Jeszcze do końca października br. w portugalskim Ponte de Lima można odwiedzić dwanaście ogrodów zaprojektowanych i stworzonych przez architektów krajobrazu z całego świata. Polskę reprezentuje projekt o intrygującej nazwie Oko boga, autorstwa Agnieszki Bocheńskiej-Niemiec i dr Aleksandry Gierko z Politechniki Wrocławskiej.
Co roku położona w Portugalii miejscowość Ponte de Lima organizuje otwarty konkurs na zaprojektowanie ogrodów, które będą częścią festiwalu — The International Garden Festival of Ponte de Lima. Tegoroczna edycja przebiegała pod hasłem „Religie w ogrodzie”, i to na nie miały odpowiadać zgłoszone projekty.
W tym roku jury w składzie: Francisco Caldeira Cabral, Elsa Matos Severino, Elsa Matos Severino, André Lima Araújo, Teresa Andresen, Mecia Martins wybrało do realizacji dwanaście projektów zgłoszonych przez architektów krajobrazu z Portugalii, Hiszpanii, Czech, Francji, Anglii, Włoch, Austrii, Rumunii, Serbii, Norwegii, USA, Brazylii i Polski. Nasz kraj reprezentowały architektki krajobrazu Agnieszka Bocheńska-Niemiec i dr Aleksandra Gierko z projektem pt. Oko boga.
film z festiwalu
© archiwum organizatorów
oko boga
Ogród autorstwa wrocławianek w sposób uniwersalny nawiązuje do tematyki religii, ukazując boską cząstkę obecną w naturze. Ogród składa się nie tylko z roślin, ale także ażurowego, drewnianego pawilonu, do którego prowadzi ścieżka zaznaczona drewnianą krawędzią. W pawilonie goście mogą usiąść i spojrzeć w niebo dzięki otworowi w suficie lub przez ażury kontemplować otoczenie.
zagospodarowanie terenu i użyte rośliny
© Agnieszka Bocheńska-Niemiec, Aleksandra Gierko
Zjednoczenie natury i duszy zrywa zasłonę ignorancji, która zakrywa naszą inteligencję, rzekł raz mędrzec. Wchodząc do altany we wnętrzu ogrodu, każdy może zobaczyć w lustrze położonym na posadzce odbicie otoczenia: nieba, ludzi wokół, ale także siebie. A może w każdym z nas ukryta jest boska cząstka? Usiądź i wyjrzyj przez otwory w ścianach i daj się zainspirować. Możesz odetchnąć i uwolnić swój umysł — czytamy w opisie projektu.
Dobrawa Bies: Skąd pomysł na Oko boga, co było dla Pań inspiracją?
Agnieszka Bocheńska-Niemiec, Aleksandra Gierko: Tematyka festiwalu jest zawsze z góry ustalona. Nasza odpowiedź na temat „Ogrody religii” to przestrzeń dedykowana wszystkim, bez wskazania konkretnych wyznań. Sama nazwa została przez nas wymyślona po zaprojektowaniu aranżacji przestrzeni. Chciałyśmy wykreować przestrzeń, która pozwala na chwilę zadumy, zatrzymania się. Sama nazwa wskazuje na to, że nad ogrodem czuwa jakiś byt, niezależnie od tego, w co kto wierzy i czy wierzy w cokolwiek. Głównym mottem stała się sentencja: „Zjednoczenie natury i duszy zrywa zasłonę ignorancji, która zakrywa naszą inteligencję”, która wskazuje na to, że boskiej cząstki należy szukać w naturze.
ażurowy pawilon stanowi centrum projektu
© archiwum organizatorów
Dobrawa: Proszę opowiedzieć o samej realizacji — charakterystyczny jest dla niej położony w centrum drewniany, ażurowy pawilon. Jak przebiegała praca, jakie rośliny Panie zastosowały?
Agnieszka Bocheńska-Niemiec, Aleksandra Gierko: Kompozycja ogrodu w założeniu miała być zamknięta do pawilonu i ścieżki doprowadzającej do niego. Niedostępność ogrodu, możliwość oglądania go jedynie przez otwory w ażurowej altanie, symbolizuje rajski ogród, który nie jest dostępny dla wszystkich. Zaprojektowane w posadzce lustro zostało potraktowane symbolicznie: okrąg we wnętrzu pawilonu został pomalowany na niebiesko, imituje odbicie nieba. Organizatorzy zdecydowali się na taką ingerencję w projekt, ze względu na obawę, że stal mogłaby zadziałać jak soczewka, skupić promienie, co w efekcie doprowadziłoby do pożaru. Dlatego ten element został zmieniony. Zastosowano takie rośliny jak: krwawnik pospolity, kostrzewa sina, gipsówka wiechowata. Rośliny miały mieć jedną tonację barwną: biało-srebrno-błękitną. Zostały dobierane tak, żeby nie miały dużego zapotrzebowania na wodę.
rzut ogrodu i nasadzenia
© Agnieszka Bocheńska-Niemiec, Aleksandra Gierko
Dobrawa: Kim są odbiorcy ogrodu?
