Praca zgłoszona na konkurs
„Najlepszy Dyplom Architektura”
Projekt „ODnowa” to praca dyplomowa magisterska poruszająca problematykę niszczejących założeń dworsko-folwarcznych w Polsce, pojęcia ochrony dziedzictwa oraz tożsamości i krajobrazu wsi polskiej. Projekt rewitalizacji i rozbudowy założenia w Chudobczycach jest odpowiedzią na uwarunkowania oraz ograniczenia występujące na danym terenie.
idea projektu i aksonometria (środowisko)
© Michalina Linkowska, Zuzanna Zdanowicz
Przygotowano program funkcjonalno-użytkowy dla całego założenia, a szczegółowo opracowano projekt przebudowy dwóch budynków kompleksu. Współpraca z Fundacją Pomocy Wzajemnej „Barka”, rezydującą na obszarze założenia, nadała projektowi realny wymiar i pozwoliła na bezpośrednie poznanie potrzeb potencjalnego użytkownika.
aksonometrie (społeczeństwo i dziedzictwo)
© Michalina Linkowska, Zuzanna Zdanowicz
W ramach programu rewitalizacji zaproponowano wprowadzenie ośrodka terapii uzależnień jako uzupełnienie istniejącego programu Fundacji na obszarze opracowania. Obiekt ten stanowiłby miejsce przejściowe między zamkniętym ośrodkiem terapii a powrotem do codzienności. Jest to kluczowy moment w terapii uzależnienia od alkoholu: zerwanie z dotychczasowymi wzorcami i nauka zdrowego funkcjonowania, odbudowa relacji rodzinnych oraz społecznych.
ośrodek terapii uzależnień, elewacja szczytowa
© Michalina Linkowska, Zuzanna Zdanowicz
Na ten cel zdecydowano się zaadaptować istniejącą owczarnię — budynek gospodarczy folwarku w konstrukcji murowanej. Bielony mur mieszany z kamienia polnego i cegły ma liczne wtórne uzupełnienia. Stolarka okienna w całym budynku jest niejednorodna, prawdopodobnie pochodzi z różnych okresów. Na wysokości stropu nad parterem występuje ozdobny ceglany gzyms.
detal ośrodka terapii uzależnień
© Michalina Linkowska, Zuzanna Zdanowicz
Elewacje budynku zdecydowano się oczyścić, ukazując mur mieszany, widoczny również w innych obiektach folwarku. Stolarkę okienną i drzwiową wymieniono na nową, rozróżniając ją od materii autentycznej kolorem zielonym. Zmienione fragmenty murowane również wyodrębniono, stosując inne wiązania cegieł. Stropy w większości budynku są odcinkowe łukowe, na konstrukcji żeliwnej — ozdobne słupy na ośmiokątnych podstawach z głowicami nadają wnętrzu wyjątkowy charakter. Projekt zakłada odkrycie konstrukcji oraz wyróżnienie nowych elementów we wnętrzach również kolorem zielonym. W części, gdzie strop drewniany międzykondygnacyjny jest nagi, budynek otworzono na dwie kondygnacje, by umieścić tam salę audytoryjną.
obora, schemat adaptacji
© Michalina Linkowska, Zuzanna Zdanowicz
Program użytkowy ośrodka powstał po przeanalizowaniu, czym jest uzależnienie i w jaki sposób przestrzennie wspierać terapię. Konieczna jest odpowiednia edukacja, wsparcie płynące z poczucia przynależności oraz motywacja wynikająca z określenia celu i poznania narzędzi potrzebnych, by go osiągnąć. Przestrzeń terapii zorganizowano więc w trzech głównych strefach — motywacji, relacji i edukacji. Strefa motywacji składa się z gabinetów do pracy z terapeutą i lekarzem oraz salki do spotkań grupowych, wraz z niezbędnym zapleczem. Po prawej stronie od strefy wejściowej znajduje się strefa relacji. Tworzy ją modularna podłoga podniesiona, która po zdemontowaniu paneli w dowolnym miejscu tworzy stolik i miejsca do siedzenia. Jest to przestrzeń odbudowywania relacji z bliskimi i budowania ich z innymi użytkownikami założenia. Ostatnia to strefa edukacji, w której możliwe jest prowadzenie wykładów, prelekcji lub seansów filmowych.
ośrodek terapii uzależnień, rzut parteru
© Michalina Linkowska, Zuzanna Zdanowicz
Drugim obiektem, który objęto opracowaniem szczegółowym, jest dwór, wpisany do rejestru zabytków. Istniejący dziś budynek powstał w latach 1907–1910 według projektu Rogera Sławskiego. Dwie elewacje dworu pomalowano na biało, zatracając pierwotną różnorodną kolorystykę poszczególnych detali architektonicznych. Zdecydowano się na powrót do historycznej kolorystyki budynku.
dwór
© Michalina Linkowska, Zuzanna Zdanowicz
Dwór zaadaptowano pod funkcje kulturalne i kawiarnię na parterze, przeznaczając piętro na przestrzenie biurowe dla pracowników Fundacji. Obiekt dostosowano dla osób z niepełnosprawnością, poprzez wprowadzenie podnośnika platformowego oraz dostępnego wejścia w łączniku. W oficynie zaprojektowano stołówkę dla ośrodka terapii uzależnień oraz innych odwiedzających założenie.
dwór, przekrój A-A
© Michalina Linkowska, Zuzanna Zdanowicz
Zaprojektowano również urbanistykę założenia — uzupełniono istniejące ścieżki i zieleń w części parkowej, a folwark uzupełniono o dwa place: plac społeczny — znajdujący się przy strefie ośrodka terapii uzależnień, integrujący wszystkich użytkowników kompleksu, oraz plac targowy, uzupełniający strefę przetwórstwa i warsztatów. Miałby on być miejscem sprzedaży lokalnych produktów lub wytworów rzemiosła wykonanych na warsztatach oraz miejscem wymiany doświadczeń, celebrowania lokalności.
plac targowy
© Michalina Linkowska, Zuzanna Zdanowicz
Ideę projektu sprowadzono do jednego słowa: „ODnowa”. Przestrzeń terapii uzależnień, dająca szansę nowego startu, spotyka się tu z drugim życiem zabytku. Poprzez zmianę sposobu użytkowania utrwalonych w kulturze założeń folwarczno-dworskich przyglądamy się im na nowo, starając się ocalić je przed zniszczeniem i odejściem w niepamięć.
Michalina LINKOWSKA, Zuzanna ZDANOWICZ
Ilustracje: © Autorki
