Praca Natalii Wojtaś z Politechniki Wrocławskiej to forma manifestu, przedstawiająca potrzebę integracji natury z architekturą. Studentka zaprojektowała Dom Jogi z drewna i kamienia i umieściła go pośrodku portugalskiego lasu. Obiekt wyposażony w szereg zielonych instalacji i zrównoważonych rozwiązań, jest wykonany tak, aby, jak najmniej wpływać na lokalne środowisko.
Projekt Natalii Wojtaś to praca inżynierska pt. „Dom Jogi. Manifest natury w architekturze” wykonana pod kierunkiem dr. hab. Joanny Jabłońskiej, prof. uczelni PWr z Katedry Architektury Użyteczności Publicznej, Podstaw Projektowania i Kształtowania Środowiska.
projekt składa się z leśnej ścieżki i pawilonów
© Natalia Wojtaś
Celem założenia jest pokazanie silnej więzi człowieka ze środowiskiem, które powinno pełnić istotną funkcję w kształtowaniu przestrzeni, w której żyjemy. Człowiek i natura mają na siebie wzajemny wpływ, a z pomocą architektury i urbanistyki możemy sprawić, aby ta symbioza była zrównoważona — mówi autorka.
propozycja znajduje się na terenie portugalskiego ośrodka jogi Vale de Moses
© Natalia Wojtaś
joga w portugalskich górach
Dom Jogi zaprojektowany przez studentkę umieszczony jest na zboczach pasma górskiego Serra de Estrela w środkowej Portugalii. Stanowi on rozbudowę istniejącego na tych terenach ośrodka jogi — Vale de Moses. Projektowany budynek wzbogaca obecne założenie o dodatkowy obiekt, służący praktyce jogi i medytacji. W tej przestrzeni człowiek może zbliżyć się do natury, co sprzyja wyciszeniu, a atmosfera miejsca umożliwia oderwanie się od codziennej rutyny. Teren opracowania leży w dolinie polodowcowej Vale de Moses, która pokryta jest rozległymi lasami sosnowymi. W krajobrazie występują liczne głazy narzutowe i skały. Ponadto w pobliżu ośrodka znajduje się jedna z bardziej popularnych turystycznych tras — miejsce to, jest często odwiedzane przez osoby z całej Europy.
autorka zaprojektowała leśną ścieżkę i cztery pawilony
© Natalia Wojtaś
inspiracja przyrodą i naukami Wschodu
Głównymi inspiracjami dla autorki były zjawiska zaobserwowane w przyrodzie oraz nauki daleko- i bliskowschodnie.
Podstawą idei zaprojektowanego założenia jest wywodząca się z Japonii praktyka jogi zwana shinrin-yoku. Jest to zarazem rodzaj terapii, powszechnie znany jako forest bathing — co oznacza leśną kąpiel. Polega ona na długich wędrówkach po lesie, gdzie poznajemy naturę za pomocą wszystkich zmysłów. Zaprojektowany przeze mnie spacer po terenie, jest więc częścią praktyki jogi, która pozwala się wyciszyć na łonie przyrody. Dosłownie „joga” oznacza „zjednoczenie”, a poprzez spacer możemy poczuć jedność z naturą — tłumaczy Natalia Wojtaś.
spacer w środku lasu
Autorka podzieliła projekt na kilka części, stopniowo tworząc założenie przestrzenne. Najpierw skupiła się na dostosowaniu proponowanej ścieżki do formy terenu, uwzględniając istniejącą zieleń i pozostawiając pełny drzewostan. Następnie zaprojektowała cztery, indywidualne pawilony, które urozmaicają leśną wędrówkę.
spacer prowadzi przez pawilony zmysłów
© Natalia Wojtaś
Spacer po projektowanej ścieżce prowadzi kolejno przez trzy mniejsze pawilony, zamykając założenie głównym obiektem — Domem Jogi. Mniejsze pawilony są miejscami, w których można oddać się medytacji na łonie natury. Mają na celu pobudzić różne zmysły i przybliżyć odwiedzających do przyrody. Ze względu na miejsce, w którym się znajduje, każdy z pawilonów nawiązuje do innego zmysłu. Pierwszy — pawilon dotyku — jest otoczony przez drzewa, zioła i skały. W tym miejscu można poznać naturę, poprzez dotykanie różnych tekstur. Kolejny — pawilon widoku — leży na krawędzi zbocza i widok z niego otwiera się w stronę doliny Vale de Moses. Miałoby to sprzyjać odczuciu i zrozumieniu potęgi natury.
pawilon dźwięku i leśna ścieżka
© Natalia Wojtaś
Trzeci to pawilon dźwięku — jest miejscem, w którym można usłyszeć wzmocnione odgłosy otoczenia (jak wiatr, śpiew ptaków czy deszcz) — na co dzień niesłyszalne tak wyraźnie. Dzięki kamiennym ścianom i okrągłemu kształtowi fale akustyczne pochodzące z lasu skupiałyby się w środku konstrukcji i przez to ich dźwięki łatwiej byłoby odbierać. Ostatni — pawilon oświecenia — jest docelowym tematem projektu student, czyli tytułowym Domem Jogi. To do niego prowadzi zaprojektowana ścieżka. Goście docierają tam wyciszeni i przygotowani, aby oddać się praktyce jogi.
