Rozbudowa Tate Modern,
projekt: Herzog & de Meuron
Na przełomie tysiącleci powstało wiele ważnych realizacji architektonicznych, jednak żadna z nich nie miała tak dużego i trwałego wpływu jak Tate Modern, które zostało zlokalizowane w zrewitalizowanej elektrowni na brzegu Tamizy w Londynie. Otwarte w maju 2000 roku, muzeum wprowadziło innowacyjne podejście do adaptacji istniejących budynków, wyznaczając nowy kierunek w architekturze. Projekt nie tylko wzbogacił londyńską ofertę kulturalną, ale także przyczynił się do międzynarodowego uznania szwajcarskiej pracowni Herzog & de Meuron. Tate Modern zrewolucjonizowało sposób projektowania przestrzeni muzealnych, w szczególności galerii sztuki współczesnej. Dziś wiele instytucji na całym świecie dąży do przekształcania dawnych obiektów przemysłowych w unikalne przestrzenie wystawiennicze.
Galeria Tate Modern w Londynie — architekci zachowali wiele oryginalnych cech elektrowni, w tym potężną przestronność hali głównej, która została zaadoptowana na ogromną przestrzeń wystawienniczą
Fot. Margherita Spiluttini © Architekturzentrum Wien, Sammlung, Herzog & de Meuron
przekształcenie elektrowni nad Tamizą:
kontrast i integracja z miejskim krajobrazem
Muzeum znajduje się na południowym brzegu Tamizy, w pobliżu innych ważnych punktów turystycznych Londynu, takich jak Globe Theatre i Millennium Bridge. Obiekt pierwotnie pełnił funkcję głównej hali elektrowni Bankside Power Station, która została wyłączona z użytku w 1981 roku. Zamiast popadać w ruinę, budynek zyskał nowe życie dzięki projektowi pracowni Herzog & de Meuron, które przekształciły go w jedno z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych centrów sztuki współczesnej na świecie. Galeria wyróżnia się nie tylko swoją wielkością – blisko 10 000 metrów kwadratowych powierzchni, ale również bogatymi zbiorami, które przyciągają miłośników sztuki z całego świata.
od przemysłowego kompleksu
do siedziby Tate Modern
Przed rozpoczęciem prac nad przebudową, elektrownia Bankside była 200-metrowym budynkiem o stalowej konstrukcji i ceglanej elewacji, z centralnym kominem o wysokości 99 metrów. Struktura budynku została podzielona na trzy główne strefy rozciągające się w kierunku wschód-zachód: przestronną główną halę turbin w centralnej części, kotłownię na północy oraz rozdzielnię na południu.
Galeria Tate Modern w Londynie — główną zmianą w zewnętrznej strukturze budynku było dodanie dwupiętrowej, szklanej przestrzeni na jednej połowie dachu
Fot. Margherita Spiluttini © Architekturzentrum Wien, Sammlung, Herzog & de Meuron
Po zamknięciu elektrowni Bankside budynek przez długi czas znajdował się w strefie zagrożenia rozbiórką przez deweloperów. W odpowiedzi na te plany, liczne grupy społeczne prowadziły kampanie na rzecz jego ochrony oraz proponowały różne możliwe scenariusze wykorzystania przestrzeni. W 1994 roku galeria Tate ogłosiła, że Bankside stanie się siedzibą nowo powstającego Tate Modern. W lipcu tego samego roku zorganizowano międzynarodowy konkurs architektoniczny na projekt galerii, a w 1995 roku ogłoszono, że zwycięzcami zostali Jacques Herzog i Pierre de Meuron z pracowni Herzog & de Meuron.
zmiany w strukturze zewnętrznej
i zachowanie historycznych elementów wnętrza
Projekt architektów zachował wiele oryginalnych cech elektrowni, w tym potężną przestronność hali głównej, która została zaadoptowana na ogromną przestrzeń wystawienniczą. Główną zmianą w zewnętrznej strukturze budynku było dodanie dwupiętrowej, szklanej przestrzeni na jednej połowie dachu. Wnętrze budynku zachowało wiele pierwotnych elementów konstrukcyjnych, w tym obszerną halę turbinową, która nadal zawiera suwnicę poruszającą się po suficie.
Galeria Tate Modern w Londynie — rzut budynku
© Herzog & de Meuron
przekształcenie hali turbin
Charakterystycznym elementem budynku jest monumentalna Turbine Hall (po polsku: hala turbin) – przestrzeń o wysokości trzech pięter, której surowe, przemysłowe wykończenie współgra z modernistycznymi interwencjami. Dawna hala turbin, z charakterystycznymi oknami przypominającymi rozety katedralne, została przekształcona w przestrzeń miejską o otwartym charakterze, odgrywając rolę miejsca spotkań i integracji. Jest to także swoiste „małe miasto” w obrębie większej struktury, z przestrzenią dostosowaną do różnych funkcji. Dostęp do hali prowadzi rampa, która ułatwia płynne wejście do wnętrza.
Galeria Tate Modern w Londynie — hala turbin to przestrzeń o wysokości trzech pięter, której surowe, przemysłowe wykończenie współgra z modernistycznymi interwencjami
Fot. Margherita Spiluttini © Architekturzentrum Wien, Sammlung, Herzog & de Meuron
przestronność i światło: dwupoziomowa przestrzeń wystawiennicza
z unikalnym systemem oświetleniowym
Przestrzeń wystawiennicza została zaplanowana na dwóch poziomach, co pozwala odwiedzającym poczuć imponującą skalę budynku. Wąskie przeszklenia podkreślają ogrom wnętrza, a naturalne światło, wpadające przez okna, wprowadza specyficzny nastrój. W projekcie zastosowano system oświetleniowy inspirowany pracami architekta Rémy'ego Zaugga, którego studio posłużyło jako prototyp dla tego rozwiązania w Tate Modern.
Galeria Tate Modern w Londynie
Fot. Margherita Spiluttini © Architekturzentrum Wien, Sammlung, Herzog & de Meuron
rekonstrukcja fasady:
zachowanie rytmu i redukcja masywności
Architekci zminimalizowali masywność fasady, wprowadzając wydłużone okna na pierwszym piętrze. To rozwiązanie jest szczególnie widoczne po obu stronach komina, gdzie pionowe okna w ciemnym kamieniu nawiązują do historycznych pasów okiennych, obecnych na pierwotnej elewacji. Dodatkowo rytm istniejącej fasady został zachowany poprzez częściowe zamknięcie niektórych otworów okiennych.
Budynek stanowi przykład udanej integracji przemysłowego dziedzictwa z nowoczesnym podejściem do projektowania przestrzeni publicznych. Proces przekształcenia pozwolił nie tylko na ponowne wykorzystanie dawnej elektrowni, ale także sprawił, że Tate Modern stało się jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów architektonicznych na świecie.
Oprac.: Anastazja Dżupina
Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości pracowni Herzog & de Meuron.
