Magazyn kolekcji dzieł sztuki
Boijmans Van Beuningen,
projekt: MVRDV
W listopadzie 2021 roku odbyło się oficjalne otwarcie składu Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie – obiektu, który wykracza poza tradycyjne rozumienie muzeum. Zaprojektowany przez architektów z pracowni MVRDV, budynek pełni funkcję zarówno magazynu dla ponad 150 tysięcy dzieł sztuki, jak i dostępnej dla zwiedzających przestrzeni muzealnej. Co więcej, obiekt wyróżnia się nowatorską formą, a celem projektantów było stworzenie innowacyjnej przestrzeni, która przyciągnie różnorodne grupy odbiorców, zamiast podążać za klasycznymi standardami muzealnymi. Budynek, będący pierwszym na świecie w pełni dostępnym dla publiczności centrum przechowywania sztuki, znajduje się w Museumpark, w samym sercu Rotterdamu.
Magazyn kolekcji dzieł sztuki Muzeum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie — widok na bryłę z lotu ptaka
fot. Ossip van Duivenbode © MVRDV
współpraca i realizacja projektu
Obiekt powstał we współpracy Muzeum Boijmans Van Beuningen, miasta Rotterdam oraz Fundacji De Verre Bergen. Budynek magazynu, opracowany przez pracownię MVRDV, zrealizowała firma BAM Bouw en Techniek. Otwarcie obiektu zakończyło prawie dziesięcioletni proces – zwycięstwo MVRDV w konkursie architektonicznym miało miejsce w 2013 roku, a budowa rozpoczęła się w 2017 roku. Oficjalna inauguracja odbyła się 5 listopada 2021 roku. Celem projektu było udostępnienie zwiedzającym kulis muzealnej działalności oraz zapewnienie dostępu do całej kolekcji dzieł sztuki.
Magazyn kolekcji dzieł sztuki Muzeum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie — zwarta, okrągła forma obiektu naturalnie wpasowuje się w otoczenie
fot. Ossip van Duivenbode © MVRDV
cylindryczna forma jako odpowiedź
na ograniczoną przestrzeń
Budynek został zaprojektowany na stosunkowo niewielkiej działce, co skłoniło zespół projektowy MVRDV pod przewodnictwem architekta Winy'ego Maasa do stworzenia zwartej, okrągłej formy, która naturalnie wpasowuje się w otoczenie. Konstrukcja stopniowo rozszerza się ku górze, przyjmując cylindryczny kształt, co pozwala na uzyskanie dodatkowej przestrzeni na wyższych kondygnacjach. Ta forma budynku harmonizuje z przestrzenią, nawiązując do pobliskiego parku.
Magazyn kolekcji dzieł sztuki Muzeum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie — przekrój obiektu
© MVRDV
lustrzana elewacja:
integracja z otoczeniem i zmienność formy
Lustrzana elewacja, składająca się z 1664 szklanych paneli, pozwala budynkowi subtelnie wtopić się w otoczenie. Wejście do muzeum jest dostrzegalne jedynie w godzinach otwarcia, a zamknięte drzwi niemal znikają, integrując się z resztą szklanej struktury. Dzięki temu budynek zmienia swoje wygląd w zależności od pory dnia oraz warunków atmosferycznych.
Magazyn kolekcji dzieł sztuki Muzeum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie — elewacja składa się z 1664 szklanych paneli
fot. Ossip van Duivenbode © MVRDV
innowacyjne przestrzenie depozytowe i wystawowe
Przestrzeń w budynku została zaprojektowana wokół centralnego atrium, w którym krzyżujące się klatki schodowe oraz okna skierowane na magazyny sztuki, umożliwiając oglądanie dzieł z różnych perspektyw. Trzynaście przestronnych gablot rozmieszczonych w różnych częściach obiektu pozwala odwiedzającym zapoznać się z elementami kolekcji już od momentu wejścia. Projekt wnętrz powstał przy współpracy z artystami – John Körmeling zaprojektował strefę wejściową, a Marieke van Diemen opracowała koncepcję ekspozycyjnych gablot.
