II Kongres Energetyki Rozproszonej to nie tylko prelekcje i panele dyskusyjne. W ramach wydarzenia, które będzie miało miejsce pod koniec przyszłego miesiąca w Krakowie, odbędzie się interdyscyplinarny Hackathon architektoniczny „Kultura Futura e-POLIS — miasto przyszłości”.
Podczas II Kongresu Energetyki Rozproszonej, który odbędzie się w Krakowie w dniach 28-30 października bieżącego roku, spotkają się osoby zaangażowane w problematykę lokalnych źródeł energii, jej magazynowania oraz kwestii środowiskowych i społecznych związanych ze stosowaniem RZE, również w architekturze. Uczestnikom i uczestniczkom Kongres zaoferuje panele eksperckie, sesje plenarne i tematyczne czy strefę literacką. To jednak nie wszystko, bowiem w ramach Kongresu odbędzie się również Hackathon architektoniczny pod tytułem „Kultura Futura e-POLIS — miasto przyszłości”. O roli rozproszonych źródeł energii w architekturze, interdyscyplinarnym podejściu do jej projektowania oraz o samym Hackathonie rozmawiamy z organizatorem wydarzenia, Aleksandrem Janickim.
Hackathon architektoniczny „Kultura Futura e-POLIS — miasto przyszłości”
© udostępnione dzięki życzliwości organizatorów
Przemysław Ciępka: Podczas II Kongresu Energetyki Rozproszonej w Krakowie odbędzie się Hackathon architektoniczny pod tytułem „Kultura Futura e-POLIS — miasto przyszłości”. Jaki jest motyw przewodni wydarzenia i na czym będzie ono polegało?
Aleksander Janicki: Zgodnie z hasłem kongresu, brzmiącym „Lokalne energie dla przyszłości” w dwudniowym Hackathonie skupiamy się na procesie twórczym, który dotyczyć ma projektowania, zogniskowanym na optymalizacji wykorzystania energii już na etapie tworzenia wstępnych koncepcji architektonicznych. Dotyczyć on będzie konkretnych obiektów pełniących pewne ramowe funkcje oraz umiejscowionych w konkretnych lokalizacjach. To na przykład dom jednorodzinny, kamienica w centrum miasta czy szpital na peryferiach. Działania prowadzone w ramach Hackathonu sprowadzą się do tak zwanego projektowania zrównoważonego, procesu nastawionego na efekt proekologiczny, opartego o transformację energetyczną z wykorzystaniem lokalnych inicjatyw energetycznych branży OZE, ale i doborze materiałów o jak najmniejszym śladzie węglowym. Istotą tego wydarzenia jest też research wokół optymalizacji procesu, którego celem jest budynek, będący już nie tylko obiektem pasywnym, lecz stający się strukturą, która może energię produkować.
Przemysław Ciępka: Do kogo skierowana jest ta inicjatywa?
Aleksander Janicki: Hackathon ma na celu powołanie interdyscyplinarnych zespołów projektowych - takich, jakich potrzeba we współczesnym projektowaniu. Chodzi o poszerzenie spektrum kompetencji, które zazwyczaj wykorzystywane są w ramach działań architektonicznych. Rozbudowujemy je o osoby, które posiadają pewną świadomość energetyczną. Rekrutujemy ich spośród Ambasadorów_ek Transformacji Energetycznej. To osoby młode, w wieku od 18 do 35 lat, które uczestniczą w programie towarzyszącym II Kongresowi Energetyki Rozproszonej. Już od kilku miesięcy spotykają się i analizują pod różnym kątem problemy związane z energetyką rozproszoną, są zaangażowane w proces transformacji energetycznej. Zależy nam, by wnieść perspektywę Ambasadorów do działań interdyscyplinarnego zespołu składającego się z projektantów, architektów i znawców z różnych branż. Koniec końców ma on stworzyć koncepcję, która będzie zoptymalizowana pod względem rozwiązań związanych z energetyką rozproszoną. Tak naprawdę, z mojego punktu widzenia, jako twórcy tego przedsięwzięcia, jest to spotkanie różnych kompetencji w jednym celu — stworzenia budynku zgodnego z ideą e-Polis — miasta przyszłości, czyli miasta, którego funkcjonowanie — krótko mówiąc, bazuje na gospodarce cyrkularnej.
Przemysław Ciępka: Jakie zadania staną przed uczestnikami i uczestniczkami przedsięwzięcia?
