Nowy europejski Bauhaus to twórcza inicjatywa, która powstała za sprawą Ursuli von der Leyen, przewodniczącej Komisji Europejskiej. Jej celem jest zniesienie granic pomiędzy nauką, technologią, kulturą i integracją społeczną, po to, aby móc pozwolić projektantom znaleźć nowe rozwiązania codziennych problemów. Jak twierdzi pomysłodawczyni, dzięki nowemu europejskiemu Bauhausowi stanie się możliwe połączenie zrównoważonego rozwoju ze stylem, w taki sposób, aby Europejski Zielony Ład dotarł zarówno do domów, jak i umysłów obywateli. Jakie działania i już widoczne skutki niesie za sobą ta ekologiczna inicjatywa? O to zapytaliśmy Xaviera Troussarda, przewodniczącego projektu nowego europejskiego Bauhausu we Wspólnym Centrum Badawczym Komisji Europejskiej.
Xavier Troussard — dołączył do Wspólnego Centrum Badawczego w 2014 roku, aby stworzyć i kierować rozwojem Laboratorium Polityki UE na skrzyżowaniu dyscyplin przewidywania, nauk behawioralnych i projektowania. Wnosi swoje doświadczenie w kształtowaniu polityki na poziomie UE oraz zainteresowanie kreatywnością i innowacjami. Wcześniej Xavier pracował w DG ds. Informacji, Komunikacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego, gdzie przyczyniał się do ustanowienia i dalszego rozwoju polityki audiowizualnej UE przed reprezentowaniem Komisji Europejskiej i kierowaniem koordynacją UE w negocjacjach Konwencji UNESCO z 2005 roku o ochronie oraz promowaniu różnorodności form wyrazu kulturowego. Jako kierownik działu „Polityka kulturowa, różnorodność i dialog międzykulturowy” w Dyrekcji Generalnej ds. Edukacji i Kultury opracował Europejską agendę kultury oraz strategię UE na rzecz sektora kultury i sektorów kreatywnych. Dwukrotnie pełniąc obowiązki dyrektora w tej samej dyrekcji generalnej, przyczynił się do kształtowania unijnego programu Kreatywna Europa i zarządzał jego podprogramem MEDIA. Xavier Troussard jest absolwentem prawa i administracji ogólnej na Uniwersytecie w Rennes (Francja) oraz w Kolegium Europejskim na kierunku European Studies (Brugia, Belgia).
Dorota Polak: Nowy europejski Bauhaus to nazwa, która może sprawiać mylne wrażenie, że idea ta obejmuje jedynie kraje europejskie. Jak faktycznie wygląda to w krajach poza Starym Kontynentem?
Xavier Troussard: Globalny wymiar ma zasadnicze znaczenie dla projektu o nazwie Nowy europejski Bauhaus. W ciągu ostatnich dziesięciu miesięcy, odkąd oficjalnie został on uruchomiony, obserwujemy rosnące zainteresowanie europejskich interesariuszy globalną wymianą, aby zaangażować się w perspektywę i doświadczenia innych części świata. Nawiązaliśmy kontakt z wieloma organizacjami międzynarodowymi i umieściliśmy dwóch nie-Europejczyków w Okrągłym Stole Wysokiego Szczebla nowego europejskiego Bauhausu. Wśród naszych oficjalnych partnerów mamy organizacje z siedzibą w UE prowadzące działalność o zasięgu międzynarodowym oraz niektóre organizacje spoza UE, takie jak NTNU — Norweski Uniwersytet Nauki i Technologii oraz IIT Institute of Design z siedzibą w Chicago, w Stanach Zjednoczonych.
© New European Bauhaus
Dorota Polak: Czy możliwy jest zrównoważony rozwój oparty na trzech rodzajach czynników, wymienianych jako czynnik ekonomiczny, społeczny oraz przyrodniczy?
Xavier Troussard: Rzeczywiście, NEB kieruje się trójkątem trzech podstawowych, nierozłącznych wartości, takich jak: zrównoważony rozwój (począwszy od celów klimatycznych, aż do obiegu zamkniętego, zerowego zanieczyszczenia i bioróżnorodności), estetyka (w tym jakość doświadczenia i stylu, poza funkcjonalnością) oraz integracja (obejmująca różnorodność, równość dla wszystkich, dostępność i przystępność cenową). Wyzwaniem jest jednoczesne zajęcie się wszystkimi trzema wartościami w celu opracowania kreatywnych rozwiązań, które najlepiej odpowiadają potrzebom ludzi przy ponoszeniu najniższych ogólnych kosztów.
Jednym z nominowanych do Nowej Europejskiej Nagrody Bauhausu w kategorii: „Mobilizacja kultury, sztuki i społeczności” był polski projekt „IF: Social Design for Sustainable Cities”. Ten projekt jest dobrym przykładem łączenia różnych aspektów zrównoważonego rozwoju. Projekt miał na celu podkreślenie, że zrównoważony rozwój można osiągnąć tylko wtedy, gdy szeroko rozumiana kultura i kreatywność stanowią istotny filar w dyskursie i podejmowaniu decyzji. Jego ideą było ułatwienie interdyscyplinarnej wymiany międzyludzkiej na platformie, na której architekci, artyści, studenci, inżynierowie, projektanci i przedstawiciele (lokalnego) samorządu, UE, biznesu
i społeczeństwa obywatelskiego mogliby swobodnie nawiązywać kontakty, dyskutować oraz dzielić się pomysłami, doświadczeniem i dobrymi praktykami zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich na różnych poziomach — od inicjatyw oddolnych po politykę wysokiego szczebla.
