Jeden się zamyka, drugi się otwiera. Poznański Uniwersytet im. Adama Mickiewicza ma zupełnie nowy akademik dla czterystu studentek i studentów. Budynek autorstwa pracowni Dedeco stanął w peryferyjnym kampusie na Morasku. Jednocześnie UAM zamyka modernistyczny DS Jowita w samym centrum.
Pierwszy dom studencki w kampusie uniwersyteckim na poznańskim Morasku otwiera się czterdzieści sześć (!) lat po symbolicznym rozpoczęciu budowy uczelnianego kompleksu (pierwszy budynek: Wydział Fizyki oddawano do użytku sukcesywnie w latach 90. XX wieku). Pierwotnie akademiki miały powstać znacznie wcześniej, w odmiennej formie (wieżowce) i w zupełnie innym miejscu kampusu. Jednak na Morasku zasadniczo wszystko powstało w kształcie odległym od koncepcji, która zwyciężyła w architektonicznym konkursie z 1974 roku (proj: Marian Fikus i Jerzy Gurawski, we współpracy z Janem Godlewskim).
stemplem po peryferiach
Projekt sprzed półwiecza zakładał, że na północnych rubieżach miasta powstanie kompleks swobodnie złączonych powtarzalnych modułów. Miały one otaczać obszerną zieloną przestrzeń o nieregularnym kształcie służącą wypoczynkowi i integracji naukowców oraz studentów różnych dziedzin. Zamiast tego powstały osobne i nierzadko wsobne budynki wydziałów zrealizowane co mniej więcej sto metrów. Stoją w dwóch rzędach wzdłuż ulicy Uniwersytetu Poznańskiego i przylegającego do niej pasma obszernych parkingów. Przestrzeń kampusu przypomina zatem pas startowy lotniska obudowany z dwóch stron bryłami stawianymi „od stempla” i — im projekt młodszy — coraz bardziej zamykającymi się na otoczenie.
kampus Morasko, Poznań — otwarta przestrzeń z ulicą i rozległymi parkingami między dwoma rzędami budynków wydziałów (na pierwszym planie Collegium Chemicum po lewej i Collegium Historicum po prawej)
fot.: Jakub Głaz
Pierwsze dwa dość rozłożyste gmachy zaprojektował jeszcze Gurawski. Budynki kolejnych wydziałów wybierane były w konkursach. Projekt nowego akademika „Meteor” również został wyłoniony w tym trybie: w 2019 roku wybrano propozycję pracowni Dedeco (II miejsce — pracownia Front Architects, trzecie: Pracownia Autorska i Biuro Prawne H. J. Buszkiewicza).
dom studencki „Meteor” w kampusie Morasko, Poznań, proj. Dedeco — elewacja zachodnia
fot.: Jakub Głaz
„Meteor” ukończony po prawie trzech latach budowy (koszt: 70 mln zł, wykonawca prac: Alstal) znajduje się na południowo zachodnim krańcu kompleksu i jest pierwszym budynkiem kampusu, który nie pełni funkcji badawczo-dydaktycznych. Jego najbliższymi sąsiadami są Collegium Historicum projektu wspomnianej już wyżej pracowni H. J. Buszkiewicza oraz Wielkopolskiego Centrum Zaawansowanych Technologii (proj. 1997 Pracownia Architektoniczna).
konkursowy projekt domu studenckiego UAM, II miejsce, proj. Front Architects (2019), ta niezrealizowana propozycja współgrała z otoczeniem półotwartymi dziedzińcami
© Front Architects
hamaki w brzozach
W „Meteorze” lokum znajdzie 400 studentek i studentek UAM (160 pokoi jednoosobowych i 120 dwuosobowych — z aneksem kuchennym i łazienką; na każdym piętrze pokój dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami). W parterze przewidziano stołówkę, klub studencki, przedszkole i siedzibę uczelnianego radia Meteor. Planowana jest też siłownia i „minimarket”. W budynku są też wspólne pralnie, suszarnie i kuchnie z jadalniami. Miejscem integracji ma stać się przede wszystkim obszerny zielony dziedziniec.
dom studencki „Meteor” w kampusie Morasko, Poznań, proj. Dedeco — widok dziedzińca od zachodu
fot.: Jakub Głaz
Wszystko to mieści się w prostej pięciokondygnacyjnej bryle, która stanęła na planie regularnego czworoboku. Tworzą ją cztery mieszkalne segmenty przylegające do dziedzińca i wyrastające z masywniejszej stopy parteru.
element wystawy o budowie DS „Meteor” przed wejściem do budynku — na planszy: widok z drona na cztery segmenty obiektu (fot.: A. Wykrota)
fot.: Jakub Głaz
Powyżej pierwszej kondygnacji moduły te zespolone są węższymi przeszklonymi łącznikami. Wejście do „Meteora” i hol z recepcją znajdują się natomiast w przeszklonym łączniku od północy, przy ulicy Uniwersytetu Poznańskiego.
dom studencki „Meteor” w kampusie Morasko, Poznań, proj. Dedeco — widok na dziedziniec z prześwitu zachodniego
fot.: Jakub Głaz
Z dziedzińca na zewnątrz prowadzą z kolei trzy różnej wielkości prześwity w parterze — dwa ku otwartym zielonym przestrzeniom, a jedno do bardzo malowniczego brzozowego zagajnika po stronie południowej, w którym urządzono strefę wypoczynku z hamakami i stołami do ping-ponga.
dom studencki „Meteor” w kampusie Morasko, Poznań, proj. Dedeco — przestrzeń wypoczynku po stronie południowej
fot.: Jakub Głaz
Obok niej powstało boisko pełniące również funkcję kortu. Posadzono także nowe drzewa: obok zagajnika i na dziedzińcu. Na podwórzu stanęła też obszerna stalowa konstrukcja w typie trejażu z ławkami i częściowym zadaszeniem.
