Organizowany przez Stiftung Baukultur Thüringen ideowy konkurs Landgut 2050 dotyczył trzech obszarów zlokalizowanych na terenie niemieckiej Turyngii: Lauscha, Stützerbach i Urleben, które w ostatnich latach stały się coraz bardziej wyludnione. Organizująca konkurs fundacja poszukiwała wizji i strategii rozwoju życia wiejskiego i mieszkalnictwa dla tych trzech miejsc, reprezentatywnych dla wielu społeczności i miast w Europie zmagających się z podobnymi problemami. Pierwszą nagrodę w konkursie zdobyła interdyscyplinarna strategia rewitalizacji miejscowości Urleben — „New vernacular” opracowana przez międzynarodowy zespół w składzie: Mateusz Adamczyk i Agata Woźniczka z pracowni BUDCUD, Berthold Flieger i Valerie Madoka Naito.
Nagrodzony zespół architektów, urbanistów i architekta krajobrazu opracował strategie, na bazie których zbudować można program efektywnej rewitalizacji miejscowości Urleben. Konkursowa koncepcja obejmuje trzy zróżnicowane, interdyscyplinarne propozycje „aktywizatorów”, w których zarówno schemat organizacji i finansowania, jak i architektura oraz kształtowanie przestrzeni wzmacniają lokalną społeczność i budują przyjazną przestrzeń publiczną.
skupiając się na trzech największych problemach Urleben, zespół zaproponował trzy konkretne rozwiązania
© Mateusz Adamczyk, Agata Woźniczka, Berthold Flieger, Valerie Madoka Naito
Odseparowane, otoczone dużymi działkami domy w Urleben, które dawniej zamieszkiwane były przez wielopokoleniowe rodziny, których członkowie pracowali w pobliskich fabrykach i na okolicznych farmach, jak zauważają architekci, obecnie tworzą archipelag opustoszałych budynków, niedostępnych dla przechodniów fortec.
Taka sytuacja nie sprzyja integracji, solidarności, ani nie tworzy lokalnej społeczności. Jak podkreślają projektanci, mając na uwadze problem demograficzny starzejącego się społeczeństwa, wieś powinna na nowo przemyśleć system wzajemnych powiązań między ludźmi i funkcjami oraz zadbać o swoją samowystarczalność.
Nagrodzony zespół w odpowiedzi na te problemy proponuje sięgnięcie do ukrytego potencjału struktury urbanistycznej Urleben i wykorzystanie istniejących działek do stworzenia sieci publicznych i półprywatnych przestrzeni, w których sąsiedzi mogą się spotykać, wzmacniać łączące ich więzi, wspólnie pracować lub wymieniać się wiedzą i doświadczeniem.
strategia 3: zrewitalizowane podwórko, które służy całej społeczności
© Mateusz Adamczyk, Agata Woźniczka, Berthold Flieger, Valerie Madoka Naito
Dawniej, jak piszą autorzy projektu, domy w Urleben funkcjonowały jak niezależne firmy — zamieszkujące każdy z nich rodziny uprawiały i sprzedawały swoje plony. Ludzie pracowali na wsi i dla wsi, czyniąc Urleben produktywnym i pełnym życia miejscem. Obecnie jednak, ze względu na zmiany demograficzne i technologiczne, większość zaprzestała upraw na swoich polach, a aż 90 procent pracujących mieszkańców wsi wyjeżdża w celach zarobkowych do innych miast. Ideą nagrodzonego projektu jest próba przywrócenia wsi jej potencjału i produktywności poprzez oryginalne i wernakularne strategie ekonomiczne oraz zbudowanie zaangażowanej społeczności. I tak odpowiedzią na homogeniczny, monotonny układ funkcji może być stworzenie lokalnej restauracji w duchu zero waste; pogarszającej się strukturze tkanki miejskiej pomóc może warsztat i pole doświadczalne dla nowych, ekologicznych materiałów budowlanych; a receptą na niż demograficzny i starzejące się społeczeństwo — wspólny ośrodek opieki dziennej dla dzieci i osób starszych.
strategia 1: eksperymentalny ogród, część ekologicznej restauracji
© Mateusz Adamczyk, Agata Woźniczka, Berthold Flieger, Valerie Madoka Naito
W zaproponowanej koncepcji projektanci zasugerowali rozwiązania architektoniczne i urbanistyczne mające pomóc w procesie rewitalizacji, między innymi usunięcie lub obniżenie wysokich murów między istniejącą zabudową, stworzenie zielonych stref w przestrzeni między budynkami lub zbudowanie łączników między nimi. Nowe obiekty mogłyby być wprowadzane do istniejących struktur lub aranżowane wewnątrz jako przestrzenie wspólne na różnych poziomach, a stare, dawniej jednorodzinne domy mogłyby zostać przekształcone zgodnie z modelem zamieszkiwania co‑living — miejsca, w którym jednocześnie mieszka wiele osób dzielących części wspólne, lecz posiadających także indywidualne, prywatne strefy.
projektanci zaproponowali także propozycje rozwiązań dla istniejących budynków
© Mateusz Adamczyk, Agata Woźniczka, Berthold Flieger, Valerie Madoka Naito
