W połowie czerwca br. społecznicy ogłosili powstanie Koalicji Ruchów Krakowskich. Ruchy społeczne od Olszanicy po Nową Hutę stworzyły wspólną inicjatywę, której celem jest mocniejszy głos w dyskusji publicznej. O idei stojącej za koalicją rozmawiamy z jednym z inicjatorów jej powstania, Pawłem Hałatem.
Wiktor Bochenek: Zacznijmy od początku, jak narodził się pomysł na powstanie Koalicji Ruchów Krakowskich? Dlaczego w ogóle powstała taka konsolidująca inicjatywa?
Paweł Hałat: Przede wszystkim koalicja powstała z potrzeby większego wpływu na miejskie sprawy i tego, że czuliśmy, że są wśród nas osoby zajmujące się bardzo różnorodnymi kwestiami. Od wielu lat krakowscy społecznicy walczą o tereny zielone, dobrą przestrzeń publiczną, zrównoważone plany miejscowe, transport, czyste powietrze, ale też o kwestie społeczne, edukację czy kulturę.
Tezy, które przygotowaliśmy, odnoszą się do wszystkich funkcji działania miasta: kultury, spraw społecznych, zieleni, transportu czy planowania przestrzennego. Większość organizacji nie zajmuje się aż tak szerokim spektrum problemów. Łączymy więc siły, by móc działać bardziej kompleksowo, wspierać się wzajemnie i wymieniać wiedzą.
Rozproszone głosy licznych organizacji i inicjatyw nie były też wystarczająco słyszalne. Natomiast razem tworzymy front, który ma duży potencjał merytoryczny i może wchodzić w równorzędną dyskusję z urzędnikami, którzy nie zawsze chcą traktować stronę społeczną jako opcję, która także wnosi wiedzę, może pomagać w lepszym przygotowaniu inwestycji.
Mamy obecnie przykład tramwaju na Mistrzejowice, gdzie tak naprawdę to strona społeczna merytorycznie punktuje decyzje podejmowane przez urzędników, w tym te dotyczące wycinki drzew w sposób nie do końca rzeczowy i nie do końca uwarunkowany potrzebami mieszkańców, wiedzą naukową, czy ekspercką.
Paweł Hałat — geograf, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes krakowskiego Stowarzyszenia Przestrzeń – Ludzie – Miasto; zawodowo zajmuje się programowaniem rozwoju lokalnego i regionalnego, rewitalizacją oraz społeczno-ekonomicznymi i przestrzennymi analizami
fot. Archiwum Autora
Wiktor Bochenek: Czyli ta inicjatywa powstała dlatego, że chcecie być lepiej słyszalni w Krakowie. Wierzycie, że w takiej formule Wasz głos będzie lepiej słyszalny?
Paweł Hałat: Tak, przede wszystkim o to chodzi, by głos mieszkańców, organizacji społecznych, ale też niezależnych ekspertów, którzy je wspierają, był mocniej uwzględniany. To jest też niezbędne dla poprawy funkcjonowania miasta. Ten głos powinien być słyszany przez władze miejskie.
Ważną kwestią było dla nas sformułowanie tez miejskich dla Krakowa. Są one werbalizacją pewnej wspólnej wizji miasta, jaką mają ruchy miejskie, opartej na naszej wiedzy i doświadczeniu.
Dotyczą bardzo różnorodnych zagadnień — pracowaliśmy w czterech głównych obszarach: klimacie i zieleni, przestrzeni i transporcie, społeczeństwie i gospodarce oraz zarządzaniu i demokracji. Zakładamy, że tezy są całością, wspólnym punktem widzenia, czy też — „miastopoglądem” (tak jak formułował to Kongres Ruchów Miejskich) — co oznacza, że organizacje, które je współtworzyły i się pod nimi podpisały, zgadzają się z przesłaniem zapisów we wszystkich obszarach tematycznych, a nie jedynie z wybranymi fragmentami. Jednocześnie zakładaliśmy, że tezy mają być na tyle konkretne i szczegółowe, by wyznaczać zmianę priorytetów w Krakowie, jaką uważamy za niezbędną dla poprawy funkcjonowania miasta, lepszego życia mieszkanek i mieszkańców. Ktoś, kto na przykład wierzy w priorytet ruchu samochodowego w mieście, zapewne nie podpisałby się pod tymi tezami.
oficjalne ogłoszenie powstania Koalicji Ruchów Krakowskich
fot. Stan Baranski | dzięki uprzejmości organizatorów
Wiktor: Jak wypracowaliście tych dwadzieścia jeden tez?
Paweł: Zaczęło się od postawienia pewnych problemów i wyzwań dla Krakowa — sformułowanych w kręgu organizacji społecznych. Później przepracowywaliśmy te wyzwania, poprosiliśmy kilkadziesiąt osób z różnych organizacji i inicjatyw o udzielenie odpowiedzi na to, w jaki sposób należy na te wyzwania reagować. Odbyło się kilka sesji warsztatowych, które pogrupowane zostały w cztery wymienione wcześniej obszary.
Dostaliśmy różnorodne odpowiedzi na warsztatach — około 150 propozycji ulepszeń — od szczegółowych odpowiedzi po ogólne pomysły, wykraczające poza kompetencje samorządu. Na podstawie tych propozycji i jako ich syntezę sformułowaliśmy tezy, które przedstawiliśmy uczestnikom warsztatów do weryfikacji, a następnie publicznie ogłosiliśmy.
w inicjatywę zorganizowani są społecznicy z wieloletnim doświadczeniem
fot. Stan Baranski | dzięki uprzejmości organizatorów
Wiktor: Zastanawia mnie jedno, koalicja skupia ludzi od Olszanicy po Nową Hutę, czy nie boicie się napięć pomiędzy dzielnicami, którym zdarza się mieć sprzeczne interesy?
