Praca zgłoszona na konkurs
„Najlepszy Dyplom Wnętrza 2021/2023”
Tematyka pracy dyplomowej koncentruje się wokół znaczenia dawnego przemysłu włókienniczego dla współczesnego obrazu Bielska-Białej. Przemiany architektoniczno-urbanistyczne, jakich dokonywano, począwszy od czasu pierwszych warsztatów cechowych po firmy eksportujące swoje produkty na wszystkie kontynenty, niewątpliwie ukształtowały wizualną formę miasta i tożsamość lokalnej społeczności. Czerpiąc z tej wielowątkowej historii, projekt rewitalizacji budynku Starej Fabryki, pozostałości po sukienniczej działalności rodziny Büttnerów, w którym obecnie działa oddział Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej, jest próbą połączenia przeszłości z wyzwaniami teraźniejszości.
© Magdalena Żądło
Na podstawie przeprowadzonych badań oraz po przeanalizowaniu przykładów rewitalizacji przestrzeni postindustrialnych w Polsce i Europie głównymi założeniami projektu stały się: utworzenie nowych miejsc pracy; przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom społecznym, w tym marginalizacji i wykluczeniu społecznemu osób starszych, niesprawnych ruchowo oraz dzieci; reaktywacja zanikających zawodów; poprawa jakości wizualnej śródmieścia; ochrona obiektów o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym.
© Magdalena Żądło
Celem podjętej pracy było udostępnienie mieszkańcom miasta oraz osobom z ościennych miejscowości przestrzeni odpowiadającej ich zróżnicowanym potrzebom: od usług, przez rozrywkę, po edukację. Motywem przewodnim projektu jest socjologiczne znaczenie fabryki w tkance miasta. Jak dawniej proste hale spajały z sobą zróżnicowane kulturalnie, narodowościowo i religijnie społeczeństwo Podbeskidzia, tak i dziś w nowej przestrzeni odnajdą się różne grupy społeczne.
© Magdalena Żądło
Koncepcja zakłada podział wnętrza na trzy zasadnicze funkcje: parter jako przestrzeń usługowa z zaprojektowanymi „warsztatami” rzemieślniczymi; piętro, w konwencji open space, przeznaczone dla działań edukacyjnych; oraz poddasze mieszczące przestrzeń wystawienniczą wraz z cocktail-barem.
© Magdalena Żądło
Oddanie głównej części projektu wspomnianym „warsztatom” rzemieślniczym to nawiązanie do historii dwumiasta, którego rozwój był sprzężony z pracą tkaczy i sukienników. Jest to także próba podjęcia dyskusji na temat znaczenia usług lokalnych wytwórców w kontekście masowej produkcji i jej skutków dla środowiska. Zastosowane materiały wykończeniowe odwołują się do pierwotnej funkcji miejsca, podkreślając zamysł architekta, według którego główną determinantą formy była jej funkcja.
© Magdalena Żądło
Wspólnym mianownikiem dla wszystkich przestrzeni jest odrestaurowana oryginalna stolarka okienna i drzwiowa oraz zachowujące pierwotny charakter słupy transmisyjne. Ściany pokrywa ekologiczny tynk gliniany w odcieniu bieli, która stanowi tło dla bogatych struktur poszczególnych warsztatów. Zastosowana kolorystyka oraz faktury ruchomego wyposażenia nawiązują do materiałów wytwarzanych między innymi w fabryce Büttnerów, których próbki przechowywane są dziś w muzealnym archiwum.
© Magdalena Żądło
Pracę nad nowymi funkcjami wnętrza uzupełnia koncepcja terenu wokół fabryki przy placu Żwirki i Wigury. Jej głównym założeniem jest wyeksponowanie budynku muzeum oraz stworzenie przestrzeni rekreacyjnej zarówno dla odwiedzających Starą Fabrykę, jak i dla mieszkańców kamienic otaczających skwer.
© Magdalena Żądło
Istotny element przestrzeni stanowi poprowadzony na nowo ciąg komunikacji pieszej na fragmencie o dużym zróżnicowaniu wysokości. Zastosowanie pochylni wkomponowanych w naturalną rzeźbę terenu zamiast schodów udostępnia ten ważny odcinek, łączący dwie ulice, osobom z niepełnosprawnościami ruchowymi.
© Magdalena Żądło
Proponowana koncepcja Starej Fabryki jako Przestrzeni Aktywności Miejskiej mogłaby stanowić przyczynek dyskusji o znaczeniu podejmowanych działań wobec zanikających reliktów szeroko pojętego przemysłu włókienniczego będącego niegdyś wizytówką dwumiasta.
Magdalena ŻĄDŁO
Ilustracje: © Autorka