Aleksander Janicki: Tworzymy zespoły, w których różne kompetencje łączą się z optyką nakierowaną na tematy energii i transformacji energetycznej. Dzięki temu mają one szansę wypracować koncepcję, która w sposób optymalny rozwiąże kwestie energetyczne. Wydaje się to stosunkowo oczywiste, ale już oczywistym nie jest, jeśli mówimy o konkretnej realizacji, ściśle określonym obiekcie. Chodzi nam o precyzyjne zastosowanie konkretnych rozwiązań z zakresu energetyki rozproszonej, które będą adekwatne do danego zadania. W Hackathonie będą losowane obiekty, które osadzone są w bardzo różnych kontekstach urbanistycznych. To może być centrum miasta, ale może być i odludzie. Miejsca o bardzo różnych uwarunkowaniach przestrzennych, jak i funkcjonalnych. W związku z tym każda z grup będzie musiała przeanalizować zadanie i dojść do odpowiedniego rozwiązania przez proces projektowy nacelowany na tę właśnie optymalizację energetyczną. Wszystko to jest ostatecznie realizowaniem swego rodzaju wytycznych czy idei związanych z Nowym Europejskim Bauhausem, który jest konieczną perspektywą działania zarówno w kontekście lokalnym, jak i globalnym. Te projekty związane są z rozwiązaniami lokalnymi, ale to właśnie one budują obraz całości.
Przemysław Ciępka: Poszukiwanie optimum energetycznego wydaje się zatem ważnym celem realizowanym w ramach Hackathonu. Jakie problemy mogą napotkać osoby uczestniczące w wydarzeniu?
Aleksander Janicki: Papierkiem lakmusowym dla wypracowanych koncepcji będzie z pewnością ślad węglowy. Musimy mieć świadomość tego, że nie tylko sama implementacja rozwiązań związanych z OZE jest tutaj ważna, ale też projekty, w których są one osadzane. Istotą jest zatem współpraca projektantów i designerów, ekologów, ekonomistów, w końcu informatyków, świadomych ekosystemu, w którym się dany budynek rozwija, ekosystemu rozumianego metaforycznie, ale i wprost, w sposób dosłowny. Mówimy bowiem również o obiektach, które mogą być lokalizowane w parkach czy przestrzeniach zielonych wysp miasta przyszłości, na przykład na Wesołej w Krakowie. Nad uczestnikami czuwać będzie grupa tutorów, którzy pomogą poszczególnym zespołom w rozwiązywaniu problemów, gdzie niezbędne będzie wsparcie fachową wiedzą. Wśród tutorów znajdzie się na przykład Magdalena Buczyńska-Zapała, szefowa krakowskiego SARP-u oraz grono wybitnych architektów i projektantów. Ambasadorom pomoże również Katarzyna Urbańska pełniąca obowiązki Wojewódzkiej Konserwatorki Zabytków w Krakowie, która zechciała podzielić się z nami wiedzą na temat implementacji nowych rozwiązań w strukturze zabytkowej miasta, co w przypadku miasta z obszarem wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, jak Kraków, stanowi jeden z ważniejszych punktów kontekstowych każdej interwencji architektonicznej. Co więcej, przestrzeń twórcza, w której operował będzie Hackathon, zostanie udostępniona dla wszystkich, którzy będą zainteresowani procesem. W związku z tym zapraszamy wszystkich, którzy biorą udział w innych panelach, do tego, żeby obserwować nasze działania. Dostępność tego procesu jest dla mnie o tyle ważna, że chcę, aby był on możliwie szeroki, wielowątkowy i otwarty. Bo też chodzi o procesy związane z partycypacją społeczną — dialogiem w procesie twórczym, którego celem jest optymalizacja efektów bazujących na oczekiwaniach mieszkańców miasta przyszłości. To w końcu próba tworzenia architektury w oparciu o zaangażowanie społeczne, budujące poczucie sprawczości obywateli e-POLIS — miasta przyszłości.
Przemysław Ciępka: Kiedy będziemy mogli poznać efekty prac? Czy Hackathon związany jest ściśle z czasem trwania Kongresu Energetyki Rozproszonej, czy wykracza poza to wydarzenie?
Aleksander Janicki: Oczywiście Hackathon będzie zakończony w trakcie trwania konferencji. Natomiast pierwsze procesy z nim związane już trwają. Odbyliśmy już parę spotkań z ambasadorami i z twórcami, z architektami i projektantami. Na konferencji będziemy mieli swego rodzaju zwieńczenie, które oczywiście będzie musiało podlegać pewnej analizie badającej, czy koncepcja tego wielowątkowego bytu projektowego rzeczywiście dała optymalne wyniki. Wydaje się, że tak właśnie się stanie. Ale najważniejszą kwestią jest aktywizacja szerokiego grona ludzi mających na względzie realizację celów wykraczających poza standardowe działania. Innowacyjność w metodologii projektowania, jak i w redefinicji współczesnego środowiska pracy w dobie AI, jest kluczem.
