Praca zgłoszona na konkurs
„Najlepszy Dyplom Architektura”
W panoramie Opola dominują kominy, opuszczone zakłady przemysłowe i kamionki. Owiane tajemnicą, zapomniane i zaniedbane, straszą mieszkańców. Niegdyś cementownie stanowiły jednak prawdziwą żyłę złota i decydowały o rozwoju Opola. Dziś, kiedy przeminęła złota era przemysłu cementowego, dawny blask zasłonił pył, negatywnie działający na środowisko i ludzkie zdrowie.
Obecnie na terenie miasta pozostały tylko dwie z dziesięciu cementowni. Resztę zniszczono lub wykorzystano w innych celach, zatracając pamięć o przemyśle cementowym, który mocno wpisał się w historię miasta. Zaprojektowany obiekt jest pomnikiem pamięci, zachęca do myślenia o dziedzictwie i historii miasta.
budynek Muzeum Przemysłu Cementowego w Opolu
© Paulina Müller
Istotnym elementem projektu jest ścieżka dydaktyczna prowadząca przez obecne i byłe cementownie Opola. Sama ścieżka, dzięki zastosowaniu specjalnego betonu, oczyszcza opolskie powietrze. Barwa użytego materiału przypomina o „białym złocie”, jak niegdyś nazywano złoża marglu, na których usytuowane jest miasto. Opuszczone kominy dawnych cementowni stają się kwitnącymi, pełnymi zieleni punktami na mapie miasta, biorącymi aktywny udział w filtrowaniu powietrza.
plan zagospodarowania terenu
© Paulina Müller
Obiekt muzeum zlokalizowano na działce po cementowni Groszowice, która ze względu na swoją przeszłość idealnie nadaje się na lokalizację muzeum poświęconego przemysłowi cementowemu. Zagospodarowanie terenu jest ascetyczne i proste, w ten sposób obiekt muzeum staje się najważniejszym elementem działki. W odpowiedzi na zapotrzebowanie na nowe tereny zielone, część działki przeznaczono na park z dodatkowymi funkcjami rekreacyjnymi. Atutem zagospodarowania terenu jest linia kolejowa, służąca niegdyś do transportu surowca na teren cementowni. W projekcie została wykorzystana jako alternatywna forma transportu z niedalekiej stacji kolejowej Opole Groszowice bezpośrednio na opracowywany teren.
po lewej: rzut poziomu +3; po prawej: rzut poziomu +52
© Paulina Müller
Budynek muzeum znajduje się na trasie „Białego” Szlaku Opola, stanowi kolejny punkt ścieżki dydaktycznej. Obiekt nawiązuje kształtem do kominów przemysłowych, jest również wieżą widokową, z której można podziwiać panoramę miasta. Ukształtowanie kondygnacji wyznacza dopływ światła, którego głównym źródłem jest oculus. Podczas gdy środek obiektu jest dobrze doświetlony, część przeznaczona na ekspozycję muzealną pozostaje w cieniu. Komunikacja wewnątrz muzeum jest ciągła, rozwiązana w formie dwóch przeplatających się spirali. Ze względu na zanieczyszczenie powietrza oraz deficyt terenów zielonych część obiektu przeznaczono na park, dodatkowo w centrum zaprojektowano wertykalny ogród, który można podziwiać z każdej kondygnacji. Ze względu na rozmiar obiektu jako alternatywną formę zwiedzania ekspozycji zaprojektowano mobilne kapsuły, które poruszają się w sposób ciągły wewnątrz obiektu.
przekrój przez budynek
© Paulina Müller
Treści ekspozycji przedstawiono chronologicznie, stosując różne środki przekazu. By móc odczuć je właściwie i „przeżyć” przedstawioną w muzeum historię, należy zaangażować zmysły. Projekt zakłada powstanie ekspozycji wpływającej na użytkownika poprzez dotyk, słuch, węch oraz wzrok. Zwiedzanie zaczyna się od parku stanowiącego „bufor psychologiczny”, który izoluje gości od świata codziennego i pozwala przenieść się w czasie. Początkowo ekspozycja ma tradycyjną formę, są to zdjęcia, mapy, obrazy. W dalszej części historia cementowni przedstawiona jest za pomocą nowych mediów: nagrań audio i audiowizualnych. Kolejna część to ekspozycja interaktywna, gdzie użytkownik sam kreuje otaczającą go przestrzeń. Ostatnia forma ekspozycji jest odczuwana poprzez zmysły, można tu dotknąć cementu, poczuć jego zapach. Dodatkową formą zwiedzania jest aplikacja mobilna.
po lewej: park; po prawej: ekspozycja
© Paulina Müller
W obiekcie zaprojektowano również funkcje gastronomiczną, handlową, audytoryjną, administracyjną oraz edukacyjną w formie wystających „rękawów”. Stanowią one również tarasy widokowe na miasto Opole, przede wszystkim na miejsca związane z przemysłem cementowym.
„Biały” Szlak Opola jest połączeniem pamięci o przeszłości, dziedzictwie miasta ze sprawami istotnymi obecnie – zanieczyszczonym powietrzem, małą ilością terenów zielonych. Powstaje przestrzeń przyjazna i potrzebna mieszkańcom, miejsce rozwoju więzi społecznych przy jednoczesnym zachowaniu pamięci o dziedzictwie Opola.
Paulina MÜLLER
Ilustracje © Autorka
