Środowisko architektoniczne nie może zostawać w tyle, jeśli chcemy zaadaptować nasze miasta i wsie do zmian klimatu. Podstawą do takich działań powinna być wiedza, dlatego powstała Klimatyczna Baza Wiedzy. O tym dlaczego to istotne walczyć z fake newsami i jak baza może przydać się architektom rozmawiamy z Anną Sieworek z Purpose Climate Lab — jednej z instytutcji współtworzącej bazę.
Wiktor Bochenek: Jak powstał pomysł na stworzenie klimatycznej bazy wiedzy?
Anna Sieworek: 2023 rok rozpoczął się rekordowo wysoką, w zasadzie wiosenną temperaturą powietrza, która w niektórych rejonach Polski sięgała prawie 19 stopni Celsjusza. W tym samym czasie Stany Zjednoczone zmagały się z gwałtownymi burzami śnieżnymi, w wyniku których śmierć poniosło co najmniej 60 osób. W ciągu zaledwie kilku dni nowego roku doświadczyliśmy już licznych anomalii pogodowych, będących efektem postępującej zmiany klimatu.
A to dopiero początek… Od kiedy zmiana klimatu staje się coraz bardziej widoczna gołym okiem i mocniej doświadczamy jej skutków na własnej skórze, zainteresowanie tematem wyraźnie wzrasta. Efektem ubocznym tego masowego zainteresowania jest dezinformacja klimatyczna. Oznacza to, że coraz trudniej odróżnić prawdę od fałszu oraz rzetelną wiedzę od opinii. Do tego dochodzą rozprzestrzeniające się teorie spiskowe, brak umiejętności weryfikowania informacji i coraz mniejsze zaufanie społeczne dla autorytetów naukowych. Klimatyczna Baza Wiedzy jest naszą odpowiedzią na ten problem, którego narastanie obserwujemy już od kilku lat. Na szczęście widzimy też potrzebę społeczną, która dotyczy pozyskiwania wiedzy na tematy związane z klimatem, a także weryfikowania różnych opinii w tym obszarze. Głównym celem, jaki przyświecał powstaniu Klimatycznej Bazy Wiedzy, było zwiększanie świadomości na temat zmiany klimatu oraz walka z dezinformacją i denializmem klimatycznym.
Pomysł na stworzenie Klimatycznej Bazy Wiedzy powstał już w 2021 roku, w wyniku obserwacji rosnącej fali dezinformacji na temat klimatu. Do projektu zaprosiliśmy ekspertów i ekspertki z wiodących organizacji pozarządowych, instytucji badawczych i ośrodków akademickich zajmujących sie kwestiami dezinformacji i zmiany klimatu. Wspólnie stworzyliśmy projekt bazy, schemat weryfikacji informacji oraz wypełniliśmy to cyfrowe narzędzie treściami.
problemy zmian klimatu należą do jednych z największych wyzwań stojących przed światem
fot. Markus Spike, CC BY-SA 0
Wiktor:Jak z tej bazy korzystać? Co w niej znajdziemy?
Anna: Klimatyczna Baza Wiedzy to ogólnodostępne, darmowe narzędzie online, zawierające aktualne i rzetelne źródła informacji na tematy związane ze zmianą klimatu. Zweryfikowane raporty i publikacje opatrzone zostały krótkim komentarzem, ułatwiającym zrozumienie często niełatwych w odbiorze naukowych treści. Korzystanie z bazy jest bardzo intuicyjne — w zależności od potrzeb treści sortować można po datach dodania lub hashtagach. Każdy wpis w bazie linkuje do oryginalnych źródeł, w których można szukać więcej szczegółowej wiedzy. W procesie budowania narzędzia położyliśmy szczególny nacisk na to, żeby stworzyć prostą w nawigacji architekturę informacji, dzięki której użytkownicy szybko znajdą to, czego szukają.
baza opiera się tylko na zweryfikowanych źródłach wiedzy.
© Klimatyczna Baza Wiedzy
Wiktor: Jak walczyć z fake newsami w dobie „szybkiej informacji”?