Agnieszka Bocheńska-Niemiec, Aleksandra Gierko: Ogród skierowany jest do wszystkich — nie ma ograniczeń wiekowych. Festiwal odwiedzany jest chętnie przez różnych ludzi. Dlatego zaprojektowana przestrzeń, ma zachęcać do zatrzymania się, wsłuchania w siebie, spojrzenie w najbliższą przestrzeń. Ma być to przestrzeń kontemplacji.
Dobrawa: Czy spotkały się Panie z jakimiś trudnościami projektowymi?
Aleksandra Gierko, Agnieszka Bocheńska-Niemiec: Przemyślenia wymagała konstrukcja pawilonu — charakterystyczne dla festiwalu są realizacje w określonym budżecie, stąd też musiałyśmy zastosować rozwiązanie, które można przy niskim nakładzie finansowym wykonać. Dodatkowo jest to konstrukcja tymczasowa, dlatego należało połączyć aspekt bezpieczeństwa i łatwego montażu/demontażu pawilonu. Ze względu na obecną sytuację pandemiczną, projekt został lekko zmodyfikowany. Przy ścieżce nie zostały zrealizowane siedziska, która ograniczały przestrzeń, a symboliczne zamknięcie zostało jedynie wyartykułowane w nawierzchni, obrzeżem drewnianym zlicowanym z gruntem.
polska realizacja na festiwalu The International Garden Festival of Ponte de Lima
© Agnieszka Bocheńska-Niemiec, Aleksandra Gierko
Dobrawa: Co oznacza dla Pań udział w festiwalu The International Garden Festival of Ponte de Lima?
Agnieszka Bocheńska-Niemiec, Aleksandra Gierko: Udział w konkursie festiwalowym pozwala rozwinąć wyobraźnię oraz swobodnie zinterpretować temat. Jest to ciekawe wyzwanie, aby w określonym budżecie, w ciekawy sposób zrealizować myśl przewodnią. Wyłonienie ogrodu do realizacji to niewątpliwie docenienie naszego pomysłu, każda realizacja projektu daje niemałą satysfakcję.
Dobrawa: Dziękuję za rozmowę.
Dobrawa Bies
Agnieszka Bocheńska-Niemiec — architektka krajobrazu i grafik komputerowy. Obecnie prowadzi autorską pracownię DOBRE KRESKI, w której tworzy roślinne grafiki i przedmioty codziennego użytku. Autorka artykułów naukowych i popularnonaukowych o tematyce obejmującej partycypację społeczną, projektowanie przestrzeni w kontekście chorób cywilizacyjnych. W pracy projektowej stawia na ciekawe i funkcjonalne rozwiązania zachęcające użytkowników do interakcji. Autorka i współautorka przestrzeni miejskich, w tym podwórek we Wrocławiu (ESK 2016) i Katowicach (Plac na Glanc 2015). Uczestniczka konkursów projektowych z zakresu architektury krajobrazu, jak i grafiki — współautorka dwóch zrealizowanych ogrodów festiwalowych (2014 i 2021) w Ponte de Lima w Portugalii.
dr Aleksandra Gierko – architektka krajobrazu, doktora nauk technicznych w dyscyplinie architektura i urbanistyka. Jej praca doktorska dotycząca możliwości rekultywacji pól irygacyjnych została wyróżniona w 2020 roku Nagrodą Ministra Inwestycji i Rozwoju za prace dyplomowe, rozprawy doktorskie oraz publikacje krajowe w dziedzinach architektury i budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. W pracy badawczej zajmuje się zagadnieniami adaptacji do zmian klimatu przestrzeni publicznych z użyciem tzw. błękitnej i zielonej infrastruktury. Wiedzę teoretyczną stara się wdrażać do swoich prac projektowych. Autorka i współautorka licznych opracowań z dziedziny architektury krajobrazu — opracowań eksperckich i projektów wykonawczych parków, skwerów i naturalistycznych placów zabaw, z których wiele doczekało się realizacji. Współautorka dwóch ogrodów festiwalowych w Ponte de Lima w Portugalii, które zostały wytypowane do realizacji w drodze międzynarodowego konkursu prac (w 2014 i 2021 roku). W 2020 roku jej autorska koncepcja projektowa Polskiego Ogrodu Pokoju, miejsca upamiętniającego polskich wolontariuszy walczących w trakcie I wojny światowej w Północnej Francji, została wybrana do realizacji z inicjatywy Stowarzyszenia Art Gardens - Hauts-de-France. Zrealizowany ogród stał się w tym roku częścią szlaku Ogrodów Pokoju departamentu Pas-de-Calais.
