Projekt autorstwa Dominiki Cichoń z Politechniki Wrocławskiej przenosi nas do Rytwian, niewielkiej, malowniczej wsi znanej z Pustelni Złotego Lasu (klasztor pokamedulski), gdzie od pewnego czasu rozwija się kultura winiarska. Studentka, nawiązując do tradycji budowania w województwie świętokrzyskim, zaprojektowała Doświtek — winiarnię wraz z zapleczem noclegowym i gastronomicznym.
Doświtek to staropolskie określenie na chwilę tuż przed wschodem słońca, przedświt. Projekt „Doświtek – winnica jako ognisko życia społecznego w Rytwianach” będący pracą magisterską został wykonany pod kierunkiem dr. Marka Lambera i otrzymał trzecią nagrodę we wrocławskiej edycji konkursu Dyplom Roku SARP im. Zbyszka Zawistowskiego.
główną częścią projektu wokół powstają obiekty jest Droga Celebracji
© Dominika Cichoń
współczesny prowincjonalizm
Ten projekt to podróż w poszukiwaniu współczesnego prowincjonalizmu, rozumianego pozytywnie, nie pejoratywnie. Ma uchwycić, przetworzyć i zapisać DNA miejsca, DNA lokalności. Ma tworzyć portret ziemi, ilustrując i podkreślając to, co piękne i wartościowe w okolicy. Tymi wartościami są się tutejsze zwyczaje i tradycje, historia, ludzie i krajobraz. Nawiązując do tradycji i historii budowania, podkreślam motywy zabudowy wzdłuż drogi, podwórek i podziału ziemi na wąskie pasy tzw. świętokrzyskie krawaty — mówi Dominika Cichoń.
Doświtek to winnica z zapleczem noclegowym i gastronomicznym
© Dominika Cichoń
Według założeń autorki kompleks miałby umożliwiać organizację wszelkich tradycyjnych wydarzeń w odpowiedniej scenerii, począwszy od imprez rodzinnych (wesela, komunie, chrzciny, rocznice), po wydarzenia gminne (jak dożynki, festyny i święta).
Małe polskie miejscowości cierpią na swego rodzaju kompleks prowincji. Ich mieszkańcy trochę się wstydzą, trochę wypierają fakt, że pewne tendencje docierają tam z opóźnieniem. A co jeśli to ich mocna strona? Błahe i nieznaczące mody nikną i tracą siłę oddziaływania, zanim tam dotrą, a przyjmują się znaczące i głębokie tendencje. Wyjście ze środka wiru zdarzeń i procesów daje możliwość spojrzenia na nie z dystansu, holistycznego ujęcia, którego tak bardzo nam współcześnie brak. Prowincja ma tę możliwość, by stanąć z boku i widzieć z innej perspektywy — dodaje Dominika Cichoń.
autorka podkreśla tradycję budowania wzdłuż drogi
© Dominika Cichoń
droga celebracji
Główną częścią projektu, wokół której budowane są kolejne budynki, jest biegnąca na szczyt wzgórza Doga Celebracji — wiodąca przez najważniejsze punkty we wsi: szkołę, OSP, urząd gminy, kościół, tartak i lokalnych wytwórców. Droga jest wyłączona z ruchu samochodowego, by umożliwić na niej swobodne spędzanie czasu wolnego i świętowanie wszelkich okoliczności.
założenie jest budowane etapami wzdłuż drogi
© Dominika Cichoń
Droga przebiega przez założenia Doświtka, który ma stać się kolejnym przystankiem na mapie wioski. Miejscem, gdzie mieszkańcy przychodzą do pracy, do sklepu, do warsztatu, na niedzielny obiad lub wyjść na spacer i posiedzieć na ławce z widokiem. W Doświtku znalazłby się dom weselny z podwórkiem, w którym mieszkańcy mogliby celebrować zwyczaje i tradycje.