Dorota Polak: Bauhaus kojarzy się przede wszystkim z myśleniem na globalną skalę, a co z lokalnością? W Europie nie wydaje się to być bardzo skomplikowane — idea oraz członkowie nowego europejskiego Bauhausu głównie pochodzą ze Starego Kontynentu. A jak należałoby zachęcić na przykład Egipcjan? Nie każde rozwiązanie może być uniwersalne, jak sobie z tym poradzić?
Xavier Troussard: Nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Jedną z kluczowych zasad, którymi kieruje się NEB, jest „wielopoziomowe podejście” do transformacji — przejście od globalnego do lokalnego. Realizacja nowego europejskiego Bauhausu oznacza docieranie do lokalnych obszarów, zgodnie z podejściem terytorialnym. Jest to niezbędne w opracowywaniu lub dostosowywaniu rozwiązań, które naprawdę pasują do kontekstu i odpowiadają zarówno potrzebom, jak i preferencjom lokalnej społeczności. NEB zajmuje się różnymi poziomami transformacji, od całego świata po dzielnice, wsie i miasta. Będzie opierać się na sile swojej rosnącej globalnej społeczności. Aby stać się prawdziwie globalnym ruchem, musi uwzględniać pełną różnorodność lokalnych realiów.
Dorota Polak: A co zrobić z kontrowersjami wokół neutralności klimatycznej Europy? Głównym zarzutem jest to, że odbędzie się ona kosztem innych kontynentów.
Xavier Troussard: Wyzwanie klimatyczne jest wyzwaniem globalnym, które wymaga globalnej odpowiedzi. Zaangażowanie UE na rzecz neutralności klimatycznej do 2050 roku stanowi istotny wkład. UE dająca pozytywny przykład, że przejście na neutralność klimatyczną jest możliwe przy jednoczesnym osiągnięciu zrównoważonego wzrostu i poprawie warunków życia całej populacji, może stać się inspiracją dla pozostałych krajów niebędących w jej składzie. Kluczowym przykładem jest energia odnawialna, której koszty gwałtownie spadły, po części ze względu na wczesne i masowe wdrożenie w UE. A to obecnie jest niezwykle pomocne, w sytuacji rosnących cen energii. UE jest również zaufanym globalnym partnerem w globalnej walce ze zmianą klimatu. Zachęca wiodące gospodarki do ambitnej transformacji, jednocześnie wspierając biedniejszych partnerów w ich wysiłkach na rzecz neutralności klimatycznej.
Dorota Polak: Globalna misja ratowania środowiska poprzez współpracę wszystkich kontynentów — jak taką utopijną ideę przenieść na świadome działania lokalne?
Xavier Troussard: Zmiana klimatu i degradacja środowiska naturalnego niosą z sobą wyzwania, którym należy stawić czoła na skalę globalną. Jednocześnie to na poziomie lokalnym następuje zmiana i wpływa ona na ludzi. Jak powiedziałem, inicjatywa, wchodząc na tereny lokalne, będzie rosła z poziomu lokalnego, budując siłę lokalnych społeczności. Pytanie dotyczy zatem nie tyle tego, jak przenieść globalną wizję na działania lokalne, ale raczej tego, jak pielęgnować znaczące, oddolne działania na małą skalę w różnych miejscach — które razem wzięte będą miały znaczący globalny wpływ. Pomiędzy różnymi działaniami i projektami pojawi się ogromny potencjał wymiany najlepszych praktyk i wzajemnie korzystnych doświadczeń edukacyjnych.
© New European Bauhaus
Dorota Polak: Okrągły Stół nowego europejskiego Bauhausu powstał po to, aby przeprowadzać reformy, zmieniać sposób myślenia i dzielić odpowiedzialność za przeciwdziałanie ociepleniu klimatu. Najważniejsze i najbardziej oczywiste są ochrona i możliwość przetrwania kolejnych pokoleń. Niemniej jednak jaki ma być efekt współpracy wszystkich krajów? Czy kreowanie mody na odpowiedzialność za planetę jest główną ideą nowego europejskiego Bauhausu? Czy jest może coś więcej?
Xavier Troussard: Dzisiejsze przekrojowe wyzwania — od zmian klimatycznych, po cyfryzację, do tego w połączeniu ze skutkami pandemii oraz zmianami demograficznymi — wymagają nowego, perspektywicznego paradygmatu i nowych koncepcji, które to wymagać będą zbiorowego myślenia, wiedzy i działania. Rozpowszechnianie nowych koncepcji to również i silna współpraca z sektorem kultury oraz edukacji. Aktywizacja społeczności na każdym poziomie, od społeczności lokalnej po współpracę globalną, w różnych dyscyplinach i sektorach, jest niezbędna, aby odnieść sukces w tym momencie transformacji. Nowy europejski Bauhaus może się do tego przyczynić, w tym dzięki ekspertyzie Okrągłego Stołu Wysokiego Szczebla. Okrągły Stół Wysokiego Szczebla składa się z 18 osób, zaawansowanych myślicieli i praktyków w swojej dziedzinie, pełniących funkcję ambasadorów społeczności nowego europejskiego Bauhausu. Uczestnicy okrągłego stołu wymieniają poglądy, w tym z przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen oraz komisarzami Mariyą Gabriel i Elisą Ferreirą, na temat kluczowych zmian w różnych dziedzinach (kreatywności, technologii, urbanistyki, wymiaru społecznego itp.).
dalszy ciąg rozmowy na kolejnej stronie