Anna: W czasie zalewającej Polskę fali dezinformacji, także tej klimatycznej, szczególną rolę odgrywają rzetelne, wiarygodne, zweryfikowane źródła informacji. Warto poznać te źródła i wyrobić sobie nawyk weryfikowania dzięki nim informacji, a tym samym oduczyć się przeprowadzania tego procesu w gronie znajomych czy na przypadkowych stronach w Internecie. Kolejnym, bardzo istotnym, a przy okazji prostym krokiem jest powstrzymywanie się od udostępniania informacji, co do których mamy, chociaż cień wątpliwości, czy są prawdziwe. W szczególności powinno to dotyczyć artykułów o krzykliwych, emocjonalnych czy kontrowersyjnych tytułach. Takie działania możemy podejmować jednostkowo i przyczynić się do zmniejszania fali dezinformacji, ale oczywiście duża odpowiedzialność leży na dziennikarzach, publicystach czy politykach.
Klimatyczna Baza Wiedzy ma być jednym ze źródeł, które umożliwiają szybki dostęp do zweryfikowanej, rzetelnej wiedzy. Warto także zapoznać się z organizacjami, które zawodowo zajmują się fact checkingiem i na co dzień rozprawiają się z mitami oraz dezinformacją. Jedną z nich jest Stowarzyszenie Demagog, którego przedstawiciele należą do grona ekspertów i ekspertek Klimatycznej Bazy Wiedzy.
Wiktor: Co dziś jest największym problemem w mówieniu o zmianach klimatycznych?
Anna: Jednym z dużych problemów, podobnie jak w przypadku innych tematów związanych z nauką, jest kryzys autorytetów. Zmęczone i żyjące w stresie społeczeństwo często chętniej ufa popularnym twarzom z internetu niż poważnym profesorom. Proszę wziąć pod uwagę, że od 2020 roku jesteśmy w nieustannym kryzysie — najpierw koronawirus, kryzys ekonomiczny, wybuch wojny i ogromny strach o bezpieczeństwo, dziś widmo recesji. Nic dziwnego, że ludzie mają już dość negatywnych informacji.
W tych warunkach alarmowanie o galopującej zmianie klimatu, a także apelowanie o wdrażanie zmian jest wyjątkowo trudne. Co więcej, ludzie są coraz bardziej świadomi faktu, że indywidualne zmiany przyzwyczajeń nie zbawią świata. Oczekują więc zmian od decydentów oraz świata biznesu, odsuwając od siebie odpowiedzialność, zapominając na chwilę o konsekwencjach takiego działania. Kolejnym dużym wyzwaniem jest skomplikowanie tematu i języka, opisującego kwestie klimatu. Mając to na uwadze, podczas tworzenia bazy przyświecała nam myśl, aby udostępnić użytkownikom uproszczone streszczenia raportów i analiz i tym samym przybliżyć im te często przytłaczające i trudne do zrozumienia zagadnienia.
w bazie możemy szukać po kluczu. Dla architektów i architektek z pewnością przydadzą się działy jak emisje czy miasto i wieś
© Klimatyczna Baza Wiedzy
Wiktor: Jesteśmy portalem architektonicznym, dlatego warto zapytać, czy baza będzie przydatna dla architektów i urbanistów?
Anna: Z jednej strony źle zaprojektowane miasta mocno przyczyniają się do zmiany klimatu, z drugiej ich mieszkańcy bardzo mocno odczują skutki tych zmian, stąd widzę wręcz konieczność zainteresowania architektów i urbanistów tym tematem. Dotyczy to zarówno zrównoważonego transportu, miejskiej zieleni, dostępu do wody czy wpływu zabudowy na jakość powietrza. Jakość życia w mieście i walka ze zmianą klimatu ma tak naprawdę wiele wspólnego.
Co więcej, Klimatyczna Baza Wiedzy może być szczególnie przydatna osobom, od których wymaga się wiedzy na „każdy temat”, czyli szeroko rozumianym liderom opinii, dziennikarzom, naukowcom, politykom. Warto wiedzieć, że jest to jednak narzędzie dla każdego, kto chce wiedzieć i rozumieć więcej na temat zmiany klimatu. Zadaniem redaktorów czuwających nad bazą jest nie tylko wybór najciekawszych naukowych opracowań na temat klimatu, ale także opisanie ich w taki sposób, by ich treści były zrozumiałe dla przeciętnego użytkownika Internetu. Mam zatem nadzieję, że treści te zainteresują Państwa Czytelników, których serdecznie zapraszam do korzystania z Bazy!
Wiktor: Dziękuje za rozmowę!
