Ksawery Marszałek, student Politechniki Wrocławskiej zdobył pierwsze miejsce oraz nagrodę publiczności w międzynarodowym konkursie „Conquer. Design an LGBT Resource centre”, organizowanym przez UNI competitions. Zadaniem było zaprojektowanie centrum wsparcia dla młodzieży LGBTQ+. Autor postanowił jednak wyjść poza ramy konkursu, tworząc projekt miejsca, w którym każdy poczuje się bezpiecznie — niezależnie od koloru skóry, wieku, płci czy orientacji.
Uczestnicy konkursu organizowanego przez platformę UNI competitions zostali poproszeni o opracowanie koncepcji obiektu, który stałby się centrum wsparcia dla młodzieży LGBTQ+. Miałoby to być to miejsce, w którym młodzież znajdzie informację, pomoc i wsparcie. Obiekt miałbyć jednocześnie ośrodkiem, który uwrażliwia opinię publiczną i uświadamia ją, z jakimi problemami zmagają się osoby LGBTQ+. Jako lokalizację organizatorzy zaproponowali miasteczko Gżira na Malcie, kraju, który od wielu lat znajduje się w czołówce Tęczowego Indeksu.
Centrum Protorelancyjne znjaduje się w miasteczku Gżira
© Ksawery Marszałek
podwójna nagroda dla studenta PWr
Zgłoszone projekty oceniało międzynarodowe jury w składzie: Kirsten Bauer, dyrektorka Aspect Studios, Juanjo Otero z MOL Arquitectur i Cecilia López Muinos, współzałożycielka Muinos Otero López Arquitectura. Jury oraz publiczność, za najlepszą pracę uznało projekt Ksawerego Marszałka, studenta Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. Jego projekt był jednocześnie pracą inżynierską wykonany pod opieką dr. Tomasza Głowackiego z Katedry Architektury i Sztuk Wizualnych.
Ksawery Marszałek nazwał zaproponowany przez siebie budynek – Tifhem, co w języku maltańskim oznacza „zrozumieć”. Student postanowił stworzyć projekt, który swoimi założeniami znacznie wykroczy poza oczekiwania i wymogi organizatorów konkursu.
obiekt został zaprojektowany dla wszystkich
© Ksawery Marszałek
Jak swoją decyzję uzasadnia autor:
Projektowanie obiektu przeznaczonego dla jednej grupy społecznej wiąże się z jednoznaczną stygmatyzacją danej zbiorowości jako innej, odrębnej. Działanie to jest sprzeczne z przedsięwziętym celem w kontekście dążenia do ogólnopojętej tolerancji, wzajemnego szacunku i akceptacji. W związku z tym sugerowany przez brief konkursowy temat „Centrum Wsparcia Dla Młodzieży LGBTQ+” został przeze mnie rozszerzony do Centrum Protolerancyjnego. Oznacza to, że koncept skupia się nie tylko na problematyce mniejszości seksualnych, ale również poddaje pod rozwagę kwestie związane z różnicą płci, rasizmem, poziomem sprawności, samodzielności oraz wieku. Przekłada się to bezpośrednio na założenia formy, rozwiązania funkcjonalne oraz ich dostępność dla maksymalnie różnorodnej grupy odbiorców.
ukryty, ale dostępny dla wszystkich obiekt
Nagrodzony projekt ma formę zaokrąglonego obiektu, w większości schowanego pod ziemią, który swoim kształtem ma zachęcać do wizyty we wnętrzu. Nawiązując do lokalnej architektury, student zaprojektował zewnętrzną część centrum — z placem, dziedzińcem i kolistymi ławkami z wapienia o piaskowej barwie. Natomiast sam budynek został zagłębiony poniżej poziomu terenu. W ten sposób niewielka działka została lepiej wykorzystana, a temperatura wewnątrz obiektu obniżona. Ciekawym zabiegiem jest zaprojektowanie strefy wejścia z pochyłym zejściem prowadzącym na wewnętrzny dziedziniec.
