Stocznia Cesarska i Młode Miasto w Gdańsku to cały czas gorący temat. Nieustannie trwają tam prace nad stworzeniem nowoczesnej dzielnicy, jednak dotąd powstały tylko pojedyncze budynki. Małgorzata Okrój z Sopockiej Akademii Nauk Stosowanych również podjęła temat zagospodarowania tego terenu, proponując multifunkcyjne centrum kulturowe będące bramą prowadzącą na teren stoczni.
Koncepcja multifunkcyjnego centrum kulturowego „Brama Cesarska” / „Imperial Gate” na terenie Stoczni Cesarskiej w Gdańsku — tak brzmi temat pracy inżynierskiej Małgorzaty Okrój, wykonanej pod kierunkiem dr. Grzegorza Pęczka. Projekt powstał w odpowiedzi na nabierające tempa plany przekształcenia terenów postoczniowych w nową dzielnicę mieszkaniowo-usługową — Młode Miasto. Przed podjęciem pracy autorka przeprowadziła liczne analizy, zarówno przestrzenne — w skali urbanistycznej i architektonicznej, a także celem znalezienia genius loci Stoczni — sfery kulturowej i historycznej.
autorka zaproponowała obiekt w formie bramy
© Małgorzata Okrój
integracja dzielnicy
Wybrana przez studentkę działka znajduje się na skrzyżowaniu dwóch głównych osi Młodego Miasta — samochodowego ciągu komunikacyjnego — ulicy Ks. Jerzego Popiełuszki (tzw. Nowa Wałowa) oraz Drogi Do Wolności — najważniejszej przestrzeni publicznej prowadzącej od Pomnika Poległych Stoczniowców 1970 do nabrzeży przy zwodzonym moście na wyspę Ostrów. Równocześnie jest ona położona na granicy zabytkowej Stoczni Cesarskiej oraz terenów przewidzianych pod nową zabudowę.
nowy obiekt ma być uzupełnieniem struktury urbanistycznej
© Małgorzata Okrój
Projektowany obiekt, ze względu na swoją centralną lokalizację oraz zaproponowaną funkcję o charakterze publicznym, ma stać się punktem integracyjnym dla całej dzielnicy, a także pełnić funkcję swoistego punktu orientacyjnego w terenie. Przyjęta forma architektoniczna ma charakter współczesny nawiązujący do industrialnej specyfiki miejsca, jednak dzięki skali swojej kubatury, pierzejowości i użytym materiałom i podziałom elewacji szanuje kontekst zabytkowego zespołu Stoczni Cesarskiej.
historyczny charakter
Proponowany przez Małgorzatę Okrój budynek znajduje się w najbliższym sąsiedztwie obiektów wpisanych do rejestru zabytków, co zobligowało autorkę do zachowania historycznego charakteru oraz dopasowania się do istniejącej zabudowy. Od strony wschodniej sąsiaduje on z ceglanym gmachem Dyrekcji Stoczni Cesarskiej.
Jest to najstarszy zachowany budynek na terenie dawnej Stoczni Gdańskiej, oryginalnie Cesarskiej. Elewacja wejściowa oraz podziały na budynku Dyrekcji miały wpływ na kształt projektowanych brył. Wschodnia ściana projektowanego budynku ma być „odbiciem lustrzanym” fragmentu budynku Dyrekcji, poprzez odwzorowanie kompozycji i podziału fasady wejściowej — tłumaczy autorka.
stan istniejący opracowanego terenu
© Małgorzata Okrój
W północnej części działki znajduje się schron przeciwlotniczy oraz budynek dawnej Remizy straży pożarnej powstały pod koniec XIX wieku. Charakterystycznym elementem jest elewacja frontowa z metalowymi wrotami bramnymi mającymi służyć wozom strażackim. Podobnie jak budynek Dyrekcji posiada on wystrój eklektyczny. Po stronie południowej jest budynek Sali BHP z przełomu XIX i XX wieku. W północno-zachodnim narożniku działki znajduje się schron przeciwlotniczy T-850 z I połowy lat 40. XX wieku, świadczący o integralności terenu Stoczni Cesarskiej, który może być przystosowany do celów turystycznych. Pozostała część działki jest niezagospodarowana, częściowo jest tam trawnik, a także dziki parking i fragmenty wyburzonych budynków.
połączenie współczesności z historią
nowy plan zagospodarowania terenu
© Małgorzata Okrój
Biorąc pod uwagę przeprowadzone analizy, można wysnuć szereg wniosków dotyczących kształtowania przyszłej zabudowy. Najważniejszymi z nich wydają się jednak dwa, dotyczące funkcji i formy nowej zabudowy. Po pierwsze, Młode Miasto jest niezwykle atrakcyjnym obszarem z ogromnym potencjałem inwestycyjnym [...]. Tak centralne położenie terenu obliguje do przyjęcia funkcji o charakterze wysoko publicznym, mającej na celu stanie się nie tylko generatorem, ale i dystrybutorem ruchu w przestrzeni publicznej. Po drugie, historyczny charakter miejsca z licznymi uwarunkowaniami konserwatorskimi determinuje przyszłą formę zabudowy, jako szanującą zastany kontekst przestrzenny. Koniecznym wydaje się dopasowanie się do skali otaczającej zabudowy, dopełnienie pierzei i domknięcie kwartałów, zastosowanie materiałów, rozwiązań architektonicznych i konstrukcyjnych nawiązujących do industrialnego charakteru miejsca. Projektowane obiekty powinny równocześnie nieść ze sobą świeżość, nowoczesność i być odzwierciedleniem czasów, w których powstają. Swojego rodzaju hybrydowość — połączenie współczesnych rozwiązań z wymienionymi powyżej czynnikami, powinno dać pożądany efekt ciekawej i wartościowej architektury dobrze wpisującej się w istniejącą tkankę miejską — podsumowuje Małgorzata Okrój.
