Centrum kulturalno-edukacyjne Čoarvemátta,
projekt: Snøhetta, 70°N Arkitektur, Joar Nango
W 2021 roku Snøhetta, we współpracy z 70°N Arkitektur i architektem Joarem Nango, zaprezentowała zwycięską pracę w konkursie architektonicznym na nowy lapoński teatr połączony z budynkiem szkolnym. W tym roku odbyło się otwarcie tego obiektu.
Widok z lotu ptaka — wszystkie elewacje budynku harmonijnie nawiązują do otaczającego krajobrazu, dostosowując swoje proporcje i organiczne formy do wzgórz
© Snøhetta
symbolika nazwy: róg i korzeń
jako metafora jedności
Nazwa Čoarvemátta wywodzi się z języka ludu Saamów, zamieszkujących Laponię, i oznacza róg oraz korzeń, odnosząc się do najbardziej wewnętrznej i najsilniejszej części poroża renifera. Symbolizuje takie cechy jak wytrzymałośc i jedność, które będą łączyć instytucje dzielące ten budynek: Lapoński Teatr Narodowy Beaivváš oraz Lapońska Szkoła Średnia i Szkoła Pasterstwa Reniferów.
Zewnętrzna przestrzeń została zaplanowana tak, aby chronić przed wiatrem i trudnymi warunkami atmosferycznymi, co zwiększa komfort i funkcjonalność
© Snøhetta
Jesteśmy dumni, że mogliśmy przyczynić się do powstania tego długo oczekiwanego i ważnego budynku. Teatr połączony ze szkołą pasterstwa reniferów stanowi wspaniały program do pracy dla architekta. To świadectwo dobrej architektury, że dwie z pozoru niepowiązane instytucje zostały z powodzeniem połączone. Projekt zapewnia również wyjątkowe wykorzystanie zasobów, które odgrywają istotną rolę w tradycyjnym lapońskim rzemiośle – duodji. W tym kontekście ważną zasadą jest, że wszystko, co pochodzi ze zwierzęcia, może być do czegoś użyte – skóra, nozdrza i róg
– mówi Kjetil Trædal Thorsen, założyciel Snøhetta.
Przestrzeń, zaprojektowana z myślą o wspólnym użytkowaniu, ma na celu zintegrowanie różnych grup społecznych i umożliwienie współpracy w ramach edukacji i kultury
© Snøhetta
architektura w harmonii
z norweskim krajobrazem
Nowy budynek znajduje się w Kautokeino, w samym sercu Finnmarksvidda, największego i najbardziej wysuniętego na północ płaskowyżu Norwegii. Wszystkie cztery elewacje budynku odnoszą się do otaczających go przestrzeni krajobrazowych w różnorodny sposób. Budynek został zaprojektowany w taki sposób, aby harmonizował z otaczającymi wzgórzami, a jego proporcje tak dostosowano do kontekstu, aby nie posiadał ostrych kątów, które mogłyby zakłócać organiczne formy. Dwuspadowy dach od strony północnej i południowej minimalizuje wizualną wysokość budynku, gdy jest oglądany z daleka.
Widok z daleka, na którym Čoarvemátta subtelnie ukrywa się w otaczającej go roślinności, tworząc harmonijną całość z naturalnym krajobrazem, dzięki zastosowaniu materiałów, które współgrają z otoczeniem
© Snøhetta
rozgałęziona przestrzeń wspólna dla szkoły i teatru
inspirowana tradycją Lapończyków
Wspólna przestrzeń ma nieregularny kształt (składa się z trzech ramion), z głównym wejściem i przedsionkiem usytuowanym w centrum, tworząc miejsce spotkań dla użytkowników.
plan Čoarvemátta — ukazuje nieregularny kształt budowli
© Snøhetta
Z tego miejsca bryła budynku rozciąga się w trzech kierunkach – jedno skrzydło dla teatru, drugie dla przestrzeni warsztatowej i sal dydaktycznych, a trzecie dla administracji szkoły. Zakrzywione linie, przedsionek z świetlikami, otwór kominowy oraz widoczna drewniana konstrukcja nośna są inspirowane tradycyjnymi budynkami Lapończyków, typowymi dla terenów związanych z hodowlą reniferów.
