Dostępny jest już Pasaż Kultury (niestety, nadal z fatalnym zadaszeniem). Muzeum w Ratuszu otworzyło nową ekspozycję. Wrócił pręgierz i studzienka z Bamberką. Stoją ławki. Pojawiły się też (agresywne wizualnie) upamiętnienia przeszłości. Poznański Stary Rynek wraca do życia. Nie widać jednak końca poprawek i ostatecznego finału remontu.
Prace remontowe na poznańskim Starym Rynku mogą być już chyba włączone na stałe w poczet turystycznych atrakcji miasta. Choć płyta najważniejszego placu Poznania została udostępniona pieszym między Bożym Narodzeniem a Sylwestrem, cały czas działają na niej robotnicy. Widać koparki, ciągniki, ciężarówki. Słychać jazgot szlifierek. Remont trwa zasadniczo od wiosny 2022 roku, choć już wcześniej trwały na Starym Rynku prace wykopaliskowe, a część nawierzchni zdjęto jesienią 2021 roku. Tymczasem zaczyna się trzeci miesiąc poprawek, prac wykończeniowych, wyposażania Rynku w małą architekturę i montażu iluminacji. Remont pierwotnie miał zakończyć się latem zeszłego roku, potem ogłaszano jego koniec na grudzień.
Stary Rynek, Poznań — piątek 8 marca 2024, kilka minut po dwunastej, samochody firm wykonawczych jeżdżą między turystami, którzy przed chwilą oglądali pokaz trykających się koziołków na ratuszowej wieży; na pierwszym planie widoczne świeże ślady po poprawkach nawierzchni
fot.: Jakub Głaz
szkoda pytać
O ostateczny termin prac nie warto już zatem pytać. Dowiadujemy się, że korekty trwać będą tak długo, aż jakość wykonawstwa osiągnie wszędzie zamierzony efekt. Bo — mimo że na Starym Rynku wiele rzeczy się udało, to w ogólnym rozrachunku, organizacji remontu i jego poziomowi daleko było do doskonałości. Szerzej opisywaliśmy to przed ponad dwoma miesiącami, skupiając się przede wszystkim na nawierzchni oraz oświetleniu. Niemniej, w pogodne weekendowe dni na Rynku pojawiają się tłumy spacerowiczów. Choćby po to, by zobaczyć, co nowego pojawiło się w przestrzeni historycznego placu. Nowości ostatnio przybyło.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — widok na Pasaż Kultury od strony ul. Wronieckiej, widoczne stare granitowe płyty na pierwszym planie, w głębi Galeria Miejska Arsenał i zadaszenie pasażu
fot.: Jakub Głaz
Najważniejszą jest udostępnienie tzw. Pasażu Kultury (ul. J.B. Quadro), czyli przejścia między modernistycznymi pawilonami Galerii Miejskiej Arsenał i Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego pośrodku Rynku. O wyjątkowo nieudanym zadaszeniu pasażu pisaliśmy w listopadzie i — jak dowiedzieliśmy się ostatnio — nie ma planów demontażu tej fatalnej konstrukcji ze stali i przeziernego tworzywa. Mierne jest w niej wszystko: toporna forma, sposób oparcia na budynkach, asymetryczne nachylenie, oraz fakt, że — wbrew intencjom — dach przesłania widok na Ratusz, Wagę Miejską i kamienice. Jego skos, sprzeczny z symetrią układu dwóch pawilonów domyka też w przykry sposób osie widokowe ulic Wrocławskiej i Wronieckiej. Osłonięta dachem przestrzeń Pasażu ma być w tym roku intensywnie animowana przez Estradę Poznańską. Wtedy przekonamy się o funkcjonalności zadaszenia.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — nowe zadaszenie nad Pasażem Kultury przesłania widok na Ratusz, widok od południa
fot.: Jakub Głaz
równo i czerwono