Magazyn kolekcji dzieł sztuki Muzeum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie — widok wnętrza obiektu
fot. Ossip van Duivenbode © MVRDV
W budynku oprócz przestrzeni magazynowych, przeznaczonych do przechowywania sztuki i designu, znajdują się także sale wystawowe, ogród na dachu oraz restauracja. W obiekcie umieszczono również magazyny, pracownie konserwatorskie, zaplecze gastronomiczne oraz sale kinowe i prezentacyjne. Wnętrze podzielono na pięć stref klimatycznych, które zostały dostosowane do przechowywania dzieł sztuki wymagających specjalnych warunków, takich jak grafiki, obrazy czy fotografie. Zwiedzający mogą eksplorować klimatyzowane przestrzenie depozytowe samodzielnie lub uczestniczyć w zorganizowanych oprowadzaniach.
Odwiedzający mogą teraz osobiście zobaczyć miłość, troskę i dbałość o każdy szczegół, z jaką każde dzieło sztuki jest przechowywane dla przyszłych pokoleń
— mówią Sjarel Ex i Ina Klaassen,
dyrektorzy Museum Boijmans Van Beuningen.
Magazyn kolekcji dzieł sztuki Muzeum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie
fot. Ossip van Duivenbode © MVRDV
roślinność na wysokości
Obiekt stanowi również innowacyjne podejście do wprowadzenia zieleni do przestrzeni miejskiej. Kluczowym elementem jest 35-metrowy las na dachu, który jeszcze przed otwarciem zdobył uznanie jako najlepszy dach w Holandii. Na jego powierzchni zasadzono 75 brzóz, 20 sosen oraz trawy, które pełnią funkcje retencji wody, zwiększają bioróżnorodność oraz łagodzą efekt miejskiej wyspy ciepła. Drzewa były przygotowywane przez trzy lata w szkółce, gdzie ich korzenie zostały splecione, co umożliwiło ich adaptację do nowego środowiska. Dzięki zastosowanym osłonom przeciwwiatrowym oraz specyficznemu układowi restauracji brzozy są chronione przed silnymi podmuchami wiatru, co pozwala roślinności przetrwać w warunkach ekspozycji na wysokości 35 metrów.
Magazyn kolekcji dzieł sztuki Muzeum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie — kluczowym elementem obiektu jest 35-metrowy las na dachu, który jeszcze przed otwarciem zdobył uznanie jako najlepszy dach w Holandii
fot. Ossip van Duivenbode © MVRDV
Fascynuje mnie wszechstronność tego budynku: to zarówno miejsce, w którym można spacerować wśród wspaniałych dzieł sztuki, jak i przestrzeń, w której można podziwiać wyjątkową architekturę, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz [...]. Co więcej, jest to przestrzeń, w której przyszli twórcy i konserwatorzy – dzieci i studenci dzisiejszych czasów – mogą poczuć fascynację procesem tworzenia, konserwacji i restauracji dzieł sztuki
— mówi Said Kasmi,
radny Rotterdamu ds. edukacji, kultury i turystyki.
Magazyn kolekcji dzieł sztuki Muzeum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie — Wwjście do muzeum jest dostrzegalne jedynie w godzinach otwarcia
fot. Aad Hoogendoorn © MVRDV
Budynek nie został zaprojektowany jako drugie muzeum, w którym eksponowane są jedynie fragmenty kolekcji, lecz jako miejsce, które umożliwia wgląd w proces przechowywania i konserwacji dzieł sztuki oraz designu. Zwiedzanie obiektu oferuje nowe doświadczenie, w którym dzieła są uporządkowane według ich rozmiarów oraz wymagań klimatycznych, a nie według historycznych okresów. Prace z różnych epok – zarówno dawne, jak i współczesne – są prezentowane obok siebie, co pozwala na odkrywanie nowych powiązań i interpretacji.
Oprac.: Anastazja Dżupina
Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości pracowni MVRDV.