Wianki w Krakowie to wydarzenie, które od lat przyciąga tłumy mieszkańców i turystów. Czerpiące z tradycyjnych obrzędów związanych z letnim przesileniem obchody w tegorocznej odsłonie dotknęły także tematów miejskich podczas dwudniowej konferencji Miasto Reaktywacja.
Konferencja poświęcona rewitalizacji nieużytków miejskich poprzez kulturę, bo tak właśnie brzmiał jej podtytuł, podobnie jak krakowskie Wianki, odbyła się w weekend 22–23 czerwca br. Na jej miejsce organizatorzy — Miasto Kraków i Krakowskie Biuro Festiwalowe — wybrali przestrzeń Apteki Designu na Wesołej. Lokalizacja była nieprzypadkowa, bowiem krakowska Wesoła, której część Miasto odkupiło pod koniec 2019 roku od Szpitala Uniwersyteckiego, przechodzi proces reaktywacji. Ambicją Miasta jest przekształcenie położonych tuż przy krakowskim Rynku poszpitalnych terenów w dzielnicę kreatywną. Motorem mającym rozpędzić tę przemianę jest działająca w sercu kompleksu Apteka Designu.
konferencja Miasto Reaktywacja w Aptece Designu
fot.: Katarzyna Kukiełka | Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości KBF
przestrzenie dla ludzi
Wydarzenie otworzył panel będący zbiorem pięciu case studies rewitalizacji przestrzeni postindustrialnych poprzez kulturę. Obok Wesołej, którą reprezentowała Carolina Pietyra, dyrektorka KBF, uczestnicy i uczestniczki mogły posłuchać o katowickiej Fabryce Porcelany, o której opowiadała Aleksandra Kandzia-Ulrych i o ateńskim Technopolis, którego działalność przybliżyła Maria Florou. O ciekawym przypadku estońskiego Telliskivi Creative City opowiadał Jaanus Juss — dzięki niepublicznej inicjatywie (Juss, CEO dzielnicy, jest też partnerem zarządzającym w firmie działającej w sektorze technologicznym) przez lata opuszczone budynki przemysłowe zamieniły się w najmodniejszą dziś część Tallina. Postawiono wyłącznie na sektor kreatywny i wsłuchano się w potrzeby mieszkańców, których bliskość i zaangażowanie, zdaniem Jussa, gwarantuje odporność konceptu. Połączenie czynszów o blisko połowę niższych niż rynkowe z przemyślanym doborem firm i zarezerwowaniem przestrzeni na usługi wspierające, takie jak restauracje, przedszkole czy sklepy sprawia, że jest to miejsce pełne życia. Wielu chętnych może skorzystać z przestrzeni za darmo, dostając przy tym wsparcie organizacyjne i marketingowe dla swojego wydarzenia. Juss wspomniał, że bywają sytuacje, kiedy na scenie jest więcej występujących niż słuchaczy na widowni. Ale to nic — najważniejsze jest to, że ta przestrzeń jest dla ludzi. Ta filozofia zdaje się skuteczna — rocznie kreatywne miasto Telliskivi odwiedza ponad 700 tysięcy osób.
Panel: Rewitalizacja przestrzeni postindustrialnych przez muzykę i kulturę — na zdjęciu od lewej: Katarzyna Jakubowiak (prowadząca), Jaanus Juss (Telliskivi), Maria Florou (Technopolis), Carolina Pietyra (KBF), Aleksandra Kandzia-Ulrych (Fabryka Porcelany), Kuba Łukaszewski (100cznia)
fot.: Katarzyna Kukiełka | Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości KBF
Podobną misję ma gdańska 100cznia — inicjatywa Ali Jabłonowskiej i Kuby Łukaszewskiego, pary miejskich aktywistów. Idea tego „miasta w mieście” zaczęła się od kupienia 16 kontenerów i ustawienia ich na terenie nielegalnie działającego parkingu — dziś ta liczba urosła do około 40 i trzech hal przemysłowych. Działają tam knajpki ze street food’em, bary, scena koncertowa, sklepy z ubraniami z drugiej ręki, organizowane są eventy. Wszystko w duchu reuse, ponownie wykorzystywana jest nawet woda deszczowa, która zasila miejski ogród porastający teren wokół kontenerów. Ten „uliczny dom kultury” działa prężnie dzięki swojej autentyczności i inkluzywności — przestrzeń jest nieodpłatnie udostępniana organizacjom pozarządowym i inicjatywom społecznym, które zajmują się tematami związanymi z ekologią, migracją czy wsparciem dla osób z obszarów wykluczenia społecznego.
