W dniu 11 grudnia 2018 roku z gościnnym wykładem na Politechnice Rzeszowskiej wystąpił Robert Konieczny, wtajemniczając studentów w arkana swojej pracy zawodowej związanej z prowadzeniem biura KWK PROMES. Wykład pt. „Logika przestrzeni” odbył się w ramach „Akademii A&B dla studentów” zorganizowanej wspólnie przez A&B oraz Zakład Projektowania Architektonicznego i Grafiki Inżynierskiej Wydziału Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury Politechniki Rzeszowskiej. Sala pękała w szwach. Na spotkanie ze śląskim starchitektem oprócz studentów i pracowników politechniki oraz Uniwersytetu Rzeszowskiego przybyli przedstawiciele Podkarpackiej Izby Architektów i rzeszowskiego oddziału SARP.
Robert Konieczny, założyciel biura architektonicznego KWK Promes, ukończył Wydział Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Lista jego realizacji, które zdobyły nagrody, jest długa; jeszcze dłuższa jest lista nominacji do nagród i rankingów architektonicznych czy też publikacji jego realizacji w uznanych wydawnictwach. Do tych najbardziej prestiżowych nagród należy zaliczyć tytuł Najlepszego Budynku Świata oraz Najlepszej Europejskiej Przestrzeni Publicznej na „World Architecture Festival” przyznany Muzeum Narodowemu — Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie (2016) oraz tytuł Najlepszego Domu Świata w konkursie „Wallpaper Design Awards” dla Arki Koniecznego (2017).
entuzjazm
Od początku prelekcji można było odnieść wrażenie, że pomimo trudności i wyzwań tworzenie architektury jest dla Koniecznego fascynującym zajęciem, które sprawia mu wiele frajdy. To entuzjastyczne podejście do procesu poszukiwania najlepszego konceptu architektonicznego wydaje się podobne do rozwiązywania łamigłówki. Rozwiązywanie łamigłówek architektonicznych jest dla projektanta doskonałą zabawą, w rezultacie której powstaje kreacja architektoniczna wpisująca się w logikę zastanej wielowątkowej przestrzeni.
Świątynia Opatrzności Bożej
Robert Konieczny rozpoczął swój wykład od prezentacji nagrodzonego trzecią nagrodą projektu konkursowego na Świątynię Opatrzności Bożej z początkowego okresu działalności biura KWK Promes (2000). Główną inspiracją projektową, wokół której rozwinęła się koncepcja, była tęcza — starotestamentowy symbol harmonii i pojednania Boga z ludźmi. Tęcza w tym projekcie miała stać się symbolem odzyskania przez Polskę niepodległości i roztaczania nad ojczyzną opieki Opatrzności Bożej. Cała działka przeznaczona na realizację została ukształtowana w łukowato wygiętą powierzchnię, w której wycięto prostokątny wirydarz, a jako kontrapunkt po przeciwległej stronie wzniesiono stożkowatą bryłę świątyni. Atmosferę sacrum wzmacniają szerokie monumentalne schody prowadzące z dwóch przeciwnych stron na wzgórze świątynne. Bryła kościoła jest ascetyczna, pozbawiona ornamentyki, ale w stan duchowej kontemplacji mają wprowadzać efekty świetlne. Światło słoneczne oświetla wnętrze przez cztery szczeliny. Z kolei odpowiednio rozmieszczone otwory na samym szczycie stożka dzięki pryzmatom rozszczepiają promienie słoneczne, tworząc tęczę przenikającą do wnętrza tylko kilka razy w roku, w dniach upamiętniających ważne wydarzenia z historii Polski. Ten przemyślany zabieg architektoniczny przywodzi na myśl zabawę w egipskich kapłanów wykorzystujących swą astronomiczną wiedzę do podporządkowywania społeczeństwa.
Living-Garden House
Living-Garden House w Katowicach (2013) to rezultat innej logiki projektowej. Dom jednorodzinny, w którym nie tylko zaciera się granica pomiędzy architekturą a naturą, ale również pomiędzy poszczególnymi typami aktywności, zależnymi zazwyczaj od tego, czy jesteśmy wewnątrz czy na zewnątrz budynku. Tutaj nie ma znaczenia, czy jest się w salonie, kuchni czy w ogrodzie. Niestety trawa we wnętrzu jest sztuczna (właściciele i tak poszli na kompromis), ale Konieczny nie byłby sobą, gdyby dalej tego tematu nie drążył. Udało mu się zarazić swymi ideami producenta, który podjął się wyzwania. Hybrydowa murawa będzie nawadniana na poziomie korzeni, więc na wierzchu pozostanie sucha. Dzięki nawiewowi trawa będzie falować i wydzielać świeży aromat, a strzyc ją będą elektryczne samojezdne kosiarki. Pozostaje tylko nadzieja, że użytkownicy nie okażą się alergikami…
Ekosystem hybrydowej trawy oraz filozofia konceptu Living-Garden House jest dalej rozwijana, na przykład w domu eksperymentalnym w Kassel (proj.: 2017). Budynek ten ma zaspokajać wszystkie oczekiwania i potrzeby człowieka, w zależności od pogody, pory dnia i roku. Ruchome ściany z inteligentnego szkła o zmiennej przezierności mogą otwierać się lub zamykać na krajobraz. Równie inteligentny dach inspirowany kształtem korony drzew chroni przed słońcem w dzień, a w nocy umożliwia obserwację nieba.
