Są parki linearne, czas na parki zapętlone. „Wnętrza” pętli tramwajowych to idealne miejsce na obszerne zielone skwery. Niestety, często są to martwe pola niedostępne dla pasażerów i okolicznych mieszkańców. Zmienia się to na poznańskich Ogrodach, gdzie powstaje ogólnodostępny skwer. Warto pójść za ciosem na innych pętlach.
Pętla na poznańskich Ogrodach (przy Ogrodzie Botanicznym) zajmuje od 1951 roku przestrzeń nazywaną oficjalnie placem Waryńskiego. Jest to jednak plac głównie z nazwy, bo niemal od samego początku istnienia odgrodzona torami zielona przestrzeń „marnowała się”. Nie dało się przez nią legalnie przejść na skróty, nie można było również odpocząć, czekając na tramwaj lub autobus jednej z licznych linii obsługujących peryferia miasta i podpoznańskie gminy. Gorzej: pasażerowie od dawna zmuszeni byli tłoczyć się wokół pętli-placu na wąskich i niefunkcjonalnych chodnikach.
pętla tramwajowa Ogrody w Poznaniu — widok z góry od północnego wschodu, znad ul. Dąbrowskiego, przed rozpoczęciem prac
źródło: Miasto Poznań, www.poznan.pl
Ogrody są bowiem jednym z dość dysfunkcyjnych centrów przesiadkowych Poznania, niemal na równi z pętlami na Starołęce i Dębcu. Przez pierwsze dwie dekady tego wieku niemal nie inwestowano w zmiany, łudząc poznaniaków przedłużeniem linii tramwajowej do „Bramy Zachodniej” — planowanego kilometr na zachód węzła przesiadkowego za przecięciem ulic Dąbrowskiego i Polskiej. Koncepcja ta nadal jest w grze, ale na szczęście — na Ogrodach naprawiono ostatnio część chodników, powstał przyzwoity punkt obsługi pasażerów z pylonem informacyjnym (2020 rok), a wiosną tego roku oddano do użytku roku krótkie, ale bardzo ważne połączenie dróg rowerowych.
pętla tramwajowa Ogrody w Poznaniu — nowy przejazd rowerowy przez ul. Kościelną łączący dwa odcinki drogi rowerowej
fot.: Jakub Głaz
więcej drzew
Prawdziwa rewolucja na placu Waryńskiego dzieje się jednak teraz. Otoczone torami obszerne pole porośnięte trawą, krzewami i kilkoma drzewami zmieni się w skwer lub też kieszonkowy park. Za inicjatywą stoi Rada Osiedla Ogrody, a prace prowadzi Zarząd Transportu Miejskiego. Prace już się rozpoczęły. Niestety trzeba było wyciąć część krzewów i 10 drzew — uschniętych lub w złej kondycji. Na szczęście nowe okazy zastąpią je z nawiązką.
pętla tramwajowa Ogrody w Poznaniu — ogólna koncepcja z informacją o najważniejszych zmianach
źródło: Miasto Poznań, www.poznan.pl
Miasto informuje, że
na skwerze zostaną zasadzone 24 nowe drzewa, pojawią się liczne rabaty z kwiatami, krzewy, byliny oraz trawy ozdobne. […] Wśród planowanych do zasadzenia drzew są między innymi: lipa holenderska, kasztanowiec czerwony, klon pospolity oraz ambrowiec amerykański. Pojawią się także takie byliny, jak orliki pospolite, turzyce sztywne bądź zawilce japońskie. Z kolei na kolorowych rabatach […] — kocimiętka i róże.