budowa etapami
Założenia architektoniczne powstawałyby stopniowo — zależnie od aktualnych możliwości finansowych właścicieli. Pierwsza stanęłaby winnica, a kolejne pojawiłyby się winiarnia, dom właścicieli i obiekty usługowe umożliwiające dodatkowy zarobek — dom weselny, gastronomia i miejsca noclegowe. W Doświtku powstałaby także przestrzeń do rozwoju rzemiosła — stolarstwa i ceramiki.
konstrukcja modułowa
© Dominika Cichoń
Doświtek charakteryzowałaby stopniowość także w formie i w sposobie konstruowania. Kompleks powstałby na siatce modularnej, co pozwalałoby w harmonijny sposób dokładać dalej kolejne moduły i sprawiło, że układ byłby podatny na zmiany. Przy tworzeniu siatki projektowej autorka wykorzystała moduł prostokąta o wymiarach 8 na 15 metrów i motyw stodoły.
rozsunięte moduły tworzą przestrzenie komunikacji
© Dominika Cichoń
Następnie moduły zostały rozsunięte, tworząc przestrzeń komunikacji. W modułach najpierw umieszczane są kamienne ramy stodoły, w drugim kroku ramy zwieńczane są drewnianym zadaszeniem, w trzecim kroku ramy wypełniane są od środka ścianami. Obiekty zostałyby skonstruowane z lokalnych materiałów, czyli wapnia i drewna. Budynki wznoszone z wapnia to bowiem jeden z charakterystycznych elementów tej części regionu. Na elewacji natomiast autorka zastosowała deski z opalanego drewna.
budynki zostały wykonane z lokalnych materiałów: kamienia i opalanego drewna
© Dominika Cichoń
winiarnia i dom właścicieli
Winiarnia została podzielona na trzy strefy odpowiadające trzem, głównym etapom produkcji. Każda kolejna umieszczona jest metr niżej, by wykorzystać grawitację w procesie produkcji. Początkowe etapy znajdują się przy polach uprawnych, ostatnie przy Drodze Celebracji i gastronomii, w której umieszczono także sklep z winami. Dom został zaprojektowany na najwyższym punkcie terenu, po wschodniej stronie działki z widokiem na las. Piętro to strefa prywatna, a parter rodzinna i gościnna. W sąsiedztwie domu wygospodarowane zostało miejsce na warzywniak, banię, kurnik i miejsce na biesiady.
budynki charakteryzują się jasnym kolorem kamiennej elewacji
© Dominika Cichoń
dom weselny
Dom weselny to uniwersalna sala bankietowa z parkietem, w której można organizować różne aktywności, począwszy od wydarzeń rodzinnych, po konferencje i imprezy integracyjne. Budynek został ujęty dwoma podwórkami — zewnętrznym dojazdowym oraz wewnętrznym, na którym odbywać się będą uroczystości plenerowe. Po lewej stronie od sali weselnej znajduje się węzeł sanitarny z toaletami. Po prawej stronie powstanie otwarty dla zwiedzających warsztat rzemiosła. Restauracja zostanie umieszczona po zachodniej stronie z widokiem na pola uprawne i Rytwiany. Natomiast miejsca noclegowe zyskają widok na Złoty Las.
uniwersalna sala bankietowa przeznaczona jest na różne aktywności
© Dominika Cichoń
Projekt ma również zapisać i opowiedzieć historię rozwoju i kształtowania się tego miejsca. Chcę nawiązać do funkcji, jaką historycznie pełniły Rytwiany jako lokalny ośrodek życia społecznego i przedsiębiorczości i przywrócić ją w projektowanym założeniu. Doświtek jest próbą odpowiedzi na pytanie, czym jest współczesna wieś? — podsumowuje autorka.
Natomiast jeśli intersuje was projekt alternatywnego osiedla mieszkaniowego, koniecznie przeczytajcie artykuł o miejskiej wiosce.
