Już nie tylko mozaiki Wojciecha Fangora, ale cały dworzec Warszawa Śródmieście został objęty ochroną konserwatorską. Wpisu do rejestru wojewódzki konserwator zabytków dokonał 31 grudnia 2020. Ta decyzja krzyżuje plany ratusza, który stacje zamierzał wyburzyć.
fot. Kacper Kępiński
Pod koniec 2020 roku informowaliśmy o wpisie do rejestru zabytków unikatowego zespołu kilkudziesięciu mozaik autorstwa Wojciecha Fangora, które zdobią halę warszawskiego dworca Śródmieście. Opracowane przez wybitnego malarza i grafika, wspólnie ze Stanisławem Kucharskim, Violą Damięcką i Jolantą Bieguszewską instalacje ze szkliwionych płytek ceramicznych wprowadzały do surowego wnętrza dynamikę i kolor. Ich projekty, były opracowane w taki sposób, aby percepcja stacji zmieniała się wraz z ruchem pociągów i obserwujących je z okien pasażerów. W grudniu 2020 roku, Wojewódzki Konserwator Zabytków objął ochroną 52 mozaiki sufitowe znajdujące się nad trzema peronami dworca oraz 27 mozaik ściennych zlokalizowanych w holach i pomieszczeniach dawnych poczekalni przylegających do peronów bocznych, a także w przejściach prowadzących na peron środkowy.
Unikatowe dzieło grupy wybitnych artystów
fot. Kacper Kępiński
31 grudnia 2020 prof. dr hab. Jakub Lewicki ogłosił, że status zabytku zyska cała stacja – dwa zewnętrzne pawilony, przestrzenie poczekalni i holi kasowych oraz perony. Dworzec Warszawa-Śródmieście został wzniesiony w latach 1954-1955 według projektu Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka, późniejszych projektantów m.in. Dworca Centralnego. Projekt wnętrz zrealizowany niemal dekadę później powstał w Zakładach Artystyczno-Badawczych Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem Jerzego Sołtana i Zbigniewa Ignatowicza. Poszczególne części koncepcji opracowywali Wojciech Fangor, Lech Tomaszewski i Bogusław Smyrski. Powstał w ten sposób projekt niezwykle kompleksowy, obejmujący zarówno zagadnienia architektoniczne, plastyczne, jak i z zakresu informacji wizualnej.
Szczególną okoliczność stanowi fakt, iż dworzec był prestiżową realizacją grupy projektowej Zakładów Artystyczno-Badawczych znakomicie ilustrującą założenia projektowe pracowni kładącej nacisk na integrację sztuk i kształtowanie bodźców wizualnych. Jest zarazem jedyną zachowaną w tak dobrym stanie realizacją zakładów, z których większość nie przetrwała bądź uległa daleko idącym przekształceniom (Ośrodek Sportowy „Warszawianka”, Bar „Wenecja”, Dom Towarowy DUKAT w Olsztynie).
Prof. dr hab. Jakub Lewicki,
Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
Pokrzyżowane plany stołecznych planistów
Fragment Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego z zaznaczonymi pawilonami dworca
fot. UM Warszawa
Wpis do rejestru zabytków tego unikalnego założenia może jednak nie spodobać się twórcom i entuzjastom uchwalonego dekadę temu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu Pałacu Kultury i Nauki. W dokumencie zaplanowano wyznaczenie obowiązującej linii zabudowy wzdłuż Al. Jerozolimskich znacząco cofniętej względem brył pawilonów wejściowych do dworca. Taki zapis wymuszałby wyburzenie budynków. Tak tez zresztą prezentują się wizualizacje przygotowane przez planistów. W miejscu dworca planowane był ciąg niższych budynków, a za nimi pas z pojedynczymi wieżowcami. Znacząco zmniejszony miał zostać plac przed Pałacem, na rzecz wyznaczenia szerokiego bulwaru wzdłuż Al. Jerozolimskich.
Wizualizacje założeń MPZP rejonu PKiN z zabudową w miejscu dworca
fot. UM Warszawa
Michał Olszewski, wiceprezydent Warszawy, odpowiedzialny m.in. za planowanie przestrzenne, zapowiedział konieczność korekty planu zagospodarowania. Rewizji mają zostać poddane regulacje dotyczące pierzei między Patelnią a Dworcem Centralnym. Zmiana szerokości bulwaru może jednak Jerozolimskim wyjść na plus. Przeskalowana szeroka arteria w centrum miasta mogłaby zyskać dzięki temu bardziej ludzką skalę niż planowana przez urbanistów. Na zmianę planu jest jednak czas. Zabudowa w tym miejscu nie powstanie przed zakończeniem generalnego remontu tunelu kolejowej linii średnicowej. Prace na śródmiejskim odcinku, które obejmować będą także dworzec Warszawa Śródmieście, planowane są na lata 2024-27. W ich trakcie rozkopane zostaną Aleje Jerozolimskie, które dzięki temu będą mogły przejść gruntowną modernizację. Planowana jest także budowa nowych stacji kolejowych pod Rondem De Gaull’a oraz przesunięcie stacji Powiśle bliżej Wisły.