A jak prezentuje się Pasaż? Przede wszystkim zyskał równą nawierzchnię z dużych granitowych płyt: nowych pomiędzy pawilonami i starych (które kiedyś leżały na Rynku) między Ratuszem a Wagą Miejską. Jest zatem z pewnością wygodniejszy i ułatwia przejście przez Stary Rynek na osi północ-południe (nie użyto tu starej nierównej brukowej kostki, która na Rynku zachowana została po obwodzie bloku śródrynkowej zabudowy). Zgodnie z założeniami remontu całego Rynku — zwiększa to dostępność przestrzeni dla osób starszych, z niepełnosprawnościami i w ogóle — podnosi komfort wszystkim pieszym.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — widok na Ratusz z Pasażu Kultury, na posadzce widoczne odwzorowanie dawnych murów kamienic
fot.: Jakub Głaz
Niestety, w kamienną nawierzchnię Pasażu wkomponowano nieregularne pola i pasy z klinkierowej cegły. Efekt jest nieestetyczny i — przede wszystkim — niezrozumiały. Jest to bowiem odwzorowanie odkrytych pod ziemią murów dawnych kamienic. Co prawda informować mają o tym plakiety, które zostaną wmontowane w ceglane fragmenty, ale nie zmieni to faktu, że szczegółowość odwzorowania nie ma większego sensu. Na podstawie takich kształtów i tak nie można sobie wyobrazić nieistniejących budynków, a czerwona barwa cegły bardzo silnie przyciąga uwagę. Wystarczyłoby przecież zaznaczyć obrys murów dyskretną linią z dobrej jakości materiału (np. staranniej dobranego klinkieru, miedzi, stali). Tym bardziej, że przed remontem upamiętnienie przeszłości w Pasażu Kultury było znacznie subtelniejsze (w latach 60. zastosowano kamienne płyty otoczone drobną granitową kostką).
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — pas z cegły wzdłuż południowej elewacji Wlkp. Muzeum Wojskowego
fot.: Jakub Głaz
Niestety biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków zdecydowało, że i tu, konsekwentnie, będzie kontynuować metodę obraną w Poznaniu przez konserwatorów w latach 90. XX wieku. Czerwoną betonową kostką (dawniej) i cegłą (od ponad dekady) zaznacza się nie tylko przebieg, ale i obrys dawnych murów i bram miejskich oraz arbitralnie wybranych, nieistniejących już budynków. Zdarza się, co nie dziwi, że turyści lub mieszkańcy biorą je za przypadkową łataninę ulic po naprawach podziemnych instalacji.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — niekomunikatywne odwzorowanie murów Bramy Wrocławskiej na ul. Wrocławskiej, realizacja: 2015
fot.: Jakub Głaz
Na niczym jednak spełzły próby przekonania konserwatorów, by — podczas remontu Starego Rynku — wypracowali nową, czytelną i estetyczną metodę pokazywania odkrytych reliktów. Taką, która docelowo zastąpiłaby wszędzie niefortunne rozwiązanie sprzed trzydziestu lat. Ceglane pasy i pola wróciły zatem również na wyremontowany teraz fragment ulicy Paderewskiego. Na szczęście, miejscy urzędnicy są świadomi niskiej jakości wykonania tych najnowszych ceglanych upamiętnień. Tu zatem także czekają nas poprawki. Gorzej, że ułożony klinkier nie został — jak to zrobiono z nową granitową kostką na Rynku — przetestowany pod kątem odporności na tłuszcze, smary i inne uciążliwe w czyszczeniu substancje.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — odwzorowanie murów starych kamienic na ul. Paderewskiego łączącej Rynek z placem Wolności
fot.: Jakub Głaz
pręgierz w ciapki
W lutym wróciły również na Rynek jego dwa ważne symbole. Mowa o pręgierzu przed Ratuszem oraz studzience z postacią Bamberki przy Wadze Miejskiej (u wylotu Pasażu Kultury).
