Michał Rzepka z Politechniki Wrocławskiej na przykładzie wyszkowskiej fabryki mebli „Fama” podjął temat zapomnianego dziedzictwa powojennej architektury modernistycznej. Jego propozycja to rewitalizacja budynku i przekształcenie jego funkcji na muzeum wzornictwa PRL.
Projekt „Muzeum wzornictwa PRL w zrewitalizowanych obiektach fabryki mebli „Fama” w Wyszkowie” otrzymał w tym roku drugą nagrodę we wrocławskiej edycji konkursu Dyplom Roku SARP im. Zbyszka Zawistowskiego. Michał Rzepka swoją pracę magisterską przygotował pod kierunkiem promotora dr. Tomasza Głowackiego z Katedry Architektury i Sztuk Wizualnych na Wydziale Architektury PWr.
fabryka przed laty stanowiła główny ośrodek przemysłu w powiecie ostrołęckim
© Michał Rzepka
zapomniana architektura
Fabryka przed laty stanowiła główny ośrodek przemysłu w powiecie ostrołęckim, zatrudniając ponad 2 tysiące osób. Zakład powstał w latach 60. XX wieku w ramach tzw. planu „Pierścienia miast przemysłowych” wokół Warszawy. Wykonywano w nim meble według projektów znakomitych polskich projektantów, z których potem korzystały tysiące Polaków w całym kraju. Wyszkowskie meble były też eksportowane za żelazną kurtynę. Obiekt został zaprojektowany przez Wacława Zalewskiego (wybitnego polskiego inżyniera, który stworzył konstrukcję między innymi katowickiego „Spodka” czy pawilonu „Supersam” w Warszawie, a także wykładał jako profesor na amerykańskiej uczelni MIT) we współpracy z architektem Andrzejem Dzierżowskim.
„Fama” to przykład architektury modernistycznej
© Michał Rzepka
„Fama” to wybitny przykład architektury modernistycznej, jednak obecnie obiekt w niewielkim stopniu przypomina swoje pierwotne założenie. Reprezentacyjna, nowoczesna forma budynku okazała się trudna w utrzymaniu i konserwacji. Na przestrzeni lat zamurowano wielkoformatowe przeszklenia oraz wprowadzono liczne prowizoryczne przeróbki, zaburzające oryginalną koncepcję. Stan techniczny hali pogarsza się, a finezyjne rozwiązania konstrukcyjne nie były odpowiednio zabezpieczane — opowiada Michał Rzepka.
rzut parteru zrewitalizowanej fabryki
© Michał Rzepka
muzeum wzornictwa PRL
Koncepcja młodego architekta wpisuje się w pierwszy etap zakładanej rewitalizacji terenu dawnej fabryki. Michał Rzepka zaproponował przekształcenie budynku w multifunkcyjny obiekt publiczny. Muzeum o ponadlokalnym charakterze poszerzy ofertę turystyczną miasta, które teraz jest odwiedzane ze względu na atrakcyjne tereny rozlewowe nad Bugiem oraz niedużą odległość od Warszawy. Metraż dawnej hali umożliwi stworzenie obszernej ekspozycji o tematyce związanej z historią „Famy” i wzornictwa czasów PRL, które zyskuje coraz więcej miłośników i kolekcjonerów. Obiekt zawiera również dodatkową salę wystawienniczą na antresoli ze strefą restauracyjną oraz pomieszczenia warsztatów i pracowni studenckich — każde z osobnym wejściem. Dodatkowa część konferencyjna ma stanowić przestrzeń dla różnego rodzaju przedsięwzięć organizowanych przez muzeum, miasto lub prywatnych przedsiębiorców z rozwijającej się strefy przemysłowej Wyszkowa.
część poświęcona wzornictwie czasów PRL-u
© Michał Rzepka
przywrócenie dawnego blasku
Koncepcja przebudowy pozwala wyeksponować pierwotne walory architektury budynku przy zachowaniu współczesnych wymagań technicznych. Podstawowym założeniem autora było przywrócenie ponad dwustumetrowej, przeszklonej elewacji wschodniej, będącej widokiem powitalny przy wjeździe na teren dawnej fabryki. Oryginalny charakter pozostałych elewacji został utrzymany dzięki zastosowaniu technologii ściany trójwarstwowej, zachowując charakterystyczną teksturę jasnych bloczków betonowych.
rzut antresoli
© Michał Rzepka
Finezyjna konstrukcja stropów została wyeksponowana zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku. Wycięcia kubatury w zachodniej nawie hali tworzą obszerne podcienia wejściowe, umożliwiające rozszerzanie działalności funkcji ze środka również na teren zadaszonego placu. Instalacje wewnętrzne, w tym przewody wentylacyjne, prowadzone zostały w kanałach pod poziomem posadzki. Dzięki temu rozwiązaniu widok stropów żeberkowych i doświetlenie przez pasmowe okna dachowe we wnętrzach nie są zaburzane przez elementy techniczne. Poszczególne funkcje podrzędne w hali zostały zorganizowane na zasadzie „pudełek w pudełku”, rozróżniając czytelnie elementy przestrzenne wprowadzane od oryginalnej struktury.
konstrukcja stropów została wyeksponowana również we wnętrzach
© Michał Rzepka
strefa warsztatów
Proponowana przez autora strefa warsztatów studenckich umożliwi powrót do współpracy ze środowiskami akademickimi z Warszawy. W latach funkcjonowania fabryki w Wyszkowie działała filia Uniwersytetu Warszawskiego — Zasadnicza Szkoła Drzewna, kształcąca techników obróbki drewna. W tej strefie znajdują się pracownie tematyczne — poligraficzne, druku 3D, fotograficzna, pracownia komputerowa i pracownie indywidualne, możliwe do okresowego oraz największa powierzchniowo hala warsztatowa do pracy z maszynami i obiektami o dużej skali. Studenci mogliby tam korzystać także z magazynów materiałów i wyrobów. Dostęp do hali i maszyn mieliby też pracownicy muzeum na potrzeby obróbki i konserwacji zborów lub konstrukcji scenografii ekspozycyjnej.
koncepcja przewiduje przestrzenie zielone i publiczne oraz przystanek kolei
© Michał Rzepka
urbanistyczne spoiwo
Poszczególne funkcje w obiekcie mają się uzupełniać, a struktura budynku umożliwia ich potencjalne zmiany w przyszłości. Rewitalizacja hali miałaby iść w parze z rewitalizacją całego terenu dawnej fabryki. Koncepcja przewiduje wprowadzenie publicznych przestrzeni, terenów zielonych oraz przystanku kolei regionalnej z przejściem podziemnym na przeciwległą stronę trasy kolejowej. Tamtejszy teren przewidziany jest w planach samorządowych jako obszar rozwoju terenów mieszkaniowych i usługowych miasta. Dawna fabryka może stać się urbanistycznym spoiwem z nową częścią Wyszkowa — podsumowuje autor.
