Jest szansa, że wreszcie przestanie straszyć szpitalny kompleks tuż przy poznańskim Starym Rynku. Dawna miejska lecznica trafiła w ręce firmy AP Marchewka należącej do jednego z najbogatszych Polaków. Poprzedni właściciel, firma Orpea, rozebrała częściowo budynki i anulowała inwestycję. Teraz planowana jest współpraca z „marką VOX” i konkurs na projekt.
„Wypatroszone” i częściowo rozebrane mury nieczynnego od ponad dekady Szpitala Miejskiego straszą tuż obok odnowionego właśnie Starego Rynku od dwóch lat. Firma Orpea Polska przerwała wtedy ledwie rozpoczęte prace, które miały doprowadzić do utworzenia tzw. centrum senioralnego, prywatnego ośrodka opieki dla osób starszych. Spółka anulowała wówczas wszystkie polskie inwestycje. Zbiegło się to w czasie ze skandalem, który wybuchł wokół działań firmy w macierzystej Francji (między innymi złe traktowanie pacjentów).
dawny szpital przy ul. Szkolnej w Poznaniu — widok terenu z ulicy Koziej, po rozbiórkach i wycince drzew. Po lewej — północna elewacja nowej/starej kamienicy przy ul. Podgórnej, na wprost — nowa stalowa konstrukcja Kamienicy Wiedeńskiej (za nią — zachowane fasady), stan z lutego 2023 roku (do dziś bez większych zmian)
fot.: Jakub Głaz
Orpea zapowiedziała sprzedaż terenu i budynków. Transakcja doszła do skutku we wtorek, 2 kwietnia. W komunikacie prasowym czytamy, że
działkę kupiła spółka AP Marchewka Investment z Wrocławia, która planuje podjąć bliską współpracę zpoznańską marką VOX, należącą do Piotra Voelkela juniora [chodzi o Piotra Wita Voelkela — przyp. red.]. Transakcja objęła ponad hektar ziemi między ulicami Szkolną, Kozią i Podgórną. W skład kompleksu wchodzi między innymi czteropiętrowy gmach byłego szpitala oraz skrzydło dawnego klasztoru karmelitanek.
miliarder i marka
Do gry wkroczyły zatem znane nazwiska i firmy. Paweł Marchewka to miliarder (piąty na liście najbogatszych Polaków w 2023 roku wg tygodnika Wprost), który zbił fortunę w branży gier komputerowych (firma Techland). Jak dotąd w Poznaniu ma na koncie przebudowę dawnego banku BGK przy pl. Wolności na hotel. Z kolei rodzina Voelkelów stoi za znanymi inwestycjami w Poznaniu (Concordia Design przy rondzie Kaponiera, ikoniczny biurowiec Bałtyk projektu MVRDV, Collegium da Vinci z Aulą Artis) oraz Wrocławiu (Concordia Design na Wyspie Słodowej, także projektu MVRDV). Finansowe zaplecze inwestora i doświadczenie — jak to ujmuje komunikat — „marki VOX” dają nadzieję, że tym razem szpital wraz z przyległym do niego terenem doczeka się wreszcie odnowy.
dawny szpital przy ul. Szkolnej w Poznaniu — „wypatroszony” budynek za siatką ochronną, widok w stronę Starego Rynku, stan z marca 2023, do dziś — bez zmian
fot.: Jakub Głaz
Co ma powstać w miejscu dawnej zabytkowej lecznicy, rozbudowywanej od XVIII do XX wieku w południowo-zachodniej części dzisiejszego Starego Miasta? Zapowiedzi są na razie bardzo ogólne. Konkret jest jeden: zamiast „centrum senioralnego” mają tu się znaleźć wysokiej klasy duże apartamenty oraz przestrzenie usługowe. W komunikacie prasowym pada też deklaracja Aleksandry Marchewki z AP Marchewka Investment, że nowy właściciel „na tym etapie” wyklucza tzw. mikroapartamenty, które „często stanowią obawy lokalnej społeczności”. Ponadto komunikat prasowy donosi, że:
inwestor przewiduje lokalizację usług miastotwórczych na terenie kompleksu, w tym gastronomię i wyselekcjonowane punkty handlowo-usługowe. Wstępne założenia obejmują otwarty dziedziniec z wejściem od ulicy Szkolnej, co stanowi kluczową zmianę względem stanu dotychczasowego i umożliwi stworzenie spokojnej enklawy tuż przy Starym Rynku.
dawny szpital przy ul. Szkolnej w Poznaniu — widok na teren szpitala z ulicy Podgórnej
fot.: Jakub Głaz
dla zaproszonych
Program jest zatem ogólny, a docelowa forma kompleksu będącego pod ochroną konserwatorską — nieznana. Padła jednak zapowiedź organizacji konkursu architektonicznego opatrzona następującym komentarzem:
wysokiej jakości architektura jest jednym z kluczowych założeń inwestycji. Zobowiązuje do tego lokalizacja w samym sercu Poznania. Przypomnijmy, iż budynek dawnego szpitala stanowi prawie całą zachodnią pierzeję ulicy Szkolnej. Jest też częścią ważnej trasy prowadzącej od Starego Browaru ulicą Półwiejską przez plac Wiosny Ludów aż do Starego Rynku. Obejmuje także zabytkowe fragmenty murów miasta, które zostaną zachowane i wyeksponowane.