Panel: Rewitalizacja przestrzeni postindustrialnych przez muzykę i kulturę
fot.: Katarzyna Kukiełka | Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości KBF
doświadczanie przestrzeni
Ostatni z paneli dotyczył doświadczania przestrzeni. Gośćmi Agaty Bisping byli Wojciech Małecki (MAŁECCY Biuro Projektowe), którego zdaniem architekci projektują scenografię do życia, a dobra architektura powinna wywoływać emocje; Katarzyna Kronenberg (Koza Nostra Studio), która zachęcała do projektowania prostych, otwartych rozwiązań takich jak na przykład lustro powieszone w parku, które jednego ucieszy, innego zasmuci, ale sprawi, że choć na chwilę się zatrzymamy; i Magdalena Milert (Pieing), która podkreślała wagę tworzenia przestrzeni bezpiecznych — gdy ta potrzeba będzie zapewniona, możemy zacząć myśleć o designie.
Panel: Przestrzeń jako doświadczenie — na zdjęciu od lewej: Katarzyna Kronenberg (Koza Nostra Studio), Agata Bisping (prowadząca), Magdalena Milert (Pieing), Wojciech Małecki (Małeccy Biuro Projektowe)
fot.: Katarzyna Kukiełka | Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości KBF
A jak zaprosić ludzi do danej przestrzeni? Biorąc na tapet przykład Wesołej, Katarzyna Kronenberg zwróciła uwagę na zadbanie o to, aby mieszkańcy czuli się jej częścią, a nie gośćmi zapraszanymi na kolejne wydarzenia, Wojciech Małecki z kolei, sugerując wprowadzenie na poszpitalny teren rozwiązań mixed-use, apelował o przeprowadzenie konkursu na program dla tego obszaru.
prezentacja projektu studenckiego — w warsztatach udział wzięli: Gabriela Wiecha, studentka architektury na Politechnice Krakowskiej oraz Agnieszka Puzio i Mikołaj Kawa — studenci Inżynierii Akustycznej na krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej
fot.: Katarzyna Kukiełka | Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości KBF
Wydarzenie zwieńczyła prezentacja studenckiego projektu — trzyosobowy zespół przez dwa dni przygotowywał koncepcję dla dwóch budynków znajdujących się na terenie Wesołej. Gabriela Wiecha, studentka architektury na Politechnice Krakowskiej oraz Agnieszka Puzio i Mikołaj Kawa — studenci Inżynierii Akustycznej na krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej za cel postawili sobie stworzenie przestrzeni spokoju i bezpieczeństwa, którą ułatwić ma odizolowanie Wesołej od zgiełku miasta. Ich grupę docelową stanowią młodzi ludzie, którzy z czasem mieliby przyciągnąć na ten teren kolejne grupy użytkowników. A co miałoby tu na nich czekać? Współczesna mediateka — Idea House — przestrzeń do nauki, wymiany pomysłów oraz warsztaty do pracy kreatywnej, oraz studio tańca — Cracow Dance House. Ich wizję oceniali: Ewa Kowacz, specjalistka od PR-u, Maria Florou z greckiego Technopolis, Małgorzata Tomczak, redaktorka naczelna A&B i Wojciech Małecki, architekt z pracowni Małeccy Studio Projektowe.
warsztaty studenckie
fot.: Katarzyna Kukiełka | Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości KBF
co dalej z Wesołą?
Mieszkańcy Krakowa wciąż stawiają pytanie — co dalej z Wesołą? Jak pokazuje Miasto Reaktywacja, przyjęta z góry odpowiedź nie jest jednak rozwiązaniem — mamy wyjątkową okazję, aby dołożyć swoje trzy grosze to tego procesu, uczestniczyć w dialogu toczącym się niemal każdego dnia w salach Apteki Designu, aby wspólnie stworzyć przestrzeń, jakiej to miasto potrzebuje — otwartą, bezpieczną, inkluzywną i kreatywną.