Widok z lotu ptaka, ukazujący charakterystyczny, rozgałęziony kształt Čoarvemátta
© Snøhetta
wykorzystanie materiałów
– lokalnie i ekologicznie
Fasada budynku wykonana jest z drewna — rudej sosny. Masywny dach o powierzchni 4930 m² został wykończony drewnianymi deskami. Kamień łupkowy na ścianie szczytowej teatru pochodzi ze starej szkoły w wiosce, która została wyburzona. Wewnątrz przedsionka i korytarzy polerowane betonowe podłogi naśladują otoczenie budynku, wykorzystując lokalnie wydobywany kamień, taki jak łupek i kwarcyt, w różnych odcieniach szarości i zieleni.
Dwuspadowy dach budynku, o imponującej powierzchni, jest pokryty drewnianymi deskami
© Snøhetta
schemat kolorystyczny Čoarvemátta
– od ciepła do chłodu
Centralna część budynku, wokół foyer, przedsionka i sal teatralnych, pomalowana jest w ciepłych, czerwonych odcieniach. W miarę oddalania się od tego centralnego punktu, staje się chłodniejsza, z niebieskawymi tonami na końcach ramion budynku. Kontrasty między drzwiami, ścianami i podłogami w różnych kolorach nawiązują do lapońskiego użycia barw, tworząc silny kontrast z zewnętrzną częścią budynku, która przez większość roku pokryta jest śniegiem.
Wnętrze budynku, dzięki ścianom w ciepłym czerwonym odcieniu oraz naturalnemu drewnu, emanuje przytulną i harmonijną atmosferą
© Snøhetta
trzy strefy interakcji
– przestrzeń dla szkoły i teatru
Rozgałęziony kształt budynku naturalnie tworzy trzy przestrzenie zewnętrzne. Południowa strona stanowi główne wejście oraz plac przed budynkiem. Dziedziniec jest kameralny, okrągły, z altaną, paleniskiem, siedziskami kamiennymi oraz amfiteatrem. Kamienie do siedzenia pochodzą z pobliskiego płaskowyżu, a neutralność przestrzeni powoduje, że może być wykorzystywana zarówno przez szkołę, jak i teatr.
Dach minimalizuje wizualną wysokość konstrukcji i podkreśla organiczny charakter całej bryły
© Snøhetta
funkcjonalność zewnętrznej przestrzeni
– osłonięte miejsce do pracy
Zewnętrzna przestrzeń zlokalizowana po drugiej stronie skrzydła teatralnego została przeznaczona na warsztaty i jest wizualnie osłonięta przed częstym wiatrem oraz trudnymi warunkami pogodowymi panującymi w Finnmarksvidda. Na północ od budynku znajdują się obszary przeznaczone na ogrodzenia dla reniferów, które są związane z ich hodowlą w tym obiekcie. Po wschodniej stronie płaskowyż harmonijnie łączy się z budynkiem, przy czym teren oraz roślinność zostały zachowane w prawie nienaruszonym stanie.
Widok na minimalistyczny dwuspadowy dach Čoarvemátta
© Snøhetta
ekoarchitektura w akcji
– jak Čoarvemátta łączy funkcjonalność z naturą
Čoarvemátta charakteryzuje się niskim zapotrzebowaniem na energię, a budynek jest w 90 procentach samowystarczalny energetycznie. Na placu budowy gleba, która musiała zostać usunięta, została starannie zachowana, a wierzchnia warstwa tymczasowo zmagazynowana, by później przywrócić ją na wszystkie powierzchnie wokół budynku, co pozwoliło utrzymać nienaruszone zapasy nasion.
Przestrzeń, zaprojektowana z myślą o wspólnym użytkowaniu, ma na celu zintegrowanie różnych grup społecznych i umożliwienie współpracy w ramach edukacji i kultury
© Snøhetta
Oprac.: Anastazja Dżupina
Ilustracje udostępnione dzięki uprzejmości pracowni Snøhetta.
