Praca zgłoszona na konkurs
„Najlepszy Dyplom Architektura”
Przedmiotem pracy było przygotowanie koncepcji rozwoju Wyspy Portowej, strategicznego punktu na mapie Gdańska, uwzględniającej dychotomiczne funkcje przemysłu i natury, którą zrealizowano przy wykorzystaniu teorii kompozycji.
Zachodnia część Wyspy Portowej, od wieków silnie związana z przemysłem, kontrastuje funkcjonalno-przestrzennie ze wschodnimi cennymi przyrodniczo terenami zieleni. Niedaleka odległość i sprawna komunikacja miejska sprawiają, że Wyspa jest łatwo osiągalna z Głównego Miasta. Leżące na północy wydmy oraz plaże, z osobliwym widokiem dźwigów portowych, stanowiących znak rozpoznawczy Gdańska, zachęcają do wypoczynku na łonie natury.
analiza krajobrazowo-kompozycyjna
© Magdalena Opania
Złożoność problematyki Wyspy Portowej ilustruje jej zapis w postaci mapy psychogeograficznej. Schemat ten zawiera graficzne przedstawienie abstrakcyjnego obrazu myśli i wrażeń powstałego po odwiedzeniu danego miejsca. Pamiętamy punkty — pomniki, miejsca, elementy, pomiędzy którymi przemieszczamy się liniowo — pieszo, za pomocą środków transportu, a w czasie ruchu niektóre elementy zlewają nam się w płaszczyzny — całości składające się z części podobnych do siebie.
psychogeograficzny zapis Wyspy Portowej
© Magdalena Opania
Zdefiniowanie wyzwań projektowych pozwoliło wyodrębnić zagadnienia tematyczne. Jako dominujące wskazano kompozycję, percepcję i mentalny obraz przestrzeni, problematykę kształtowania wody oraz jej rolę w mieście, znaczenie oraz sposób kształtowania środowiska naturalnego, przekształcenia krajobrazu, ze szczególnym uwzględnieniem terenów nieużytków urbanistycznych oraz proces tworzenia strategii. Dychotomia dziedzictwa kulturalno-przyrodniczego oraz prężnie działającego i rozwijającego się przemysłu stanowią o wyjątkowości Wyspy Portowej. Zapewnienie ich harmonijnego współistnienia wymaga wskazania strategicznego kręgosłupa rozwoju, uwzględniającego istniejący potencjał i wykorzystującego go do przyszłych rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych.
strategia rozwoju — kompozycja
© Magdalena Opania
Tego rodzaju działania mogą przyjąć formę zapisu wykorzystującą elementarne składowe dzieła malarskiego wyznaczone przez Wasilija Kandinsky’ego — punkt, linię i płaszczyznę. Zaproponowane kierunki rozwoju zapisane na czystej kartce stanowią niezależną kompozycję, jednak przełożone na mapę stają się graficznym zapisem konkretnych interwencji. W ten sposób powstaje katalog rozwiązań, których ramy opisane są symbolem graficznym. Wśród rozwiązań punktowych możemy wyróżnić między innymi punkty sztuki land artu czy wieże widokowe, spośród liniowych pieszo-rowerową oś krajobrazową, a płaszczyznowych — hydroparki, będące jednocześnie zabezpieczeniem przeciwpowodziowym.
strategia rozwoju — elementy składowe
© Magdalena Opania
Teren wokół Twierdzy Wisłoujście, którego zapis kompozycyjny charakteryzuje obecność obrysu fosy, został rozwiązany w sposób analogiczny. Pozornie martwy punkt na mapie Gdańska może się stać aktywnym obszarem rozwojowym, uwzględniającym przeszłość i tradycję terenu — osiedle rybackie i osiedle Nowy Hel — a jednocześnie nastawionym na nowinki techniczno-artystyczne, wykorzystujące bliskie sąsiedztwo stoczni. Istotny element stanowi klin zieleni jako kontynuacja obszaru Natura 2000, oraz wieża widokowa wykorzystująca i podkreślająca tożsamość miejsca.
Wisłoujście — psychogeografia
© Magdalena Opania
Rozwiązania kompozycyjne mogą być również zastosowane w procesie tworzenia strefy kultury na terenie Przeróbki, gdzie swobodnie kształtowane linie mają odpowiadać lokalizacji swobodnie kształtującej się zieleni. Nadanie nowego charakteru, wykorzystującego postindustrialny typ przestrzeni może pomóc w zmianie konotacji miejsca oraz sprawić, że będzie terenem aktywizacji społeczno-gospodarczej mieszkańców. Jednocześnie wprowadzenie funkcji kultury wysokiej ma za zadanie podnieść rozpoznawalność oraz atrakcyjność miejsc wśród mieszkańców Gdańska i turystów. Ponadto podjęto próbę połączenia konfliktowych funkcji oraz krajobrazów, uwzględniając zasady projektowania biofilnego. Efektem tego jest propozycja adaptacji obiektu poprzemysłowego na halę fitoremediacyjną, zadaszony ogród botaniczny, stworzony, by oczyścić glebę, będący jednocześnie początkiem przyszłych przekształceń.
zielona hala fitoremediacyjna
© Magdalena Opania
Istotnym działaniem punktowym są rozmieszczone na wyspie krajobrazowe wieże widokowo-mapujące. Projekt bazy konstrukcyjnej każdej z nich ma zostać powierzony lokalnym artystom, a ich wspólnym mianownikiem jest kolorowa platforma panoramiczna oraz latarnia mapująca. Okrągła platforma, umieszczona na pewnej wysokości nad ziemią, ma zapewnić widok na otaczający krajobraz. Oszklenie jej przy użyciu szkła barwionego na kolory zdefiniowane przez Kandinsky’ego jako podstawowe — żółty, zielony, czerwony i niebieski — ma wskazywać na konkretne wartościowe ujęcia widokowe, które po zmroku będ wyznaczać odpowiednio ustawione soczewki Fresnela znajdujące się w latarni mapującej.
barwne wieże mapujące
© Magdalena Opania
Niesamowite w swej różnorodności krajobrazy Wyspy Portowej posłużyły w projekcie zarówno jako płótno dla malarza, stanowiąc tło do zmian rozwojowych, jak również jako elementarne części dzieła, w postaci odpowiedniego zapisu ich kierunku.
Magdalena OPANIA
Ilustracje: © Autorka