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — przywrócona studzienka z Bamberką, po lewej ogrodzenie prac w przejściu między Odwachem a Wagą Miejską, widoczne stare płyty granitowe
fot.: Jakub Głaz
Bamberka prezentuje się bez zastrzeżeń. Gorzej z pręgierzem. Nierówno doczyszczona kolumna, na której stoi figura kata, wygląda nieestetycznie. Przyjemniej już było patrzeć na nią przed remontem, gdy była równo okryta warstwą czarnego nalotu. Sposób konserwacji dziwi, jeśli spojrzy się na starannie doczyszczoną Bamberkę, czy — stojącą obok przed Ratuszem — fontannę Prozerpiny.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — pręgierz po renowacji i ponownym ustawieniu
fot.: Jakub Głaz
W ostatnich tygodniach przed Ratuszem ustawiono też estetyczne i wygodne ławki, ukończono trzecią i ostatnią „wyspę” zieleni i wypoczynku przy Odwachu, pojawiły się wreszcie kosze na śmieci, na latarniach montowane były dodatkowe reflektory do podświetlania elewacji.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — nowe ławki naprzeciw Ratusza wzdłuż wschodniej pierzei Rynku
fot.: Jakub Głaz
W minioną sobotę zobaczyliśmy też mapping na elewacji Ratusza, który oznajmiał, że po czterech latach zamknięcia i remontu Ratusz został częściowo otwarty dla zwiedzających. Częściowo, bo na razie dostępne są parter i gotyckie piwnice. Działające w Ratuszu Muzeum Poznania (dawniej Muzeum Historii Miasta Poznania) przygotowało na najniższych kondygnacjach nową wystawę stałą.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — Muzeum Poznania w Ratuszu, nowa ekspozycja w gotyckich piwnicach
fot.: Jakub Głaz
są pieniądze na piętra
W podziemiach, które można zwiedzać po raz pierwszy od ponad 30 lat, znajdziemy dość lakoniczną opowieść o pierwszych wiekach miasta. Obok nich znajduje się też bardzo interesujący magazyn studyjny, w którym Muzeum prezentuje w gablotach, szufladach oraz na przesuwnych stelażach wybór rozmaitych artefaktów ze swoich zbiorów.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — Muzeum Poznania w Ratuszu, gabinet studyjny
fot.: Jakub Głaz
Do Ratusza z pewnością warto wstąpić, choć ocenę ekspozycji odkładamy na później, gdy otwarta zostanie dalsza część wystawy — na pierwszym i drugim piętrze. Ma to nastąpić po remoncie. Kilka dni temu Muzeum pochwaliło się dotacją na ten cel w wysokości 90 mln złotych od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Za te pieniądze ma powstać również zapowiadane od dawna Muzeum Mieszkańców w dwóch cennych kamienicach naprzeciw Ratusza.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — Muzeum Poznania w Ratuszu, gabinet studyjny, widoczna radziecka gwiazda zdjęta z obelisku w parku Cytadela
fot.: Jakub Głaz
Wiosną czeka nas z kolei otwarcie gruntownie odnowionej i wykańczanej obecnie Galerii Miejskiej Arsenał przy Pasażu Kultury. Z zewnątrz już teraz widać, że remont dobrze wpłynął na modernistyczną formę budynku. Szkoda tylko, że odnowy nie może doczekać się bliźniaczy pawilon Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego (należy do Muzeum Narodowego w Poznaniu). Kontrast jest rażący.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — elewacje odnowionej galerii Miejskiej Arsenał, widok z Pasażu Kultury (ul. J.B. Quadro)
fot.: Jakub Głaz
W następnych tygodniach zakończy się wreszcie układanie nawierzchni i budowa miejsc wypoczynku (a także obszernej altany śmietnikowej) w ulicy Kurzanoga pośrodku Rynku, równoległej do Pasażu Kultury oraz w przesmyku między Odwachem a Wagą Miejską. O ich formie, wykonaniu, a także o postępach prac wykończeniowych na Starym Rynku poinformujemy ponownie przed majowym długim weekendem.
Stary Rynek, Poznań, marzec 2024 — widok ogólny od ul. Paderewskiegoi Szkolnej
fot.: Jakub Głaz