Jak informuje nas Karolina Koziolek z Grupy VOX, konkurs będzie miał formułę zamkniętą, z udziałem zaproszonych biur projektowych. Warunki konkursowe będą musiały uwzględniać wytyczne konserwatorskie oraz zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Stare Miasto” uchwalonego w zeszłym roku (zastąpił niedoskonały MPZP sprzed dwóch dekad). Dokument pozwala na wprowadzenie funkcji mieszkalnych i usługowych do istniejących budynków oraz budowę sporej kubatury na obszernym dziedzińcu.
Konkurs może być szansą na projekt lepszy od koncepcji poznańskiej pracowni SPA Biuro Projektów, który chciała realizować Orpea. Firma zdecydowała bowiem, by nie odsłaniać w całości ceglanych historyzujących elewacji pokrytych tynkiem podczas powojennej przebudowy. Do dawnego wyglądu miały nawiązywać jedynie ryzality z wejściami do budynku (ale bez odtwarzania ozdobnych szczytów).
dawny szpital przy ul. Szkolnej w Poznaniu — nieaktualny obecnie projekt Centum Senioralnego w dawnym Szpitalu Miejskim przy ul. Szkolnej W Poznaniu — wizualizacja
proj. SPA Biuro Projektowe © ORPEA
kosztowny prezent?
Niestety, nowi nabywcy nie ujawniają, ile kosztował ich poszpitalny nabytek. Historia niedoszłej inwestycji każe jednak przypuszczać, że Orpea mogła na transakcji znacznie zyskać. Miasto sprzedało bowiem byłą lecznicę w 2016 roku za około 40 milionów złotych. Ta niska cena wynikała z dość restrykcyjnych wytycznych Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków. Na szpitalnym dziedzińcu miały zostać zachowane między innymi pozostałości willi Hipolita Cegielskiego i część innych zabudowań, nie było zgody na podziemny parking. Ocaleć miały też stare drzewa.
Jednak gdy start budowy „centrum senioralnego” opóźniał się, Biuro MKZ zgodziło się na wyburzenia i podziemny garaż powołując się na bliżej niesprecyzowane nowe „badania i ekspertyzy”. Stosowny wydział Urzędu Miasta pozwolił z kolei wyciąć pół setki drzew. Z bardzo dużym prawdopodobieństwem zwiększyło to wartość nieruchomości (bez jakiejkolwiek rekompensaty na rzecz Miasta). Ponadto Orpea sprzedała dwie kamienice przy pl. Wiosny Ludów wchodzące w skład szpitalnego kompleksu innemu inwestorowi.
dawny szpital przy ul. Szkolnej w Poznaniu — „wypatroszony” budynek za siatką ochronną
fot.: Jakub Głaz
Później, w 2022 roku ruszyły intensywne prace rozbiórkowe. Usunięto dachy, najwyższą kondygnację dobudowaną w latach 60. XX wieku oraz znaczną część wewnętrznych ścian. Porządnie zabezpieczono jedynie najcenniejszy budynek dawnego klasztoru (najstarszą część szpitala). Przed dwoma laty „Gazeta Wyborcza” podawała szacunkowo, że za odchudzony o sprzedane domy szpital Orpea może liczyć na około 70 mln złotych. Poluzowanie obostrzeń konserwatorskich, które odbyło się po sprzedaży szpitala, okazało się zatem rodzajem prezentu dla inwestora. Jak dotąd nie wiadomo nic jednak o kontroli lub śledztwie, które miałyby zbadać tę sprawę.
dawny szpital przy ul. Szkolnej w Poznaniu, północna pierzeja ul. Podgórnej w Poznaniu, wizualizacja — tak ma wyglądać „Kamienica Wiedeńska”, widok z placu Wiosny Ludów, po prawej: ul. Szkolna proj. SPA Biuro Projektowe
© kamienicawiedenska.pl/MOTION STUDIO Z
częściowo już lepiej
Pozostaje mieć zatem nadzieję, że nowy właściciel będzie działać na takim poziomie, który zrekompensuje Miastu niefortunną sprzedaż oraz lata oczekiwań na przeobrażenie dawnego szpitala. Na razie odżywa jego południowa część. Dobiegają końca prace nad gruntowną przebudową kamienic sprzedanych przez Orpea. Obok nich, przy ul. Podgórnej, inny inwestor przekształcił gruntownie jeszcze jedną kamienicę i buduje kolejną — w miejscu po wyburzonym budynku. Domy te będą tworzyć docelowo urbanistyczną całość z przeobrażanym terenem szpitala.
dawny szpital przy ul. Szkolnej w Poznaniu — ukończona kamienica przy ul. Podgórnej 9 (proj. Easst Architects)
fot.: Jakub Głaz
