Obserwatorium na Śnieżce, stworzone z trzech połączonych ze sobą dysków jest jedną z najbardziej charakterystycznych konstrukcji lat 70. Remont, choć długo odwlekany, rozpocznie się jeszcze w tym roku. Modernizacja, wyłączonego z użytkowania dolnego spodka wyniesie nawet 3,3 mln euro. Jak będzie wyglądać? Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej podaje harmonogram na kolejne cztery lata prac remontowych.
Obecnie Nowa Śnieżka jest jednym z priorytetowych projektów. W ciągu kolejnych czterech lat dolny spodek, nazywany restauracyjnym, ma stać się miejscem spotkań wszystkich miłośników wędrówek, natury i gór w Karkonoszach. – zapewnia Instytut, udostępniając ostateczny plan na remont obiektu.
Remont ikony futurystycznego nurtu w polskiej architekturze ma rozpocząć się już niebawem...
Śnieżka | ©Flickr
kontrowersyjne spodki
Budynek starego konserwatorium, choć przetrwał wojnę i skrajne warunki atmosferyczne, poddany wielu remontom, ostatecznie został rozebrany. Nowy budynek obserwatorium wzniesiono w latach 1966-1974, kilka metrów na zachód od miejsca, gdzie zlokalizowane było dawne polskie schronisko na Śnieżce. Żelbet, stal i aluminium, uzupełnione przeszkleniami składają się na trzy dyski. Autorami tego nietypowego projektu byli architekci Witold Lipiński i Waldemar Wawrzyniak z Politechniki Wrocławskiej, którzy wygrali konkurs SARP na projekt budynku.
W latach pięćdziesiątych wiele mówiło się o niezidentyfikowanych pojazdach latających, a mnie zawsze fascynowały linie krzywe i kuliste przestrzenie – postanowiłem, że obserwatorium PIHM na Śnieżce będzie miało kształt talerzy. – tłumaczył kształt budowli Witold Lipiński. – Zasugerowały mnie charakterystyczne dla Karkonoszy grupy skalne uformowane erozją. Ze spiętrzeń eliptycznych głazów zapożyczyłem przyszły kształt obiektu. W grę wchodził też aspekt aerodynamiczny, dominujący przy konstrukcji samolotów, o których jako zamiłowany szybownik wiele się naczytałem.
elewacja zachodnia
© archiwum prof. Waldemara Wawrzyniaka; polska-org.pl
Konstrukcję dysków stanowi stalowa kratownica, oparta centralnie na betonowym fundamencie. W założeniu budynek miał zastąpić stare obserwatorium oraz stare schronisko z 1862 roku, w związku ze złym stanem technicznym budynków i wzrostem ruchu turystycznego. Docelowo nie przewidziano jednak w nim funkcji noclegowych, lokalizując w obiekcie tylko obserwatorium i restaurację.
Jednak od momentu powstania nowy budynek wzbudzał kontrowersje. Zarzucano architektom brak nawiązania do architektury górskiej i sudeckiej. Wpisał się jednak w nurt futurystycznych budowli wznoszonych w tych latach w Sudetach, popularny w ówczesnej Czechosłowacji. W kolejnych latach konstrukcja niejednokrotnie zawiodła, doprowadzając do niebezpieczeństwa. Dopiero w 2015 roku IMiGW zamknął do odwołania część restauracyjną. W lutym 2020 z powodu silnych wiatrów uszkodzone zostało pokrycie dachu. Przyszłość obserwatorium była niepewna, ale kilka miesięcy później budynek wpisano do rejestru zabytków.
upragniony remont
Dużo mówiło się na temat Śnieżki, ale teraz postawiliśmy jasny cel: ma być wizytówką Instytutu oraz miejscem, gdzie turyści będą mogli odpocząć, skorzystać z udogodnień oraz poznać historię IMGW-PIB – zapowiedział w rozmowie z PAP Przemysław Ligenza, dyrektor Instytutu.
Postawiliśmy jasny cel: ma być wizytówką instytutu oraz miejscem, gdzie turyści będą mogli odpocząć, skorzystać z udogodnień oraz poznać historię IMGW-PIB – mówił Przemysław Ligenza, dyrektor instytutu w rozmowie z Gazetą Wyborczą.
Śnieżka - katastrofa budowlana 2009 | ©WikiCommons
Remont przekładano z roku na rok. W 2019 roku dyrekcja Instytutu spotkała się Waldemarem Wawrzyniakiem, jednym z pierwotnych autorów projektu Wysokogórskiego Obserwatorium Meteorologicznego Śnieżka.
W 2009 r. złamał się górny dysk obserwatorium meteorologicznego. Przyczyniły się do tego mróz i bardzo silny wiatr, który nadwyrężyły stalowe elementy. Pomimo unowocześnienia mocowań, obserwatorium nie pełniło pełnej funkcji, a jego stan stawał się coraz gorszy. Wojewódzki konserwator zabytków podkreślał autentyczność i oryginalność budynku, jego atuty historyczne, architektoniczne oraz to, że mimo zmian nadal jest on symbolem epoki, w której powstał. Nie tylko badacze i miłośnicy architektury, ale i turyści, czekali na informację o remoncie.
Jednak kolejne decyzje spowolniło przyjście pandemii.
harmonogram zmian do 2025 roku
Jeszcze w 2021 roku mają ruszyć prace zabezpieczające poszycie dachowe dwóch dysków: środkowego i górnego. Tymczasem w kolejnym roku zostanie wzmocniona konstrukcja zewnętrzna dysku restauracyjnego i przygotowana dokumentacja projektowa instalacji wodnej, kanalizacyjnej i energetycznej do wszystkich obiektów użytkowych WOM. Pojawi się także dokumentacja projektowo-kosztorysowa remontu generalnego spodka restauracyjnego. Ale na modernizacji nie koniec. Budynek zostanie rozbudowany, a prace budowlane są zaplanowane od 2023 r. i potrwają do 2025 r.