Centrum Dialogu Przełomy
Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie (2016) to pierwszy zrealizowany budynek użyteczności publicznej Koniecznego, w którym wątek zabawy pojawił się nie tylko podczas tworzenia koncepcji, ale stał się wyrazisty w sposobie użytkowania. Poszukiwanie pomysłu na rozwiązanie było podyktowane świadomością powstającej nieopodal nowej siedziby Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza. Odejście od regulaminu konkursu było bezdyskusyjne, bo podporządkowane logice kontekstu urbanistycznego. Budynek zmienia swoje oblicza. Wypełnia zburzony kwartał starego miasta, jednocześnie efemerycznie znikając, aby nie konkurować z wyróżniającą się z tkanki urbanistycznej filharmonią. Amfiteatralna przestrzeń placu jest sceną kameralnych koncertów oraz oficjalnych uroczystości państwowych, w których główni aktorzy znajdują się na najniższym poziomie placu, a żołnierze mają trudności z równym przemarszem po zakrzywionej sferycznie powierzchni. Mimo wielu trudności podczas budowy projektant użył fortelu, aby przestrzeń publiczna Centrum Dialogu Przełomy służyła nie tylko jako reprezentacyjna scena miejskich uroczystości, ale była też odpowiednia do jazdy na rolkach, deskorolkach, hulajnogach, rowerach czy też sankach. Co ciekawe, Konieczny wymyślił, że uroczyście przekaże nagrody, które otrzymał za budynek, podjeżdżając do dyrektora muzeum… na rolkach.
rozbudowa Bunkra Sztuki w Krakowie
Nie dziwi zatem fakt, że w konkursie na rozbudowę Bunkra Sztuki w Krakowie (2016) po raz kolejny nowa kubatura została sprytnie zakamuflowana. Projektant przewidział główną salę ekspozycyjną na kondygnacji podziemnej pod istniejącą powierzchnią ogródka Caffe Bunkier.
Zmianę lokalizacji tak kultowego miejsca spotkań w Krakowie miała rekompensować ruchoma platforma ekspozycyjna. Zresztą ruchome inteligentne przegrody są jednym z najbardziej rozpoznawalnych motywów architektonicznych, który pojawia się w znakomitej większości projektów Koniecznego.
Magazyn Miedzianka
Projektowanie małego budynku w Miedziance na Dolnym Śląsku, tak zwanego Magazynu Miedzianka, przypomina grę terenową czy poszukiwanie skarbu. W trakcie odkrywania pasjonującej historii miejsca, którą drobiazgowo opisał Filip Springer w „Miedziance. Historii znikania” (Wydawnictwo Czarne, 2011), członkowie pracowni natknęli się na tajemnicze, obrośnięte mchem kamienie, które okazały się żelbetowym fundamentem przygotowanym pod szyb górniczy. Ponieważ na tym terenie nie znaleziono złóż, szyb nie powstał. To odkrycie infrastruktury po dawnej rabunkowej eksploatacji złóż uranu stało się inspiracją do pionowego ułożenia wcześniej zdefiniowanych klocków. W Miedziance powstanie więc wieża-szyb z balkonami podwieszonymi do konstrukcji na stalowych linach.
Unikato
Budynek Unikato w Katowicach przywodzi na myśl legendę o czarnym złocie. Obiekt mieszkalny powstał na Śląsku borykającym się wciąż z zanieczyszczeniem powietrza, którego źródłem jest właśnie wydobycie węgla. Unikato jest prosty i tani w wykonaniu, a co najważniejsze, jego elewacja jest czarna, co wcale nie było takie oczywiste i nadal budzi kontrowersje. Na Śląsku wszystkie budynki z czasem pokrywają się warstwą zanieczyszczeń. Czemu więc nie odkryć czerni niejako na nowo? Unikato jest pierwszym zrealizowanym budynkiem mieszkalnym KWK Promes, tu także znalazła się przestrzeń na nową siedzibę biura, do której architekci przenieśli się na początku stycznia br.
***
Dla Roberta Koniecznego tworzenie architektury jest zabawą, do której zaprasza innych. Mimo że zajmowanie się architekturą to odpowiedzialne i niekiedy stresujące zajęcie, nie zawsze też satysfakcjonujące finansowo, to jednak okazuje się, że talent, kreatywność i zabawa przynoszą pozytywne rezultaty.
Anna MARTYKA
Wykład odbył się dzięki wsparciu firm: Aliplast, Cosentino Poland, Marchewka, Röben Polska i Semmelrock Stein+Design.
