Jak kształtować dobrą architekturę mieszkaniową? Odpowiada Tomasz Grębski

06 czerwca '23

Niwnica | proj.: Grębski Pracownia Projektowa

...

Artykuł z numeru A&B 05|2023

Jak kształtować dobrą architekturę mieszkaniową?

Dobra architektura mieszkaniowa powinna w możliwie dużym stopniu ułatwiać codzienne funkcjonowanie swoim mieszkańcom. Choć odpowiedź ta wydaje się oczywista, to składają się na nią następujące czynniki, z których nie każdy brany jest zazwyczaj w wystarczającym stopniu pod uwagę. Należy kreować ją ze świadomością tego, jak wpływa na wykonywanie codziennych czynności domowników, ale również na ich zdrowie fizyczne i, często traktowany drugorzędnie, dobrostan psychiczny.

Niwnica | proj.: Grębski Pracownia Projektowa

Podstawą jest program użytkowy, który powinien być dostosowany do liczby mieszkańców oraz ich potrzeb, bądź też powinien być możliwie elastyczny do dostosowania do ich potrzeb. Ważna jest jednak optymalizacja jego zakresu, ponieważ nie każda aktywność jest wykonywana przez mieszkańców w równym stopniu, przestrzenie mogą pełnić jednocześnie kilka funkcji, zależnie od danej osoby lub pory dnia, a konsekwencją często praktykowanego nadmiaru osobnych pomieszczeń jest brak ergonomicznej przestrzeni w każdym z nich. Niezbędna jest również świadomość ścieżek, którymi mieszkańcy będą kroczyć we wnętrzu, aby wykonywać swoje dzienne aktywności oraz stworzenie takiego układu funkcjonalno-przestrzennego, aby ścieżki te były możliwie najkrótsze.

Niwnica | proj.: Grębski Pracownia Projektowa

Budynek musi wpływać korzystnie na samopoczucie użytkowników, zapewniać im komfort. Pierwszym kryterium jest komfort termiczny — budynek powinien ułatwiać utrzymanie odpowiedniej temperatury bez tendencji do nadmiernego nagrzewania i wychładzania, powinien w wystarczającym stopniu wentylować wnętrze, aby zapewnić stały dopływ świeżego powietrza oraz zapobiec rozwojowi niepożądanych drobnoustrojów oraz zagrzybienia. Elementem, na który kładzie się zbyt mały nacisk, jest zdrowie mentalne użytkowników. Architektura powinna więc dbać o to, zapewniając obfity dostęp do światła dziennego, przede wszystkim w deficytowym pod tym względem sezonie zimowym. Ważna jest również dostępność natury, powinna ona być w możliwym stopniu wizualnie zintegrowana z wnętrzem.

Niwnica | proj.: Grębski Pracownia Projektowa

Przestrzenność jest bardzo istotna dla samopoczucia — jeśli mamy ograniczony metraż budynku, warto zredukować liczbę pomieszczeń, aby wprowadzić choć jedno o odpowiedniej wielkości dla dziennego funkcjonowania. Ważny jest także komfort akustyczny oraz odpowiednie wyciszenie nadmiernego hałasu z zewnętrz i pomiędzy pomieszczeniami.

Kluczowym kryterium jest optymalizacja kosztowa zarówno budowy, jak i utrzymania, niezbędna dla kształtowania dobrej architektury. Przede wszystkim składa się na nią odpowiednia alokacja środków — często przy realizacji praktykuje się stosunkowo drogie rozwiązania, bez których w tym samym budżecie można zrealizować bardziej komfortową przestrzeń życiową, na przykład bardzo skomplikowane dachy, rozrzeźbione bryły, budowanie powierzchni większej niż jest niezbędna, która nie przekłada się na komfort przez złe rozplanowanie wnętrza. Warto uwzględniać nie tylko koszty samej budowy, lecz także całościowe koszty użytkowania w trakcie cyklu życiowego budynku. Zastosowanie lepszej jakości materiałów często oznacza większą trwałość, a więc przekłada się na oszczędność przez brak konieczności ich szybszej wymiany.

Niwnica | proj.: Grębski Pracownia Projektowa

Na koszty bieżące utrzymania składa się przede wszystkim zużycie energii, w tym ogrzewania, oraz, co równie istotne, koszty chłodzenia. Ważne jest takie ukształtowanie bryły i otworów budynku, aby minimalizować straty termiczne w okresie zimnym oraz efekt przegrzewania w okresie ciepłym, zastosowanie odpowiedniego standardu warstw w przegrodach oraz obecnie szeroko dostępnych rozwiązań technicznych, takich jak pompy ciepła, fotowoltaika czy też system rekuperacji.

Dodatkowym aspektem jest urbanistyka, która w równym stopniu wpływa na komfort mieszkańców co sama architektura, aczkolwiek zależna jest nie tylko od nich, ale i od organów odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne. Lokalizacja budynku, układ zabudowy całej okolicy, jej typologia wpływają na to, ile czasu mieszkańcy spędzają na dojściach i dojazdach do miejsc pracy, szkół, sklepów, usług czy też terenów zieleni, a tym samym na to, jak często mieszkańcy będą z nich korzystać.