Skupiając się na problemach mieszkańców Częstochowy — braku reprezentacyjnego centrum kulturalnego, miejsca rekreacyjnego i wzmacniającego więzi społeczne, MATEUSZ MICHALAK, absolwent architektury Politechniki Krakowskiej zaprojektował Falę Dialogu. Jego propozycja to monumentalne Miejskie Centrum Kultury, dryfujące nad powierzchnią ziemi.
Ponad dwustutysięczna Częstochowa to ofiara reformy administracyjnej z minionego wieku, po której usunęła się w cień, kosztem większych ośrodków wojewódzkich. Teraz jest czas na element układanki urbanistyczno-społecznej, który stanie się asumptem do zmian. Czas na falę odświeżającą przestarzałe i zastane struktury. Elastyczną przestrzeń, która idzie za ideą wzmacniania więzi społecznych przez tworzenie otwartej formy. Architekturę połączeń, ciągłości, kontaktu, architekturę niesioną na Fali Dialogu — postuluje Mateusz Michalak.
monumentalny budynek centrum kultury w Częstochowie
© Mateusz Michalak
topos demokracji
Idea projektu dyplomowego wykonanego pod kierunkiem dr. Rafała Zawiszy, prof. PK i dr. Lukasa Olmy wywodzi się z toposu demokracji. Pagórkowate wzgórza w starożytnej Grecji były miejscami spotkań obywateli podczas debat. To tam rodziły się nowe pomysły i podejmowano ważne decyzje.
pagórkowate wzgórza stały się inspiracją projektu placu
© Mateusz Michalak
Z tego powodu ukształtowanie terenu helladzkich wzgórz kojarzy nam się z publicznym dialogiem. Charakterystyczną rzeźbę terenu odwzorowują miękkie linie architektury placów i stropów. Zawiesza to architekturę i otoczenie w przestrzeni wzajemnych relacji, gdzie sinusoidalnie wzrastające wzgórza zaglądają z przestrzeni placu do wnętrz liniowego obiektu. W odróżnieniu od polskich starówek przestrzeń projektowanego przeze mnie placu oferuje użytkownikowi metaforę prawdziwej natury życia w społeczeństwie — pogmatwanego i krzywoliniowego. Wielopoziomowość jego układu kreuje przestrzenie ułatwiające kontakty międzyludzkie. Każdy znajdzie tu przestrzeń dla siebie — tłumaczy autor.
budynek osadzony jest na żelbetowej konstrukcji
© Mateusz Michalak
lewitujący budynek
Zainspirowany grecką architekturą Mateusz Michalak zaprojektował budynek Miejskiego Centrum Kultury w Częstochowie o mocno zgeometryzowanej bryle.
Definiuje ją dominujący w odniesieniu do skali człowieka parametr długości wynoszący 260 metrów. Bryła centrum kultury zdaje się lewitować nad ziemią. Efekt ten został uzyskany dzięki umieszczeniu jej na modernistycznych słupach żelbetowych, o wysokości sześciu metrów, utrzymujących całą konstrukcję. Elewacja z perspektywy przechodnia jest natomiast postrzegana jako monumentalna, jednolita, nieskończona struktura złożona z pionowych elementów — opowiada autor.
budynek unosi się nad placem
© Mateusz Michalak
Fala Dialogu
Funkcjonalnie projekt dzieli się na trzy część. Pierwsza to plac stworzony z regularnie wzrastających wzgórz. Różne poziomy wysokości oraz nachylenia zboczy tworzą dynamiczne otoczenie, które mnoży sposoby jego użytkowania. Do wnętrza budynku prowadzi rampa schodząca w dół w wykrojonej przestrzeni pagórka o szerokości siedmiu metrów. Celowo nie ma ona żadnego formalnego połączenia powierzchni placu z budynkiem, aby spotęgować wrażenie odrealnienia.
do wnętrza obiektu prowadzi rampa
© Mateusz Michalak
Następnie, druga część budynku zaczyna się od zejścia z rampy do holu głównego w północnej części budynku. Najbliżej wejścia znajduje się strefa ekspozycji, która jest bezpośrednim przedłużeniem przestrzeni holu. Strefa podziemna to królestwo surowego betonu, którą wieńczy płyta placu. Główna część budynku lewitująca nad placem połączona jest ze strefą podziemną czterema klatkami schodowymi.
rzut parteru i pierwszego piętra
© Mateusz Michalak
Sztywna bryła kryje dryfujące piętra, w których użytkownicy mają pełną dowolność w wykorzystywaniu przestrzeni. Układ został podzielony na pięć stref: salę wielofunkcyjną do 250 osób, strefę coworkingu, mediatekę oraz sale rękodzieła i modelarnie. Kubaturę głównych funkcji narzuca zewnętrzna forma budynku, o charakterze liniowym. Konstrukcja lewitującej części opiera się na potężnych kratownicach o wymiarach 260 na 9 metrów, które są oparte na czterech parach słupów.
system osłon przeciwsłonecznych tworzą poliwęglanowe panele
© Mateusz Michalak
nietypowa fasada
Fasada jest integralną częścią budynku, nadającą mu charakteru. Składa się z ruchomych skrzydeł — zamknięte układają się płasko tworząc jednolitą strukturę, natomiast w pozycji półotwartej lub całkowicie otwartej odstają od elewacji, nadając budunku ekspresji. System osłon przeciwsłonecznych jest wyposażony w czujniki, które mierzą poziom natężenia promieni słonecznych oraz temperatury i mechanicznie je regulują. Są to naprzemienne, poliwęglanowe panele, montowane na siłownikach. Ułożone w dwóch rzędach, tworzą podwójną fasadę, odporną na akustyczną problematykę związaną z ruchem kolejowym oraz przepuszczalnością światła do wnętrza.
monumentalna fasada wyróżnia się na tle innych budynków
© Mateusz Michalak
Fala Dialogu przywraca zapomniane sektory aktywności społecznych w Częstochowie. Wykorzystując bliskość centrum oraz potencjał węzła komunikacyjnego, kreuje nową jakość dla architektury użyteczności publicznej. Symboliczną przestrzeń porozumienia oraz samodoskonalenia dla mieszkańców — podsumowuje Mateusz Michalak.
Jednak czy tego typu monumentalne rozwiązania, rzeczywiście, jak tego chce autor, zacieśnią więzi społeczne? A może raczej przytłoczą odbiorców, którzy zagubią się w tak wielkiej przestrzeni? Przykładem projektu w bardziej ludzkiej i przyjaznej skali jest, ekologiczny budynek Centrum Aktywizacji Lokalnej Społeczności autorstwa Adriana Matuszewskiego, również studenta Politechniki Krakowskiej.
