W ramach ogólnopolskiego konkursu architektonicznego studialno-koncepcyjnego „Uwolnić Bogdankę”, zorganizowanego przez Międzynarodowe Targi Poznańskie, SARP Oddział Poznań oraz Wielkopolską Okręgową Izbę Architektów RP, studenci i studentki z całego kraju mieli okazję zaprezentować swoje pomysły na renaturyzację rzeki Bogdanka — lewobrzeżnego dopływu Warty . Hasło konkursu odzwierciedlało cel przedsięwzięcia — odsłonięcie i „uwolnienie” rzeki z ukrytych rur, przywracające jej naturalny bieg i funkcję ekologiczną.
przebieg obecnego kanału Bogdanki
© Emilia Cholewa I Michał Kościuk
problem wody w mieście
Problem wody w miastach staje się coraz bardziej widoczny wraz z postępującą urbanizacją. Współczesne wyzwania związane z wodą obejmują zarówno jej niedobór, jak i nadmiar, który może prowadzić do powodzi i podtopień spowodowanych niewłaściwą regulacją terenu oraz nieefektywnym utwardzeniem przestrzeni. Współczesne koncepcje urbanistyczne coraz częściej podkreślają znaczenie wody jako integralnej części miejskiego krajobrazu oraz potrzebę przywrócenia naturalnych nurtów dawnych cieków wodnych poprzez ich renaturyzację. Choć całkowite odsłonięcie i przywrócenie do życia takich cieków jak poznańska Bogdanka może być dziś nieosiągalne na całym jej przebiegu, istnieją obszary, gdzie taki proces jest możliwy i wskazany. Przykładem jest teren Golęcina, znajdujący się pomiędzy jeziorem Rusałka a Parkiem Sołackim, który jest przestrzenią rekreacyjno-sportową. Sołaccy społecznicy, wspierani przez naukowców i przedstawicieli środowisk twórczych, od lat apelują o odsłonięcie fragmentu Bogdanki i przywrócenie jej naturalnego biegu, o czym pisaliśmy na naszym portalu. Taki krok mógłby nie tylko przywrócić ciągłość zachodniego klina zieleni, ale także wzbogacić ofertę rekreacyjną Golęcina, tworząc atrakcyjny ciąg spacerowy i rowerowy wzdłuż odnowionej rzeki.
obszar opracowania
© Michał Szymański i Piotr Banaszak
zielono-błękitna wizja Poznania
W odpowiedzi na problem wody w Poznaniu zorganizowano studencki konkurs „Uwolnić Bogdankę”. Zakładał on ukazanie potencjału tworzenia zielono-błękitnej infrastruktury w Poznaniu, bazującej na dawnych przebiegach cieków wodnych, aktualnie ukrytych pod ziemią. Intencją organizatorów konkursu było przestudiowanie możliwości zmian obecnego zagospodarowania obszaru Golęcina. Kluczowe zadanie polegało na zachowaniu jego rekreacyjno-sportowego charakteru przy jednoczesnym przywróceniu ciągłości korytarza ekologicznego doliny Bogdanki. Uczestnicy i uczestniczki konkursu mieli do dyspozycji istniejące opracowania, takie jak masterplan Miejskiej Pracowni Urbanistycznej z 2023 roku oraz program społeczny rad osiedli z 2014 roku, a także nawiązującą do niego koncepcję Andrzeja Kurzawskiego i Jakuba Gwizdały. Konkurs zachęcał do krytycznej analizy tych dokumentów oraz do kreatywnego podejścia, prezentującego nowe, autorskie rozwiązania.
obszar opracowania
© Aleksandra Bieszka, Aleksandra Mucha, Maria Pielach i Agata Marciniak
koncepcje studenckie
Na konkurs wpłynęło 58 prac z całego kraju, oferujących różne podejścia i rozwiązania architektoniczne oraz przestrzenno-krajobrazowe. W trakcie dwudniowych obrad sąd konkursowy, złożony z profesorów poznańskich uczelni oraz architektów i urbanistów, jednogłośnie uznał, że najwyższy poziom oraz najciekawsze koncepcje zostały zaprezentowane przez studentów Wydziału Architektury i Wzornictwa Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu (UAP). Prace te zdobyły trzy równorzędne pierwsze nagrody oraz jedno wyróżnienie, co podkreśla ich wysoką jakość i innowacyjność. Wyniki konkursu ogłaszaliśmy na naszym portalu.
