Nowoczesna, drewniana architektura powoli zadomawia się w Polsce. Zaczęło się od domków jednorodzinnych, później pojawiły się biurowce, wreszcie przyszedł czas na budynki użyteczności publicznej. W ekologicznej technologii wzniesiona została nowa biblioteka w Choszczówce na Warszawskiej Białołęce, za której projekt odpowiada pracownia AMBIENT, założona przez Magdalenę Pios.
Czytelniczy apetyt mieszkańców Choszczówki jeszcze do niedawna zaspokajały książki, które wypożyczyć można było w bibliotece przy ulicy Raciborskiej. Budynek z lat 50. ubiegłego stulecia był jednak w coraz gorszym stanie, nie był wyposażony w centralne ogrzewanie ani kanalizację, w związku z czym brakowało również węzła sanitarnego. O losach obiektu przesądził pogarszający się stan konstrukcji, która w 2022 roku zaczęła grozić zawaleniem. Ze względów własnościowych renowacja budynku nie wchodziła w grę, pojawiła się więc nagła potrzeba jak najszybszego wzniesienia nowego budynku bibliotecznego w Choszczówce.
Nowa biblioteka dla Choszczówki jest bardzo potrzebna, świadczą o tym choćby dane, dotyczące wypożyczalni przy ul. Raciborskiej 20. Tylko w ostatnim roku przed zamknięciem odwiedziło ją prawie 16 tys. czytelników, którzy wypożyczyli 47 tys. pozycji — mówiła podczas zeszłorocznej konferencji Anna Majchrzak, zastępczyni burmistrza Białołęki.
Zaprojektowania nowego lokum dla księgozbioru z ulicy Raciborskiej podjęło się warszawskie studio Ambient, znane z wykorzystania rozwiązań opartych o technologię drewna klejonego CLT. Efekty ich pracy będzie można zobaczyć już 12 września bieżącego roku, kiedy w bibliotece odbędzie się pierwsze spotkanie autorskie.
Biblioteka w Choszczówce
fot.: Marcin Czechowicz © AMBIENT
drewniana biblioteka
Zaprojektowana przez Ambient budowla to prostokątny w rzucie, dwukondygnacyjny obiekt, który mieszkańcom Białołęki zaoferuje ponad 670 m² powierzchni użytkowej. Niewielka skala współgra z otoczeniem — nowa filia biblioteki znajduje się przy ulicy Kłosowej, na której dominuje zabudowa domków jednorodzinnych. Odsuniętą od jezdni bryłę przesłania częściowo malutki budynek poczty, zza którego wyłania się biblioteka — zapraszając do dalszej eksploracji.
Biblioteka w Choszczówce
fot.: Marcin Czechowicz © AMBIENT
To, co rzuca się w oczy, to przede wszystkim materiał, z którego bibliotekę wykonano. Budynek powstał bowiem w znakomitej większości w technologii drewna klejonego CLT. Drewniany jest tutaj zatem szkielet, ale też okładziny elewacji, wypełnienie ścian czy wykończenia wnętrz. Te wykonane zostały z niezwykłą dbałością o detale. Ciepłe odcienie drewnianych ścian i spokojny rytm lamelowych sufitów dają poczucie bezpieczeństwa.
Biblioteka w Choszczówce
fot.: Marcin Czechowicz © AMBIENT
Stosując CLT i drewno klejone możemy stworzyć w budynku wnętrza, które będą korzystnie wpływać na samopoczucie użytkowników, co potwierdzone jest już licznymi badaniami. Na przykład badania prowadzone przez University of British Columbia wykazały, że osoby przebywające w pomieszczeniach z wyposażeniem wykonanym z drewna miały niższy poziom stresu, niższe ciśnienie krwi, lepszą koncentrację niż te przebywające podczas badania w pomieszczeniu bez naturalnych materiałów — tłumaczyła Magdalena Pios, założycielka pracowni Ambient w rozmowie na temat zastosowania technologii CLT w architekturze.
Budynek spaja z otoczeniem nie tylko odpowiednia skala. Przyziemie prawie w całości jest przeszklone, zapewniając osobom odwiedzającym bibliotekę ciągły kontakt z naturą. Zatopiona w niewielkim lasku budowla ingeruje w przestrzeń w minimalnym stopniu — zaprojektowano ją tak, aby zachować jak najwięcej z okolicznej zieleni. Na tyłach biblioteki, zaraz przy jednym z przeszklonych wejść, wyłożono jedynie wąski pas drewnianej nawierzchni. Reszta schowanego za biblioteką terenu pozostała nienaruszona — jest tam trawnik, zaraz za którym zaczyna się zagajnik. Przed frontową częścią budynku również nie brakuje zieleni, a oprócz już istniejącej, pojawiły się też nowe nasadzenia.