Jak deklaruje Miasto, projekt jest spójny z formą przyjaznego pasa zieleni urządzonego wraz z nowym przystankiem przy ulicy Dąbrowskiego przed dwoma laty.
pętla tramwajowa Ogrody w Poznaniu — nowy pas zieleni i przystanek autobusowy przy ul. Dąbrowskiego oddany do użytku w 2022 roku, po prawej pętla tramwajowa
fot.: Jakub Głaz
alejki przepuszczą, tablice wyświetlą
Na urządzonym w ten sposób placu urządzone zostaną alejki, które między innymi ułatwią dojście na przystanki oraz przejście przez plac okolicznym mieszkańcom. Piesze trakty wydają się pomyślane funkcjonalnie: przetną plac na krzyż i poprowadzą po jego obwodzie. Pomyślano przy tym o właściwym podejściu do deszczówki:
Nawierzchnia alejek zostanie wykonana z wysokiej jakości naturalnych kamieni, grysów oraz z specjalnego lepiszcza ekologicznego, który charakteryzuje się dobrą przepuszczalnością wody i wytrzymałością, a jednocześnie pozwala wygodnie spacerować.
koncepcja zagospodarowania pętli na placu Waryńskiego — po lewej ulica Szpitalna, u góry ulica Dąbrowskiego
źródło: FB Rada Osiedla Ogrody
Przy alejkach stanie 12 ławek (z utwardzonym miejscem na wózki dziecięce obok) oraz 21 dyskretnych LED-owych latarni. Codzienna obserwacja „obsadzenia” ławek na poznańskich skwerach każe przypuszczać jednak, że tuzin siedzisk może okazać się liczbą niewystarczającą. Mieszkańcy coraz częściej lubią spędzać czas na dworze obok domu, co unieszkodliwia dominującą jeszcze do niedawna populistyczną narrację o „ławkach, na których siedzą tylko menele”.
pętla tramwajowa Ogrody w Poznaniu — prace przygotowawcze, widok w stronę południową
fot.: Jakub Głaz
Co bardzo ważne, pośrodku zieleńca mają stanąć elektroniczne tablice informujące o odjazdach, kierujące na rozproszone po okolicy przystanki autobusowe. Pozostaje mieć nadzieję, że zostaną zamontowane tak, by komunikaty były widoczne dla jak największej liczby pasażerów. Poznańskie doświadczenia w tej mierze bywają bowiem różne.
pętla tramwajowa Ogrody w Poznaniu — punkt obsługi klienta ZTM z 2020 roku
fot.: Jakub Głaz
masterplan dla pętli?
Przeobrażenie wnętrza pętli na Ogrodach zapowiada się bardzo sensownie ze względów funkcjonalnych, ale i urbanistycznych. Wokół placu stoi interesująca zabudowa modernistyczna z przełomu lat 50. i 60. (w tym jeden z dwóch pierwszych wieżowców mieszkalnych), której walory najlepiej widoczne są właśnie z wnętrza placu. Być może w przyszłości forma tej przestrzeni będzie jeszcze ewoluować, gdy pętla zostanie przesunięta do planowanej „Bramy Zachodniej”. Zniknie bariera w postaci pierścienia torów i zielony skwer trzeba będzie umiejętnie połączyć z obrzeżami placu.
pętla tramwajowa Ogrody w Poznaniu — prace przygotowawcze, widok z wnętrza pętli, w tle charakterystyczne budynki mieszkalne z końca lat 50. XX wieku
fot.: Jakub Głaz
Wreszcie, jako że Rada Osiedla bardzo chwali sobie współpracę z Zarządem Transportu Miejskiego, należy pójść za ciosem i zabrać się za przeobrażenia innych poznańskich pętli.
pętla tramwajowa Starołęka PKM w Poznaniu — zielona przestrzeń pośrodku jest niedostępna, pasażerowie mają utrudnione przejście
źródło: openstreetmap.org
Podobnie jak na dotąd na Ogrodach ich wnętrza bywają zielone, ale — funkcjonalnie — martwe, podczas gdy pasażerowie tłoczą się na obrzeżach. ZTM powinno zatem wypracować spójny perspektywiczny plan przeobrażania części punktów przesiadkowych w kieszonkowe parki.