koncepcja zagospodarowania terenu
© Aleksandra Chrząstek, Karolina Cieślak, Jakub Lewandowski, Daria Bruszkiewicz
praca nr 23 Aleksandry Bieszki, Aleksandry Muchy, Marii Pielach i Agaty Marciniak (UAP)
Praca studentek zdobyła nagrodę za kompleksowe i przyjazne mieszkańcom rozwiązania, które zostały przedstawione w czytelnej i atrakcyjnej formie graficznej. Kluczowym założeniem tej koncepcji jest przywrócenie ciągłości zachodniego klina zieleni w Poznaniu. Autorki zaproponowały stworzenie szerokiego „zielonego” przejścia pieszo-rowerowego pod trasą Niestachowską oraz głównego ciągu spacerowego wzdłuż odkopanej Bogdanki, która ma stanowić oś kompozycyjną całego założenia. Teren Golęcina miałby stać się miejscem wypoczynku i różnorodnych sportów amatorskich, z minimalizacją funkcji sportów profesjonalnych. Takie zmiany mogą potencjalnie rodzić konflikty z dotychczasowymi użytkownikami i użytkowniczkami terenu, jednak korzyści dla mieszkańców i środowiska zostały uznane za priorytet. W projekcie uwzględniono także redukcję ruchu kołowego i planowany przystanek PKP, co stanowi dodatkowy atut.
wizualizacja
© Aleksandra Bieszka, Aleksandra Mucha, Maria Pielach i Agata Marciniak
praca nr 49 Emilii Cholewy i Michała Kościuka (UAP)
Studencki pomysł zdobył nagrodę za trafne wyważenie istniejących funkcji Golęcina z nowymi formami zagospodarowania. Projekt łączy dotychczasowy zakres sportów profesjonalnych z ideą odkopania rzeki w jej dawnym przebiegu. Główne atuty koncepcji to interesujące swobodne ukształtowanie koryta Bogdanki, stworzenie ogrodów deszczowych dla retencji wód opadowych oraz propozycja przejść dla zwierząt, oddzielonych od tras pieszych. Projekt promuje także transport zbiorowy, redukcję ruchu samochodowego i świadome unikanie przeinwestowania terenu.
wizualizacja
© Emilia Cholewa I Michał Kościuk
praca nr 3 Michała Szymańskiego i Piotra Banaszka (UAP)
Studenci zostali docenieni za wieloaspektowe analizy środowiskowe oraz przemyślane i uzasadnione rozwiązania. Autorzy zaproponowali zachowanie dotychczasowej funkcji sportowej, ale z wyraźnym oddzieleniem jej od terenów zieleni o naturalnym charakterze. Odkryty nurt Bogdanki został poprowadzony w nowym korycie, odmiennym od poprzednich propozycji. Atutem pracy jest również redukcja ruchu kołowego oraz koncepcja wykorzystania istniejących parkingów i utwardzeń w najbliższym sąsiedztwie.
idea
© Michał Szymański i Piotr Banaszak
praca nr 53 Zofii Napiontek i Viktorii Bagińskiej (UAP)
Autorki otrzymały wyróżnienie za odważną decyzję o umieszczeniu trasy Niestachowskiej w tunelu, co umożliwia przestrzenne i przyrodnicze połączenie przerwanego fragmentu zachodniego klina zieleni. Projekt prezentuje koncepcję łączenia funkcji rekreacyjnej i edukacyjnej z ekologiczną funkcją terenu. Uwagę zwraca swobodny i naturalny sposób kształtowania brzegów odtworzonego cieku Bogdanka oraz projektowanych zbiorników wodnych, co podkreśla dbałość o integrację z naturalnym środowiskiem.
wizualizacja
© Zofia Napiątek i Viktoria Bagińska
Wyróżnienie otrzymał także zespół projektowy w składzie: Aleksandra Chrząstek, Karolina Cieślak, Jakub Lewandowski, Daria Bruszkiewicz z Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, a wyróżnienie honorowe Michał Teodorczuk z Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
koncepcja zagospodarowania terenu
© Michał Teodorczuk
wystawa „Porozmawiajmy o wodzie”
Zwieńczeniem konkursu była wystawa „Porozmawiajmy o wodzie”, której kuratorką jak i pomysłodawczynią była prof. Elżbieta Raszeja. Prace przez dwa dni były eksponowane na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich (MTP), a następnie były zaprezentowane na terenie Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu od 22 kwietnia do 10 maja. Wśród ekspozycji znalazły się innowacyjne rozwiązania architektoniczne i przestrzenno-krajobrazowe, które dotyczą różnych aspektów obecności wody w mieście, takich jak płynące cieki, stawy, ogrody retencyjne oraz tereny podmokłe. Celem wystawy było nie tylko pokazanie kreatywnych pomysłów studenckich, ale także zapoczątkowanie szerszej dyskusji na temat możliwych rozwiązań dla problemów związanych z wodą w miastach.