ścieżka prowadzi do Domu Jogi posadowionego na palach
© Natalia Wojtaś
dom na palach
Istniejące budynki ośrodka zostały odnowione w duchu tradycyjnych metod budowlanych rejonu — z lokalnego kamienia i drewna. Nowoprojektowany obiekt autorka również wykonała z tych dwóch, lokalnych materiałów. Konstrukcja Domu Jogi jest podniesiona, w celu zapewnienia swobodnej komunikacji pod budynkiem — tutaj biegnie też leśna ścieżka. Dodatkowo podniesiona kubatura pozwala na swobodny przepływ wody opadowej pod konstrukcją i zapewnia więcej miejsca dla zieleni, która nie jest bezpośrednio narażona na działanie promieni słonecznych.
Dom Jogi składa się ze strefy otwartej, strefy oddzielonej i atrium
© Natalia Wojtaś
Bryła budynku to prostopadłościan o prostokątnej podstawie, nadwieszony nad skarpą i opierający się na konstrukcji słupowej. Drewniane słupy, usztywnione są centralnym cylindrem wykonanym z żelbetu i kamienia, dodatkowo w ścianach budynku ukryte są metalowe cięgna. Goście dostają się do Domu Jogi centralną klatką schodową obudowaną kamieniem, wpisującą się w lokalną zabudowę. Cylinder obiektu nie jest w pełni zamknięty — częściowo otwiera się w stronę doliny i istniejącego ośrodka Vale de Moses.
sala do praktykowania jogi
© Natalia Wojtaś
gra światła i cienia
Układ funkcjonalny w pawilonie został zaprojektowany przez młodą architektkę, po przestudiowaniu Vastu shastry — indyjskiej filozofii kształtowania przestrzeni, uwzględniając preferencje właścicieli ośrodka. Dom dzieli się na dwie strefy — otwartą, z salą do praktykowania jogi i herbaciarnią oraz strefę oddzieloną, z pomieszczeniami sanitarnymi i technicznymi. Pierwsza część otwierałaby się na cztery strony świata, zapewniając piękne widoki w trakcie medytacji i ćwiczeń. Natomiast pomieszczenia sanitarne byłyby oddzielone przeszklonym atrium, wokół którego przebiegałaby komunikacja.
autorka inspirowała się zjawiskiem komorebi
© Natalia Wojtaś
W budynku można znaleźć wiele inspiracji wywodzących się z natury. Jednym z nich jest zjawisko określane w Japonii jako komorebi. Oznacza ono efekt świetlny powstały na skutek przenikania promieni świetlnych przez liście i pnie drzew. Zjawisko to jest inspiracją dla indywidualnie zaprojektowanego systemu ruchomych żaluzji. W gorącym klimacie Portugalii, taki system zacieniania jest przydatny, ponieważ umożliwia kontrolę ilości promieniowania słonecznego, dzięki czemu zapobiega nadmiernemu przegrzaniu się budynku. Dodatkowo dzięki kontrolowaniu ilości światła wpadającego do obiektu, użytkownicy mogą wpływać na atmosferę we wnętrzu, co również odgrywa istotną rolę podczas praktykowania jogi i medytacji — dodaje Natalia Wojtaś.
budynek to prostopadłościan o prostokątnej podstawie,
nadwieszony nad skarpą i opierający się na konstrukcji słupowej
© Natalia Wojtaś
symbioza architektury i natury
Budynek nie tylko wpisuje się w kontekst ośrodka jogi, ale też szanuje otaczającą go przyrodę. Z tego względu autorka postawiła na zrównoważone rozwiązania. Na dachu umieściła laminat fotowoltaiczny, pompa ciepła zapewnia ogrzewanie, a dwie oczyszczalnie ścieków odzysk wody. Woda deszczowa z dachu odprowadzana jest do centralnego atrium z oczkiem wodnym i następnie oczyszczana dzięki specjalnemu gatunkowi małż — szczeżui i wykorzystywana do nawadniana ogrodu. Oczko wodne pozytywnie wpływa na mikroklimat wnętrza, zapewniając lepszą wilgotność powietrza i naturalne chłodzenie w gorącym klimacie.
Praca Natalii otrzymała trzecie miejsce, w kategorii dyplomów inżynierskich, czwartej edycji konkursu „Dyplom z Archicadem”. Projekt został doceniony za „próbę poszukiwania architektonicznej odpowiedzi na potrzebę skupienia i kontemplacji w relacji z przyrodą”.