Biblioteka w Choszczówce
fot.: Marcin Czechowicz © AMBIENT
wyznacznik standardów
Nowy budynek biblioteczny w Choszczówce jest na wskroś ekologiczny. Początkowo powstawał jako obiekt pilotażowy Warszawskiego Standardu Zielonego Budynku, projekt mający na celu opracowanie zestawu wytycznych dla prośrodowiskowych cech nowych powstających w stolicy budynków. Mimo tego, że przedsięwzięcie zawieszono, to osoby odpowiedzialne za koncepcję nowej białołęckiej biblioteki nie osiadły na laurach. Proekologiczne właściwości ich realizacji docenione zostały w konkursie PLGBC 2023. Z odpowiedzialnych środowiskowo rozwiązań zastosowano tutaj nie tylko drewno w charakterze materiału konstrukcyjnego — zasilanie budynku wspomagają instalacje fotowoltaiczne oraz pompa ciepła, ekologicznie rozwiązane zostały kwestie przewietrzenia i gospodarowania wodą opadową.
Biblioteka w Choszczówce
fot.: Marcin Czechowicz © AMBIENT
Biblioteka w Choszczówce jest również budynkiem godnym naśladowania w szeroko rozumianych kwestiach dostępności.
Bibliotekę nagrodzono za funkcjonalność, dostępność i urodę architektury przełamującej stereotypy na temat technologii szkieletowej. Obiekt jest swoistym manifestem ekologicznym i może służyć jako nauka jak budować lepiej i mądrzej. Jest też dowodem na siłę dobrego projektu, który broni się nawet mimo skrajnych oszczędności — czytamy w uzasadnieniu przyznanych bibliotece nagród za najlepszą przestrzeń publiczną oraz dostępność w 10. edycji Nagrody Architektonicznej Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy.
Biblioteka w Choszczówce
fot.: Marcin Czechowicz © AMBIENT
książkowa układanka
Bibliotekę w Choszczówce w dużej części wzniesiono z prefabrykatów. Oprócz zmniejszenia śladu węglowego oraz szkodliwego wpływu, jaki plac budowy ma na okoliczną przyrodę, zastosowanie takiej technologii znacznie skróciło czas potrzebny na realizację. Pomimo wysokiego poziomu skomplikowania, fazę konstrukcyjną udało się ukończyć w mniej niż pół roku.
Prace budowlane trwały od czerwca do listopada. Projekt był szczególnie wymagający nie tylko pod względem czasowym, ale też w zakresie zastosowanej technologii oraz precyzji i estetyki wykonania. Ze względu na prestiżową funkcję obiektu, realizacja wymagała od nas bardzo wysokiej dbałości o szczegóły. O sukcesie tej realizacji najlepiej świadczy fakt uzyskania zgody na użytkowanie bezpośrednio po zakończeniu prac budowlanych — mówił Michał Oskroba, project manager z odpowiedzialnego za realizację projektu EKOINBUD.
Biblioteka w Choszczówce
fot.: Marcin Czechowicz © AMBIENT
biblioteka pełna aktywności
W parterze nowej białołęckiej biblioteki mieścić się będą wypożyczalnia dla dorosłych, czytelnia czasopism, mediateka oraz sala wielofunkcyjna z zapleczem. Na piętrze: wypożyczalnia dla dzieci i młodzieży oraz sala multimedialna. Sala wielofunkcyjna stanie się miejscem różnorodnych prowadzonych przez personel biblioteki aktywności, które zanimują życie dzielnicy. Wedle Funkcjonalnego Planu Użytkowego nowego centrum aktywności, którym w domyśle ma stać się nowa biblioteka na Choszczówce, prowadzone tam będą między innymi warsztaty poświęcone tematyce ekologicznej, kina plenerowe czy spacery tematyczne. Nowe centrum aktywności wspomoże integracje osób zamieszkujących najbliższą okolicę, zapewni również miejsca do nauki oraz pracy zdalnej.
Biblioteka w Choszczówce
fot.: Marcin Czechowicz © AMBIENT
efekt uboczny mile widziany
Nieplanowaną, korzystną konsekwencją budowy nowej biblioteki na Choszczówce będzie również umożliwienie odnowienia leciwego budynku poczty znajdującej się nieopodal drewnianego obiektu, przy ulicy Kłosowej 6. Dzięki doprowadzeniu wody do nowej biblioteki umożliwione zostanie również podłączenie kanalizacji do budynku poczty, z którą niezwykle związana jest lokalna społeczność, i której od lat grozi likwidacja ze względu na zły stan techniczny.
Biblioteka w Choszczówce
fot.: Marcin Czechowicz © AMBIENT
Nowy budynek filii Biblioteki Publicznej w Choszczówce pokazuje, że dobra architektura nie musi być droga, przytłaczać skalą i podporządkowywać otoczenie nachalną formą. Obiekt zaprojektowany przez warszawskie studio Ambient jest minimalistyczny, nie dominuje, lecz wtapia się w sielski krajobraz podmiejskiej dzielnicy jak brakujący puzzel. Jest też przede wszystkim kolejnym krokiem w stronę bardziej świadomej i zrównoważonej architektury.
