Permanentny stan rozproszenia uwagi dotyka wszystkich. Mnogość rozpraszaczy obecnych zarówno w przestrzeniach publicznych, jak i prywatnych jest znacząca. W konsekwencji stajemy się przebodźcowani, przemęczeni, pobieżni, tracimy zdolność rozwoju percepcji, przez co narażeni jesteśmy na stres powodujący wiele chorób. Projekt jest głosem w dyskusji na temat możliwości rozwiązywania tego rodzaju problemów społecznych za sprawą oddziaływania przestrzeni.
Schemat struktury ruin Zamku Świny (poziom 0)
© Alicja Nalikowska
Proponuję koncepcję miejsca, które poprzez nowe formy zaprojektowane w ruinach Zamku Świny (pełniącego niegdyś funkcje obronne), stanie się pewnego rodzaju schronem dla człowieka wobec chaosu panującego na zewnątrz. Najważniejsza dla założenia funkcjonalnego jest Przestrzeń Skupienia, w której przewidziano strefy warsztatowe mające na celu wykształcenie u odbiorcy praktyki uważności, rytuału, poprawę jego zdolności koncentracji, zapewnienie wyciszenia, a także umożliwienie doświadczania i pogłębiania percepcji — zarówno w kontekście przestrzennym, jak i osobistym. Możliwość dłuższego pobytu zapewniają Przestrzenie Posiłku i Snu, a program przewidziany z myślą o historii obiektu realizuje Przestrzeń Wystawiennicza.
Strefa zewnętrzna – gabinet terapeutyczny
© Alicja Nalikowska
Strefa zewnętrzna – pijalnia ziół
© Alicja Nalikowska
Ruiny Zamku Świny nie stanowią tła dla projektowanego wnętrza, są jego częścią, pomimo nadrzędnego założenia, by nie naruszać sta rych murów. Zaklęty w nich czas powiązany jest z refleksją o tym, co przeminęło. To także forma skupienia i kontemplacji przeplatającej się z ciszą. Dzięki zrozumieniu wielu znaczeń ruin, a także ich symboliki program merytoryczno-funkcjonalny projektu nawiązuje do ich kontekstów i tajemniczego klimatu. Całość stanowi także metaforyczną odbudowę ruin, a mentalną odnowę jednostki. Relikty mimo swej kruchości trwają, co przekłada się na człowieka, jego istnienie w świecie i kondycję psychofizyczną. Zachowanie dystansu pomiędzy nimi a nowymi formami architektonicznymi jest przede wszystkim wyrazem szacunku dla historycznego obiektu. Poruszenie, przesunięcie i oderwanie wpisane jest w charakterystykę ruin. Kojarzą się one także z fragmentarycznością, która z kolei przywołuje na myśl kadry czy też ramy. W projektowanych przestrzeniach idea ta została oddana poprzez kształtowanie ścian nośnych. W sposobie kreowania wnętrz widoczna jest dzięki głównej ścianie konstrukcyjnej, balustradom i formom meblowym wynikającym ze struktury architektonicznej. Prześwity w tej strukturze pełzają po jej powierzchni, wyznaczając widoki poszczególnych stref. Uwaga skupiona na indywidualnych fragmentach wzmaga koncentrację, co wspomaga pogłębianie percepcji.
Widok na strefę zielarstwa I od strefy komunikacji
© Alicja Nalikowska
Założenie koncepcyjne konstrukcji bazuje na relacji żelbetu i szkła. Fragmentaryczne ubytki w ścianach obwodowych kompensowane są odciążającymi je przegrodami wewnętrznymi, które wraz z szybami windowymi wspierają stropy kolejnych kondygnacji. Elewacje zewnętrzne pokryte są okładziną ze szkła lustrzanego przechodzącą bezinwazyjnie w stolarkę okienną.
Widok na strefę kontemplacyjno-medytacyjną i strefę kaligrafii
© Alicja Nalikowska
Piętra w Przestrzeni Skupienia ukształtowano za pomocą antresol, dzięki którym uzyskano otwarcie kubatury pomiędzy kondygnacjami. Strefy wspólne przenikają się z miejscami odosobnienia — wyprowadzona poza obręb głównej bryły architektonicznej rotunda stanowi formę kameralnego azylu. Czytelnie wyodrębniona, dostępna jest poprzez wiszące pomosty, ilustrujące motyw przejścia.
Widok na strefę zielarstwa II od strefy komunikacji
© Alicja Nalikowska
Geometria rzutów charakteryzuje się minimalizowaniem narożników na rzecz przeszkleń. Umożliwia to kompozycja wewnętrznych swobodnych ścian, które poprzesuwane i ponacinane tworzą rodzaj analogii do dekonstrukcji murów tkanki pierwotnej. Rzuty dążą zatem do utrzymania rygoru minimalizmu przełamywanego ekspresją ukośnych kierunków konstrukcji.
Strefa słowa pisanego i strefa słowa mówionego
© Alicja Nalikowska
Ruiny są pewnym ponadczasowym indywiduum. To sprawia, że są odporne na zmieniającą się modę. Inspirują także do kreacji szkicowych dopełnień, których istotą może być tworzenie koncepcji ich odrodzenia. Projekt jest próbą pozostawienia osobiście rozumianego śladu w historycznej przestrzeni.
Strefa konsumpcyjna I
© Alicja Nalikowska
Strefa wystawiennicza I
© Alicja Nalikowska
Alicja Nalikowska
Ilustracje: © Autorka
