Bardzo ważny studialny konkurs urbanistyczny ogłaszają władze Poznania. Dotyczy dawnego stadionu im. Edmunda Szyca i jego obszernego otoczenia. Zdegradowany teren leży na obrzeżach ścisłego śródmieścia i od lat czeka na sensowną koncepcję zagospodarowania. Mieszkańcy liczą na dużo zieleni, a władze na pomysły architektów oraz urbanistów.
Stadion im. Szyca był kiedyś główną areną sportową i widowiskową miasta. Świetnie usytuowany – na styku dwóch historycznych dzielnic: śródmieścia i Wildy, w południowym klinie zieleni – przyciągał tłumy głównie w czasach PRL-u, gdy nosił nazwę 22 Lipca. W latach 90. XX w. należał do klubu sportowego Warta. Potem sportowcy sprzedali obiekt, który przez ostatnie 25 lata popadł w ruinę: trybuny zdążyły przekształcić się w spory i malowniczy zagajnik. Wyjątkowo chaotyczne i w dużej mierze zaniedbane jest też najbliższe otoczenie, na czele z ogromną przestrzenią po targowisku przy stadionie, które powstało w początku lat 90. i zostało zlikwidowane przed dwoma laty.
dawny Stadion im. Szyca w Poznaniu, październik 2022 r., widok na zadrzewione trybuny; na drugim planie — biurowce przy pl. Andersa
fot.: Jakub Głaz
najpierw filharmonia, potem cisza
Miasto Poznań zdecydowało wreszcie zorganizować konkurs studialny dotyczący stadionu i okalającego go terenu ograniczonego ulicami Królowej Jadwigi, Droga Dębińska, ojca M. Żelazka i Dolna Wilda. Przedstawiciele władz zaanonsowali to w piątek, a jutro (środa, 26.10) zamierzają opublikować ogłoszenie o konkursie i jego regulamin. Tym samym oddają obszar w ręce specjalistów, po wcześniejszych dość chaotycznych koncepcjach. Dwa lata temu rozważano np. budowę filharmonii i tzw. centrum muzyki. Zrezygnowano z tego pomysłu (filharmonia ma stanąć na terenie Targów). Ostatnio słychać było natomiast o „parku ciszy” na trybunach i płycie stadionu.
dawny Stadion im. Szyca w Poznaniu, widok od południa
źródło fot.: www.poznan.pl
Konkurs będzie dwuetapowy, pula nagród wyniesie 190 tys. zł. Pierwsze miejsce to 100 tys. zł, kolejne – 25 i 15 tys. zł. Dla uczestników drugiego etapu przewidziano zwrot kosztów (nazywany „nagrodą”) w wysokości 10 tys. zł. Oficjalny portal władz Poznania cytuje dyrektora Wydziału Urbanistyki i Architektury, Piotra Sobczaka:
Przygotowania do konkursu trwały blisko dwa lata. Jego ogłoszenie było poprzedzone licznymi spotkaniami. Zebraliśmy wiele głosów różnych środowisk, o tym jak wyobrażają sobie to miejsce. Sądowi konkursowemu przewodzić będzie architektka krajobrazu Izabela Małachowska-Coqui. Jest to ekspertka o międzynarodowej renomie, która z pewnością będzie mogła chłodnym okiem przewodzić pracom tego sądu.
W jury, oprócz architektów krajobrazu, architektów i urbanistów zasiądą też m.in. przedstawiciele AWF-u, Rady Miasta i Rady Osiedla Wilda.
trudna historia, niełatwy teren
Wyzwanie jest atrakcyjne, ale i trudne – ze względów historycznych, przestrzennych, przyrodniczych i społecznych. Już sama historia stadionu dostarcza wielu wyzwań. Pierwszy obiekt (proj. Sylwester Pajzderski) powstał tu w 1929 roku z okazji Powszechnej Wystawy Krajowej. Pierwszy i bardzo pechowy. Wadliwie wykonane żelbetowe trybuny zaczęły pękać już w dniu otwarcia (trzeba było ewakuować widzów oraz prezydenta Mościckiego). W latach 30. użytkowana była więc zasadniczo jedynie arena – bez trybun. W latach 1941-43 na stadionie więziono Żydów, najpierw zmuszonych do niewolniczej pracy, a potem – eksterminowanych. Bartosz Guss, wiceprezydent Poznania zapowiada, że:
będziemy oczekiwali od uczestników konkursu, żeby w sposób symboliczny upamiętnili tamten okres.
Po wojnie – w latach 50. – stadion rozbudowano, tym razem trybuny były ziemne, a pojemność – znacznie większa. Kolejną modernizację obiekt przeszedł w 1974 roku przed urządzanymi w Poznaniu centralnymi dożynkami. Wzbogacił się o nadbudowę zachodniej trybuny o kubaturę z pomieszczeniami dla prasy, oficjeli i osłoniętymi lożami. Wykonano także nowy, największy przejazd w trybunie wschodniej. Nie udało się za to zrealizować bogatego programu sportowo-rekreacyjnego w najbliższym otoczeniu.
dawny Stadion im. Szyca w Poznaniu, październik 2022 r., niezagospodarowane przedpole stadionu po stronie wchodniej
fot.: Jakub Głaz
W formie z lat 70. XX w. stadion dotrwał do sprzedaży w roku 1998 duńskiej firmie TK Development. Od tego czasu trwały próby zamiany stadionu na centrum handlowe, budynki mieszkalne, a nawet wieżowce. Po protestach społeczników, przyrodników i architektów miasto urządziło w 2012 roku sondaż deliberatywny. Mieszkańcy zdecydowanie opowiedzieli się w nim za rekreacyjnym i zielonym charakterem terenu, który — jako część południowego klina zieleni — nie powinien być intensywnie zabudowywany. Miastu udało się przejąć stadion dopiero w roku 2018, a rok wcześniej radni uchwalili miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
dawny Stadion im. Szyca w Poznaniu, październik 2022 r., pozostałości ławek na trybunach; korona stadionu, widok na zabudowania AWF-u
fot.: Jakub Głaz
sport, nauka, biura, gry
Konkurs obejmuje obszar objęty dwoma mpzp (drugi z 2018 roku — dla terenów na wschód od stadionu). W granicach wytyczonych przez organizatorów znajdzie się kampus Akademii Wychowania Fizycznego, tereny i obiekty Poznańskich Ośrodków Sportu i Rekreacji (POSiR): pływalnia i kąpielisko, biurowiec oraz kryte lodowisko, obiekty KS Warta, enklawa zabudowy mieszkalnej sprzed 15 lat, budynek Multikina, biurowiec Maraton, tereny zielone oraz rozległy plac po największym w ostatnich dekadach targowisku (tzw. targu na Bema). Całość można obejrzeć na filmie opublikowanym przez Miasto Poznań.
Z wyjątkiem zadbanego skweru i zabudowy przy ul. Królowej Jadwigi oraz jako tako urządzonych terenów AWF-u, obszar jest wyjątkowo chaotyczny, zaniedbany i zdekapitalizowany. Niełatwe będzie zatem wypracowanie sposobu funkcjonowania dawnego stadionu i przyległości, ale też połączenie wszystkich elementów z spójną całość. Kiedy poznamy wyniki? Prawdopodobnie w drugim kwartale przyszłego roku. Zgłoszenia uczestnictwa w konkursie będą przyjmowane do 9 grudnia, a informacje o regulaminie i ogłoszeniu konkursu zamieścimy jutro po opublikowaniu ich przez Miasto Poznań.