Na pierwszym, inicjującym współpracę spotkaniu Ambasadorów Transformacji Energetycznej oraz architektów i projektantów, który odbył się w czerwcu w Muzeum Manggha w Krakowie, miało miejsce symboliczne wydarzenie — performance „Touch”. Po raz pierwszy odbył się on w Tokio w 2019 roku w ramach mojej wystawy „Wschód-Zachód-Nieskończoność”, zorganizowanej przez stronę japońską z okazji obchodów 100-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Japonią. Polegał na „wymianie energetycznej” między mną a angażowanymi do udziału w performance Japończykami. Miejsce dotknięcia dłonią było rejestrowane kamerą podczerwieni ujawniającą niewidoczną dla oka aurę, „energetyczny” ślad ręki na korpusie uczestnika. W Tokio performance miał kontekst kulturowy. W Muzeum Manggha wzajemne dzielenie się energią przez uczestników, tak samo rejestrowane, budowało poczucie wspólnotowości. Bo „suma energii rozproszonej” ludzi zaangażowanych w proces projektowy stanowi bazę ideową Hackathonu.
Przemysław Ciępka: Wróćmy jeszcze do tematyki Kongresu. Jakie szanse i wyzwania wiążą się z wykorzystaniem energetyki rozproszonej we współczesnej architekturze?
Aleksander Janicki: Jeszcze parę lat temu o budynkach pasywnych mówiono, że są szczytem osiągnięć w duchu ekologicznym. My jednak jesteśmy już na etapie budowania obiektów czy planowania architektury, która po pierwsze wytwarza energię, a po drugie jest w stanie ją magazynować. Te nowe byty związane są z fotowoltaiką, turbinami wiatrowymi czy pompami ciepła. To są nowe uwarunkowania, które muszą wpływać na proces projektowania zrównoważonego. Dotyczy to rzecz jasna przede wszystkim architektury. Ale nie zapominajmy, że chodzi też o decyzje podejmowane na etapie definiowania materiału, z którego wznoszony będzie dany budynek. Już na tym etapie należałoby wdrażać, lub przynajmniej mieć na uwadze, te cele, które związane są z gospodarką cyrkularną czy tymi wszystkimi elementami, które stanowić mają o efektywności energetycznej danego przedsięwzięcia, ale w ujęciu holistycznym. Pamiętajmy, że już na etapie koncepcji możemy zmniejszyć wpływ projektu na środowisko.
Kluczowa jest również wielowątkowa analiza skutków podejmowanych decyzji. W tym procesie bardzo ważne jest zagadnienie efektywności energetycznej, która oparta jest o automatyzację zarządzania taką infrastrukturą jak obiekty architektoniczne. Zarządzanie może stać się jednym z kluczowych elementów projektowania hybrydowego, czyli łączenia różnych rozwiązań i optymalizowania wyników, uzależnionych oczywiście od warunków zewnętrznych. Dom pasywny to obecnie minimum, a tak naprawdę chodzi nam o budynki XXII wieku tworzące lokalne struktury wpływające na rozwój energetyki prosumenckiej.
Przemysław Ciępka: Mówimy tutaj o architekturze XXII wieku, o budynkach przyszłości. Sztuczna inteligencja to bardzo gorący ostatnimi czasy temat — czy może ona znaleźć zastosowanie w drodze do tworzenia bardziej „zielonej” architektury?
Aleksander Janicki: Absolutnie tak. Dotknął pan kolejnej kompetencji, która będzie wykorzystywana podczas Hackathonu. Będziemy mieli wsparcie w postaci fachowców, którzy zajmują się sztuczną inteligencją. Będą służyć pomocą twórcom debatującym nad poszczególnymi projektami. Zresztą, wykorzystanie sztucznej inteligencji w projektowaniu to już w zasadzie tradycja. Zespół Zaha Hadid Architects już od jakiegoś czasu wspomaga się sztuczną inteligencją i w tym momencie jest to klasyczny, można powiedzieć, warsztat pracy. Na naszych oczach zmienia się skala i dynamika procesu. Jeśli chodzi o sztuczną inteligencję i energię rozproszoną, to to są procesy, które opierają się na bazach danych, powstających dzięki wspomnianym wcześniej analizom. Żeby zdefiniować jeden element tego systemu, musimy znać całą sieć uwarunkowań, które definiują optymalizację takiego twórczego procesu. W związku z tym sztuczna inteligencja jest jednym z ważnych elementów, które będą podczas Hackathonu wykorzystywane. Bo to proces ku przyszłości, w stronę e-POLIS – miast przyszłości.
Przemysław Ciępka: Dziękuję za rozmowę!
Po więcej informacji zapraszamy na stronę II Kongresu Energetyki Rozproszonej. Rejestracja dostępna jest pod linkiem.
