Adela Moss z Wydziału Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku postanowiła wykorzystać naturalne światło do odmienienia wnętrza jednej z zabytkowych gdańskich kamienic, położonej przy ulicy Świętojańskiej. W tym celu zaprojektowała specjalne obrotowe moduły filtrujące i odbijające światło, zastosowała system heliostatów oraz wprowadziła antresole na konstrukcjach słupowych. Poznajcie „Intermission”.
animacja projektu „Intermission”
© Adela Moss
Intermission, czyli przerwa lub antrakt to koncepcyjny projekt semestralny, przygotowany przez Adelę Moss podczas semestru zimowego (2022 – 2023) w Pracowni Projektowania Wnętrz Miejskich prowadzonej przez prof. Jacka Dominiczaka na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Tematem zadania były gdańskie kamienice Starego Miasta, o specyficznych proporcjach i układzie szeregowym. Głównym celem projektu było wprowadzenie światła naturalnego do najniższych kondygnacji kamienicy umieszczonej pośrodku zadanego szeregu.
Jako cytat, inspirację dla swojego projektu studentka wybrała wypowiedź amerykańskiego architekta Richarda Meiera, która brzmi — Architecture which enters into a symbiosis with light does not merely create form in light, by day and at night, but allow light to become form.
światło wpadające przed dach rozjaśnia wnętrze
© Adela Moss
kamienice skąpane w cieniu
Jak tłumaczy Adela, zgodnie z historycznymi planami zabudowy Starego Miasta oraz kodem kamienic gdańskich, długość kamienicy musiała być równa długości kwartału i wynosić około 50 metrów, a jej szerokość nie przekraczać 5,6 metrów. Natomiast wysokość gzymsu ostatniej kondygnacji musiała mierzyć 12 metrów. Taki układ sprawia, że jedynymi płaszczyznami, przez które światło dzienne może dostać się do wnętrz budynków stanowi dach oraz przednia i tylna fasada. Jednak przeprowadzona na zajęciach analiza zacienienia wybranej kamienicy przez sąsiadujące budynki wykazała, że również dolne części przedniej i tylnej fasady są skąpane w cieniu przez większość roku, czyniąc dach jedynym źródłem światła.
przekrój projektowanego wnętrza kamienicy
© Adela Moss
miejsca szczęśliwe
Projekt rozpoczęła rozmowa o „miejscach szczęśliwych”, którą podjęliśmy w Pracowni Projektowania Wnętrz Miejskich. Zastanawiałam się, które z zapamiętanych przeze mnie miejsc są mi najbliższe. Okazało się nim być miejsce związane z moją drugą pasją — jazdą konną, a ściślej — stajnia. We wspomnieniach szczególnie ważne w tej przestrzeni wydało mi się światło, to, jak w delikatny sposób przenika przez szczeliny desek architektury i tworzy rysunki na ścianach, ujawniając unoszące się wolno drobinki kurzu, tworzy atmosferę spokoju i lekkości, pozwala się zatrzymać (intermission). Tam, gdzie nie dotrze światło, panuje półmrok. Podobny efekt chciałam osiągnąć w kamienicy, dbając, aby głównym źródłem światła stała się wąska szczelina — opowiada studentka.
autorka zainspirowała się konstrukcją antresoli jednej ze stajni
© Adela Moss
inspirujące wspomnienia
Nie tylko światło, ale też sama architektura stajni zainspirowała Adelę Moss do nowych rozwiązań projektowych.
Wnętrza pewnej angielskiej stajni prezentowało się tak — przez środek przebiegał długi, szeroki korytarz, a po obu jego stronach umieszczono się poszczególne boksy. Jednak szczególną rzeczą, była zawieszona nad korytarzem antresola na konstrukcji słupowej, na której składowano siano. Najdłuższe krawędzie antresoli oraz właściwe ściany stajni oddzielała szczelina, przez którą spychano siano do każdego z boksów — wspomina autorka.
rzut parteru kamienicy
© Adela Moss
konstrukcja słupowa
Do wnętrza zadanej kamienicy projektantka przeniosła więc stajenną antresolę na konstrukcji słupowej, zawieszając stropy poszczególnych kondygnacji na różnych poziomach. Zabieg ten miał wzmocnić odczuwanie nietypowych proporcji przestrzeni i jej otwarty charakter. Konstrukcje słupowe kondygnacji zostały obrócone od głównej osi symetrii budynku o kilka stopni, wprowadzając do wnętrza budynku charakterystyczne geometrie. Wytworzona poprzez oddzielenie ścian ogniowych i stropów kondygnacji szczelina, wpuszcza światło dzienne do wnętrz.
Charakterystyczną cechą architektury stajni jest też jej nieregularność, krzywizny, różne geometrie negocjujące ze sobą w jednym budynku. Zdecydowałam się, więc, na wprowadzenie również deformacji do wnętrza kamienicy — dodaje studentka.
obrotowe moduły mechanicznych ścianek ażurowych umożliwiają regulację światła
© Adela Moss
droga światła
Światło rozpoczyna swoją drogę przez budynek od szczeliny umieszczonej w dachu. Później zostaje odbite przez systemy heliostatów (luster mierzących położenie słońca) umieszczonych na ścianach ogniowych kamienicy, by dotrzeć do wnętrz poszczególnych kondygnacji. Zanim, jednak tam trafi, zostaje przefiltrowane przez obrotowe moduły mechanicznych ścianek ażurowych. Te specjalne ścianki zostały umieszczone na skrajach stropów antresol, pomiędzy słupami konstrukcyjnymi.
Obrotowe moduły umożliwiają regulację wpadającego do wnętrza światła, mogą je całkowicie ograniczyć, lub poprzez różny stopień obrotu, skierować określoną ilość odbitego światła w wybrane miejsce. Możliwe jest obrócenie całego modułu ścianki wokół własnej osi i wpuszczenie odbijanego światła do środka, co przypomina otwarcie połaci okna.
Przenikanie światła przez mechaniczne ścianki sprawia, że wnętrze oddaje klimat delikatności, spokoju i zatrzymania, mojego „miejsca szczęśliwego” — podsumowuje Adela Moss.
światło buduje nastrojową, spokojną atmosferę
© Adela Moss
Projekt zakładał dodatkowo, że kamienica będzie pełnić kilka funkcji. W budynku miał znajdować się wybrany lokal usługowy, pracownia architektoniczna oraz część mieszkalna dla właściciela — architekta. Kamienicę projektu Adeli Moss można podzielić na część usługową, umieszczoną od strony ulicy Świętojańskiej, oraz prywatną, znajdującą się od strony ulicy Straganiarskiej. W części usługowej, na parterze, znajduje się drukarnia, a pierwszą i drugą kondygnację zajmuje pracownia architektoniczna.