budynek to przejście w formie otwartego łącznika
© Małgorzata Okrój
budynek jak brama
Obszar Młodego Miasta w pracach planistycznych zarówno okresu przed 1945 rokiem, jak i po drugiej wojnie światowej pełnił rolę swoistego łącznika między strukturą miejską a kompleksem portowo-stoczniowym. Powstawało szereg koncepcji, realizowanych jednak w niesłychanie wybiórczy sposób. Wiązało się to także z ogromnymi potrzebami terenowymi przemysłu stoczniowego, uniemożliwiającymi alternatywne wykorzystanie przestrzeni Młodego Miasta.
Młode Miasto Gdańsk, J. Lipiński, P. Lorens, Laboratorium miejskich procesów rozwojowych, Warszawa 2016, s. 165
proponowany obiekt ma zachęcać do wizyty terenów Stoczni Cesarskiej
© Małgorzata Okrój
Główną ideą młodej architekti było stworzenie elementu bramy — przejścia w formie obiektu otwartego, zapraszającego na tereny Stoczni Cesarskiej. Budynek ma „przechwytywać” część ruchu pieszego z Drogi do Wolności i zachęcać do przejścia przez projektowany kompleks do ulicy Narzędziowców, będącej główną osią Stoczni Cesarskiej. Ta atrakcyjna, wielofunkcyjna przestrzeń ma stanowić zarówno centralny punkt nowo projektowanej dzielnicy, jak i przyjazne miejsce spotkań dla różnych grup odbiorców, zarówno turystów, jak i mieszkańców Gdańska i Trójmiasta. Bryła budynku jest dopełnieniem istniejącej zabudowy i tworzy dominantę funkcjonalną. Natomiast dostosowanie obiektu do istniejącej zabudowy zarówno pod względem wysokości, jak i użytych materiałów, a także dopełnienie zewnętrznych pierzei Stoczni Cesarskiej integruje go z resztą tkanki urbanistycznej.
w obiektach znajduje się m.im.: audytorium, sala kinowa, kawiarnia i biblioteka
© Małgorzata Okrój
Studentka podzieliła obiekt na trzy sekcje: A, B i C. Budynki A i B są połączone ze sobą funkcjonalnie i komunikacyjnie. W centrum każdego z nich znajduje się żelbetowy rdzeń, który zawiera w sobie komunikację przeznaczoną dla personelu, szyb windowy, toalety oraz pomieszczenia techniczne. Sekcja C, to kładka łącząca oba te budynki na najwyższej kondygnacji, tworząc łącznik/bramę. Kładka wykonana została w konstrukcji stalowej kratownicy nawiązującej formą do industrialnego charakteru otoczenia. Budynek A umieszczony w zachodniej części działki ma pięć niezależnych wejść. W nadwieszonej część budynku autorka zaprojektowała audytorium i salę kinową z oknem widokowym na Wyspę Ostrów (na której mieści się funkcjonująca część Stoczni Gdańskiej). Nadwieszenie to tworzy zadaszenie nad zaadaptowanym na cele turystyczne schronem przeciwlotniczym wpisanym do rejestru zabytków. Budynek B umieszczony we wschodniej części terenu ma również pięć niezależnych wejść. Obiekt mieści kawiarnię, otwartą czytelnię oraz bibliotekę multimedialną.
kładka, instalacje multimedialne i skwer
makieta Młodego Miasta będzie widoczna przez szklaną podłogę
© Małgorzata Okrój
Autorka przewidziała zainstalowanie ekranów mulimedialnych na spodzie stropu kładki. Będą na nich wyświetlane instalacje wykonane przez artystów prezentujących swoje projekty w sali ekspozycji czasowej. Konstrukcja ta stworzy w miejscu parteru skwer z widokiem makietę Młodego Miasta, która znajduje się na poziomie -1 i będzie widoczna przez szklaną podłogę. Na dachu kładki znajdzie się zielony taras widokowy. Komunikacja odbywać się będzie poprzez jednoprzestrzenne foyer, obejmujące wszystkie kondygnacje, połączone z reprezentacyjnymi schodami oraz dwiema windami w każdym budynku. Dodatkowo na poziomie -1 znajdują się dwie klatki schodowe, które umożliwiają komunikację w garażu podziemnym.
Poczytajcie także felieton Ewy Karendys pt. Młode Miasto w impasie.