przeszklona elewacja atrium czyni obiekt otwartym i transparentnym
© Ksawery Marszałek
To, co stanowi istotną wartość, prawdziwe piękno, zazwyczaj kryje się we wnętrzu. Sama bryła, niewidoczna z daleka i niekontrastująca z otoczeniem współgra z tą myślą [...]. Dzięki przeszklonej, wewnętrznej elewacji atrium, centrum byłoby otwarte i transparentne, a tym samym bardziej dostępne dla szerszego grona odbiorców. Przeciwdziałałoby to wytworzeniu zamkniętej na otoczenie lub zupełnie odizolowanej enklawy — tłumaczy Ksawery Marszałek.
instalacja tworząca tęczę
Autor zdecydował się na wyburzenie muru odgradzającego działkę od północy. W ten sposób centrum, zamiast przylegać do wysokiej na osiem metrów, kamiennej bariery jest otwarte na obszerną, nieużywaną od lat przestrzeń dawnego stadionu. Schowany w terenie budynek zaznacza nadziemna instalacja rozpraszająca w powietrzu drobinki wody i tworząca tęczę.
wewnętrzny dziedziniec z oczkiem wodnym
© Ksawery Marszałek
Bezrefleksyjne użycie w obiekcie sześciu barw tęczy byłoby banalnym i dosadnym oznakowaniem go jako służącego społeczności LGBT+. Postanowiłem wytworzyć w budynku tęczę w formie zjawiska atmosferycznego, który każdy z nas odbiera jako neutralny cud natury — mówi student.
Widoczna z ulicy instalacja wodna, łączy system tryskaczy z formą przestrzenną uplecioną z barwnych sznurków. W ten sposób powstaje cień, a nad budynkiem unosi się delikatna mgiełka, która w połączeniu z promieniami słonecznymi wytwarza tęczę. Na placu autor umieścił ogromne świetliki i oczko wodne, a atrium ma całkowicie przeszkloną elewację.
sala wystawowa przeznaczona na wyrażanie siebie
© Ksawery Marszałek
Atrium to także przestrzeń spotkań, organizacji występów i aktywności społecznych. W budynku działa kawiarnia, a oprócz niej na pierwszej podziemnej kondygnacji znalazłyby się biura i gabinety, w których udzielana byłaby pomoc medyczna, prawna i psychologiczna. Druga kondygnacja jest przeznaczona na edukację. Architekt umieścił tam salę wykładową, ekspozycyjną oraz przestrzeń warsztatową. W godzinach nocnych sala wystawowa zamieniałaby się w klub muzyczny. Najniższy poziom budynku zajmują pomieszczenia techniczne dostępne tylko dla obsługi.
szyby produkujące energię
Centrum wykonane jest z betonu, który na powierzchniach wykończeniowych jest barwiony w kolorze lokalnego wapienia. Przestrzenie zewnętrzne wykończone są okładziną z płyt wapiennych, stosowaną zarówno na ścianach, jak i posadzce. Zastosowana do stworzenia stropów technologia Cobiax, pozwala na duże rozpietości i dowolne projektowanie kształtu płyt. Szklenie elewacji zewnętrznych budynku zostało pokryte przezroczystą folią hydrofilową. Folia nie przepuszcza cząsteczek wody, ogranicza przenikania promieni UV i odpycha drobiny kurzu.
autor zastosował nowoczesne technologie
© Ksawery Marszałek
Wszystkie szyby elewacji zawierają technologię kropek kwantowych. Matryca polimerowa, umieszczona w strukturze szyby, pracuje jak światłowód ograniczony przez krawędzie z ogniwami fotowoltaicznymi. Struktury kropek mają większe zdolności pobierania energii na tym samym obszarze niż zwykłe ogniwa fotowoltaiczne, co przekłada się na ich większą opłacalność. Zgromadzone w ten sposób zasoby byłyby wykorzystywane do zasilania instalacji wodnej, wentylacyjnej i ciepłowniczej.
Tolerancja to obecnie wartość potrzebna bardziej niż kiedykolwiek. Jestem przekonany, że architektura, będąc dziedziną rozległą, powiązaną z każdą aktywnością życia człowieka, powinna mieć realny wpływ także na kwestie szerzenia tolerancji — podsumowuje Ksawery Marszałek.
