Warszawski postmodernizm już wkrótce będzie miał własną mapę. Ruszył projekt ARCHIwum Warszawy lat 90., który ma być nostalgiczno-krytyczną podróżą przez lata transformacji w stolicy.
oswajanie kontrowersyjnego dziedzictwa
Pocztówka z lat 90.
fot. ARCHIwum Warszawy lat 90.
Zainaugurowany w sierpniu projekt to inicjatywa stowarzyszenia Miasto Moje a w Nim, który aktualnie śledzić można na facebooku oraz Instagramie (@archiwumlat90). Projekt ma za zadanie oswajać architekturę lat dziewięćdziesiątych i zinwentaryzować ten ważny okres w dziejach Warszawy. Upowszechnienie wiedzy o trudnym, często kontrowersyjnym dziedzictwie, ma odbywać się za pośrednictwem platformy internetowej z mapą budynków, ale też stanowić pole do dyskusji i odkrywania pozaestetycznych aspektów architektury. Jak przyznają autorzy projektu, nie chodzi o to, by przekonywać, że za warstwą kolorowych tynków i szkła refleksyjnego kryją się same zapomniane arcydzieła, ale by narracja o architekturze transformacji ustrojowej nie przepadła wraz z "krótką datą ważności", jaka wpisana jest w DNA tych budynków.
potrzeba edukacji
City Center / Andrzej Gołota na tle Osiedla Żelazna
fot. FB ARCHIwum Warszawy lat 90.
Jego twórczynie m.in. historyczki architektury Aleksandra Stępień-Dąbrowska i Alicja Gzowska, współpracujące z fotografem architektury Maciejem Leszczełowskim, stawiają więc pytania o tożsamość miasta i jego mieszkańców w kontekście powstającej w czasie transformacji architektury. Z jakimi zadaniami mierzyli się ich projektanci, na jakie potrzeby odpowiadali, jaki był odbiór ich budynków, ale też kontekst kulturowy? Choć po lata 90. sięgnęła już uszlachetniająca moc nostalgii, a muzyka, moda czy wzornictwo z tego okresu przeżywają swoją drugą młodość, polska architektura tej dekady wciąż rodzi raczej skrajne odczucia. O potrzebie badań i edukacji tego obszaru historii architektury świadczy chociażby głośna dyskusja wokół planów wyburzenia wrocławskiego Solpolu.
morze budynków
Curtis Plaza
Fot. Maciej Leszczełowski
Warszawski postmodernizm kojarzy się powszechnie z ikonicznymi obiektami pokroju Hotelu Sobieski czy oddanego dopiero w 2008 roku gmachu TVP. A Warszawa w latach 90. była miastem, które w skali całego kraju rozwijało się najprężniej. Według badań prezentowanych w 1997 roku na łamach "Architektury-murator" powstawało tu wówczas 90 procent wszystkich biurowców, 60 procent inwestycji magazynowo-przemysłowych i 40 procent rezydencjonalnych. Daje to co najmniej kilkaset budynków i zespołów, o których dziś prawie nic nie wiemy lub nasza wiedza jest powierzchowna. Najważniejszym rezultatem projektu będzie strona internetowa z mapą obiektów warszawskiej architektury lat 90., inwentaryzująca co najmniej 300 przykładów realizacji z tego okresu i upowszechniająca wiedzę, która do tej pory nie doczekała się opracowania.
szlaki postmodernizmu
Podobny projekt, Pomoszlak, funkcjonuje także w Krakowie. Prowadzony od 2018 roku przez Fundację Instytut Architektury stanowi bazę wiedzy o architekturze postmodernizmu stolicy Małopolski. Warszawskie ARCHIwum jest częścią projektu „Mapa warszawskiej architektury lat 90.” finansowanego ze środków Narodowego Instytutu Dziedzictwa w programie „Wspólnie dla dziedzictwa 2021”.
Seminarium Zmarwtychwstańców w Krakowie
fot. Paweł Mazur / Pomoszlak
Kacper Kępiński