Paweł: Sprzeczne interesy mogą pojawić się na każdym etapie, zarówno między dzielnicami, jak i między obszarami tematycznymi, o których mówimy. Na tym polega polityka miejska, że próbuje się równoważyć poglądy i interesy różnych grup, uwzględniając opinie środowisk naukowych, ekspertów i strony społecznej. Podstawą powinna być rzetelna i przejrzysta informacja o działaniach i decyzjach władz miejskich.
Zdajemy sobie sprawę, że są różne dzielnice i trzeba włączać mieszkańców, uwzględniając ich interesy w polityce miejskiej, co nie zawsze jest odpowiednio artykułowane. W jednej z naszych tez zwracamy uwagę, że Kraków to nie tylko centrum, o którym się najczęściej rozmawia, ale też dzielnice i mniejsze jednostki wewnątrz dzielnic, które mają różne problemy — od takich jak budowa chodników po kwestie zaopatrzenia w usługi czy wspieranie lokalnej tożsamości. Przykładem mogą być Stare Dębniki i Ruczaj, które mają odmienny charakter i interesy, pomimo że znajdują się w jednej dzielnicy.
Takim przykładem jest też Nowa Huta, do której także odnosi się jedna z tez. To nie tylko centrum Nowej Huty, przebijające się powoli w narracjach miejskich, ale również tereny za i wokół kombinatu. To ogromny obszar o charakterze półmiejskim i półwiejskim, gdzie co chwilę pojawiają się nowe pomysły zagospodarowania. To również wielki teren samego kombinatu — wymagający regeneracji, rekultywacji i odnowy przyrodniczej.
Jednym z ważniejszych zagadnień, powodującym znaczne konflikty, jest dostępność transportowa, w tym poprawa jakości i dostępności transportu publicznego, zwłaszcza szynowego, która jest wciąż bardzo nierównomierna. Za wolno postępuje na przykład budowa linii tramwajowych na gęsto zabudowanej północy Krakowa. Tymczasem pojawiają się już kolejne obszary intensywnej zabudowy mieszkalnej czy usługowej i kolejne pomysły na nowe dzielnice — takie jak „Nowe Miasto”. Jednym z naszych postulatów jest zastąpienie takich, budzących sprzeciw, bombastycznych projektów nowymi osiedlami realizowanymi jako zespoły wielofunkcyjnej zabudowy w powiązaniu z rozwojem infrastruktury społecznej i transportu publicznego oraz aktywniejszą rolą miasta w polityce mieszkaniowej.
Bardzo często napięcia wynikają z tego, że ogromne środki przeznaczamy na takie inwestycje jak trasa Łagiewnicka — zaniedbując transport publiczny, zarówno nowe inwestycje, jak i jego bieżące utrzymanie. Stąd jednym z naszych postulatów jest właściwa hierarchia inwestycji transportowych i realny priorytet dla międzydzielnicowego transportu zbiorowego oraz rowerowego.
cztery tematy, o które oparto tezy
© Koalicja Ruchów Krakowskich
Wiktor: Jesteście koalicją wieloosobową. Myślicie, że w ramach Waszej inicjatywy pojawi się lider czy szerszy ruch wychodzący poza samą koalicję?
Paweł: Trudno powiedzieć, czy to zafunkcjonuje w ten sposób. Przedstawiliśmy tezy dla Krakowa i mamy nadzieję, że będą one punktem odniesienia do budowania polityk miejskich. Że do tych tez będą odnosić się liderzy polityczni, uwzględniając je w swoich programach. Przedstawiliśmy publicznie je jako bazę do zmiany priorytetów w polityce miejskiej.
Wiktor: Więc zależy Wam na kształtowaniu debaty publicznej?
Paweł: Oczywiście, to jeden z ważniejszych elementów. Nie tworzymy czegoś całkowicie nowego. Zebraliśmy pewien dorobek, coś, o czym różne organizacje mówiły, ale nie było to zebrane w ramach jednego, wspólnego manifestu. Chcemy, aby tematy zasygnalizowane w tezach weszły na poważnie do miejskiej agendy.
statystyki dotyczące powstania warsztatów
© Koalicja Ruchów Krakowskich
Wiktor: Poznaliśmy te tezy. Co chcecie zaproponować w przyszłości jako Koalicja Ruchów Krakowskich i jaki macie plan na dalszą działalność?
Paweł: Myślimy nad stworzeniem społecznego think tanku miejskiego, do którego zaprosimy jak najszersze grono mieszkańców, aktywistów, naukowców, ekspertów.
Chcemy stworzyć inicjatywę, która będzie służyła wypracowywaniu rozwiązań i pomysłów dla miasta oraz konkretyzacji tez, a także będzie odpowiadać na problemy, które pojawiają się w mieście.
Chcemy też nadal uczestniczyć w dyskusjach o kształcie inwestycji — co już się dzieje na przykład w przypadku tramwaju na Mistrzejowice. Naszym celem jest wzajemne wsparcie i spojrzenie na miasto bardziej kompleksowo, w każdym jego aspekcie.
Myślimy także o wsparciu lokalnych działaczy i działaczek, którzy już podejmują działania na rzecz swojej okolicy, ale brakuje im know-how, szerszej rozpoznawalności w starcie w wyborach do rad dzielnic.
Wiktor: Dziękuje za rozmowę.
Koalicja Ruchów Krakowskich ukonstytuowała się w połowie czerwca br.
© Koalicja Ruchów Krakowskich