dom studencki Meteor w kampusie Morasko, Poznań, proj. Dedeco — trejaż z ławkami i stolikami pośrodku dziedzińca
fot.: Jakub Głaz
Siedziska i stoły obecne są również w najobszerniejszym prześwicie pomyślanym jako otwarcie na ewentualne kolejne akademiki, które mogą stanąć na zachodnim krańcu kampusu.
dom studencki „Meteor” w kampusie Morasko, Poznań, proj. Dedeco — zachodni prześwit z siedziskami i stolikami
fot.: Jakub Głaz
liczy się wnętrze
Z otwartych przestrzeni kampusu „Meteor” prezentuje się bardzo skromnie. Płaskie elewacje o dość monotonnych rytmach takich samych okien, obłożone są połyskliwymi panelami o urozmaiconej wielkości. Przypomina to nieco ekonomiczne typowe hotele. Z tą nieco rozczarowującą formą korzystnie kontrastuje przestrzeń dziedzińca.
dom studencki „Meteor” w kampusie Morasko, Poznań, proj. Dedeco — widok na dziedziniec z południowego prześwitu
fot.: Jakub Głaz
Elewacje licowane są tu kształtkami przypominającymi żółtawą cegłę typową dla większości budynków kampusu. Ich nieregularna faktura oraz cieplejsza barwa nadają miejscu przyjazny charakter. Niestety i tu większość okien ma ten sam kształt i wielkość, choć konkursowe wizualizacje pokazywały większą różnorodność ich form.
Pierwsze skrzypce gra jednak na dziedzińcu bogata zieleń: drzewa oraz krzewy i niższe rośliny. Dzięki nim oraz siedziskom podwórzec stanowi już teraz przyjazną przestrzeń wypoczynku, podobnie jak brzozowy zagajnik na zewnątrz, z którym zieleń dziedzińca łączy się optycznie przez prześwit i szklaną przewiązkę między segmentami.
Nowy dom studencki „Meteor” w kampusie Morasko w Poznaniu, proj. Dedeco, przenikająca się zieleń brzozowego zagajnika i dziedzińca
fot.: Jakub Głaz
Takiej swobodnej i dorodnej zieleni potrzeba budynkowi z każdej strony, nie tylko od południa. Zresztą cały bezdrzewny pas parkingów kampusu powinien zostać zamieniony w zieloną i bardzo zróżnicowaną przestrzeń. Taką, która zespoli się z malowniczą naturalną zielenią Moraska i połączy z sobą izolowane „wyspy” poszczególnych wydziałów. Uczelnia powinna i w tej sprawie ogłosić dobrze przygotowany konkurs. Jak dotąd uspójnienie charakteru kampusu udało się Uniwersytetowi dzięki wprowadzeniu udanej informacji wizualnej.
dom studencki „Meteor” w kampusie Morasko, Poznań, proj. Dedeco — element nowej udanej informacji wizualnej kampusu
fot.: Jakub Głaz
Wewnątrz budynku sympatycznie prezentują się też skromne, ale dopracowane przestrzenie wspólne. Spójne z nimi jest także wyposażenie pokoi, których forma — sądząc po nielicznych fotografiach dostępnych na stronie uczelni — odpowiada z grubsza zamiarom projektantów pokazanym na konkursowych wizualizacjach. Wielkim atutem pokoi znajdujących się po zewnętrznej stronie segmentów będą z pewnością otwarte widoki na kampus, otaczającą go przyrodę lub panoramę miasta.
część studentów będzie mieć widok na stojące po północnej stronie „Meteora” Wielkopolskie Centrum Zaawansowanych Technologii (proj. 1997 Pracownia Architektoniczna)
fot.: Jakub Głaz
śródmieście nie dla studentów
Przy dobrej pogodzie z wyższych pięter będzie można chyba dostrzec sylwetę znajdującego się w centrum biurowca Bałtyk, obok którego stoi najsłynniejszy poznański akademik: DS. Jowita. Uniwersytet właśnie go zamknął i nie zamierza modernizować. Uczelnia myśli też o sprzedaży tego modernistycznego obiektu z połowy lat 60 XX wieku, który poszedłby zapewne do rozbiórki. W maju opisywaliśmy szerzej protesty części środowiska studenckiego, która domagała się utrzymania i remontu Jowity. Aktywiści wskazywali na doskonałą lokalizację akademika przy rondzie Kaponiera, jego charakter centrotwórczy (studenci w śródmieściu opuszczonym przez znaczną część wydziałów UAM) oraz niskie koszty wynajmu.
DS „Jowita” przy ul. Zwierzynieckiej w Poznaniu, widok od wschodu przez rondo Kaponiera — po lewej centrum designu Concordia w dawnej drukarni i fragment biurowca Bałtyk
fot.: Jakub Głaz
Uczelnia odpowiadała, że nowy akademik na Morasku zastąpi Jowitę z nawiązką (wyższy standard, bliskość wielu wydziałów), a modernizacja i dostosowanie do współczesnych wymogów byłoby stanowczo zbyt kosztowne. Wiosenna dyskusja o Jowicie była dość chaotyczna, bo UAM wyjątkowo kiepsko i wręcz arogancko komunikował swoje zamiary oraz argumenty, a studenci i aktywiści byli stanowczo zbyt emocjonalni i — nierzadko — słabi merytorycznie. W sprawie Jowity uczelnia zdania nie zmieniła do dziś. Studentów w centrum zatem ubędzie, ożywi się za to, być może, pusty i martwy dotąd po „godzinach urzędowania” kampus na Morasku. „Meteor” przyjmie pierwszych lokatorów za kilka dni.
