajobrazu i absolwentka Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu zaniepokojona stanem zaniedbanych podwórek poznańskich kamienic, postanowiła je odmienić. Zainspirowana japońską kulturą shoujo oraz poznańskimi legendami wprowadziła do podwórek liczną zieleń i nietypowe obiekty, które tworzą atmosferę tajemniczego ogrodu.
Projekt Darii to praca magisterska „Marzenia o kwiatach i księżycu. Japońska kultura shoujo – jako sposób myślenia o projektowaniu na przykładzie poznańskich kamienic” powstała pod kierunkiem dr hab. Sławoja Dreszera w Katedrze Bioniki i Krajobrazu na Wydziale Architektury i Wzornictwa UAP.
w projekcie podwórko zamienia się w tajemniczy ogród
© Daria Kostaniak
kultura shoujo
Kultura shoujo zrodziła się na przełomie XIX i XX wieku, w związku z utworzeniem szkół średnich dla Japonek. Była początkiem globalnej popkultury celującej w dorastające dziewczęta. Objawia się poprzez komiksy, powieści, muzykę, gry, modę i wzornictwo. Wytwory tej kultury charakteryzują się priorytetyzacją emocji, uczuć, nastrojowością, estetyzacją codziennego życia. Głównym celem kultury shoujo jest ucieczka od oczekiwań społeczeństwa wobec kobiet, do idealnego, wyśnionego świata marzeń. Kwiaty, marzenia, sny, księżyc i falbanki — to słowa, którymi można opisać tę kulturę. Ważnym pojęciem związanym z kulturą shoujo jest akogare. Jest to idea niewystępująca w naszym języku i kulturze. Oznacza tęsknotę za czymś, co nie istnieje. Akogare jest z definicji tęsknotą niemożliwą do spełnienia i na tym polega jej urok [...]. Shoujo ma w sobie duży potencjał terapeutyczny, uspokajający, pomagający dostrzegać piękno świata. Z tego też względu jest czymś, co jest bardzo pożądane we współczesnym świecie i dizajnie [...]. — tłumaczy Daria Kostaniak.
tutuł pracy magisterskiej to „Marzenia o kwiatach i księżycu.Japońska kultura shoujo
jako sposób myślenia o projektowaniu na przykładzie poznańskich kamienic”
© Daria Kostaniak
shoujo a projektowanie krajobrazu
Autorka uważa, że projektowanie przestrzeni polega również na ukazaniu użytkownikowi otoczenia — czy też całego świata — w pewnym przemyślanym kontekście, relacji całości i detalu. Stąd doszła do wniosku, że pomiędzy shoujo a projektowaniem krajobrazu występuje pewnego rodzaju korelacja.
koncepcja wprowadza zieleń, wodę i życie do przestrzeni podwórek
© Daria Kostaniak
podwórka poznańskich kamienic
Postrzeganie przestrzeni poprzez pryzmat kultury shoujo Daria postanowiła wykorzystać do zaprojektowania przestrzeni publicznej — bardzo zaniedbanych podwórek poznańskich kamienic.
W moim zamierzeniu projekt powinien stanowić długofalową zmianę w myśleniu o przestrzeni sąsiedzkiej. Dotyczy on nie tylko mieszkańców kamienic, do których należą podwórka, ale także wszystkich mieszkańców Poznania oraz turystów. Zrewitalizowane podwórka mają stanowić przestrzeń półpubliczną, otwartą dla zwiedzających w wyznaczonych godzinach. Mają one służyć mieszkańcom jako miejsce odpoczynku i kontaktu z zielenią oraz stanowić przykład rozwiązań dla osób przyjezdnych. Oznacza to, że zaprojektowane przestrzenie byłyby atrakcją turystyczną miasta. Łańcuch kamienicznych podwórek stanowiłby zorganizowany szlak wycieczkowy. Program proponowanego szlaku opowiadałyby kolejne historie zaczerpnięte z poznańskich legend — opowiada autorka.
rzut podwórka przy ulicy Dąbrowskiego 52
© Daria Kostaniak
zmiana przy ulicy Dąbrowskiego 52
Autorka jako przykład zmian przygotowała projekt zagospodarowania podwórka przy ulicy Dąbrowskiego 52 w Poznaniu. Wybrane przez nią podwórko jest otoczone z każdej strony murami kamienic, a dostać się na nie można tylko poprzez jedno wejście (dostępne dla każdego), prowadzące przez środek kamienicy. Zagospodarowanie ogranicza się do betonowego bruku na całej powierzchni, śmietników i zardzewiałego trzepaka. Projektantka, tworząc, inspirowała się poznańską legendą o dziewczynce i szczurze, sięgając po występujące w niej motywy wody i zatracania się w skrajnych, intensywnych uczuciach.
Opowiadanie poznańskich legend jest tylko jedną z kilku istotnych funkcji zrewitalizowanych podwórek. Mają one służyć mieszkańcom, jako miejsca wypoczynku, ale także mają być częścią poznańskiego systemu zieleni. Jeśli motywem przewodnim jest woda, to nie można zignorować nasilającego się w ostatnich latach w Polsce problemu suszy i braku małej retencji — dodaje Daria.
lejkowate obiekty to zbieracze wody opadowej porośnięte bujną zielenią
© Daria Kostaniak
tajemniczy ogród
Podstawą projektu stały się lejkowate obiekty służące jako zbieracze wody opadowej, magazynujące ją w podziemnych zbiornikach, z których może być następnie pobierana. Jednocześnie, formy wykonane z przezroczystego poliwęglanu są miejscem dla zieleni — bujnych, zwisających pnączy i roślin wodnych. Wewnątrz półprzezroczystych obiektów widoczna jest woda, odbijające się w niej promienie słońca oraz łodygi zatopionych w niej roślin.
fragmenty przeznaczone zostały na łąkę kwietną
© Daria Kostaniak
Ważnym elementem podwórka są także fragmenty przestrzeni porośnięte łąką kwietną, chwastami i rodzimymi bylinami. Są to miejsca dla mieszkańców, mogą uprawiać na nich rośliny, bawić się, suszyć pranie, organizować spotkania.
Całość tworzy mały, zamknięty świat, kojarzony z marzeniami beztroskiego dzieciństwa. Zmienność kształtu lejkowatych obiektów, wielkość, ilość, zorganizowana w nakładające się na siebie obrazy, tworzą na podwórku niezwykły, intrygujący klimat. Duża ilość roślinności i zwisających pnączy ma przywodzić na myśl tajemniczy ogród — podsumowuje Daria Kostaniak.
