W opracowanym w tym roku przez The Economist Intelligence Unit rankingu najbardziej i najmniej przyjaznych do życia miast, na pierwszym miejscu znalazł się Wiedeń, jeden z europejskich liderów wdrażania koncepcji Smart City. Co możemy zrobić, aby podobna transformacja zaszła w polskich miastach?
W przekształcaniu miast w „inteligentne” ważne są:
- zwiększanie efektywności energetycznej budynków, które powinno być priorytetem użytkowników, właścicieli, projektantów i wykonawców;
- dążenie do niezależności energetycznej budynków jako potężny impuls do rozwoju innowacji i gospodarki;
- wsparcie finansowe z budżetu państwa oraz funduszy unijnych dla inwestorów;
- zatrzymanie wody do użytku własnego w miastach, zamiast skupiania się wyłącznie na systemach odprowadzania wody deszczowej.
Na każdy z tych tematów rozmawiać będą eksperci podczas kongresu Smart City Forum, który odbędzie się 20 i 21 listopada w The Westin Warsaw Hotel.
sposoby na poprawę efektywności energetycznej budynków
Efektywność energetyczna — stopień przygotowania budynków do zapewnienia ich użytkownikom komfortu cieplnego — ma bezpośredni wpływ na oszczędzanie energii i ilość zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery (gazów cieplarnianych i pyłów zawieszonych), a także na wydatki z budżetu. Tym, co może poprawić efektywność energetyczną budynków, jest termomodernizacja. Do zabiegów, których celem jest redukcja zapotrzebowania energetycznego na ogrzanie/ochłodzenie budynków oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej, zalicza się między innymi:
- wymianę lub modernizację systemów grzewczych,
- ocieplenie przegród zewnętrznych oraz dachów, stropów i podłóg,
- zapewnienie szczelności okien, drzwi i bram garażowych,
- wymianę oświetlenia i urządzeń na energooszczędne.
Ważne jest też niemarnowanie energii i codzienne, nawet najdrobniejsze działania, jak wyłączanie nieużywanych sprzętów, czy gotowanie z użyciem przykrywki.
trendy w budownictwie, które pomagają poprawiać efektywność energetyczną
Praktyczne wskazówki znaleźć można w wydanej przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii we wrześniu 2023 roku publikacji „Poprawa charakterystyki energetycznej budynków. Poradnik”. Zebrane w niej porady pomóc mają projektantom i wykonawcom tworzyć budynki o niskim zużyciu energii, przyjazne dla środowiska i klimatu. Warto wymienić takie przykłady jak zwracanie uwagi na wysoką izolacyjność cieplną przegród zewnętrznych, projektowanie wydajnych systemów ogrzewania, wentylacji i oświetlenia korzystających z OZE, eliminację mostków cieplnych czy niezadowalanie się jedynie spełnieniem minimalnych wymagań efektywności energetycznej wynikających z przepisów techniczno-budowlanych.
Zwracającym uwagę trendem jest też budownictwo naturalne, w którym wykorzystuje się takie materiały jak drewno, kamień, glinę, słomę czy konopie. Wyróżnia je niska energia wbudowana, czyli wymagająca niewielkich nakładów energetycznych produkcja i przygotowanie do zastosowania w budynku. Tego typu materiały często mogą być też pozyskiwane lokalnie, co zmniejsza ich ślad węglowy, wykorzystane ponownie lub biodegradowalne.
finansowanie budownictwa efektywnego energetycznie i wykorzystywania OZE
Inwestorzy wdrażający budownictwo efektywne energetycznie i wykorzystujący odnawialne źródła energii (OZE), mogą liczyć na wsparcie finansowe, na przykład dzięki programom „Czyste Powietrze” i „Mój Prąd”, możliwości otrzymania dofinansowania z Funduszu Termomodernizacji i Remontów, ulgę termomodernizacyjną, program „Stop Smog” oraz programy ograniczenia niskiej emisji.
czy dążenie do niezależności energetycznej budynków ma sens?
Projektowanie i budowanie nieruchomości niezależnych energetycznie, które pobierają energię przede wszystkim ze źródeł odnawialnych, jest zgodne z ogólnym kierunkiem działań oczekiwanym od krajów członkowskich zgodnie z dyrektywą 2010/31/UE. Celem aktualizacji unijnych wytycznych są maksymalne oszczędności w zakresie nakładów inwestycyjnych oraz kosztów eksploatacji przez cały cykl życia budynku.
Podnoszenie sprawności energetycznej nie tylko zapobiega bezpowrotnym stratom energii, ale także pobudza do rozwoju innowacyjnych technologii. Według wspomnianego wcześniej poradnika stanowi to impuls do postępu gospodarczego poszczególnych miast i regionów, a w konsekwencji całej gospodarki.
miasta gąbki
Gwałtowne opady deszczu wynikające ze zmian klimatycznych są poważnym problemem dla zabetonowanych miejskich przestrzeni — woda deszczowa nie ma gdzie się podziać, co powoduje powodzie błyskawiczne i podtopienia. Odpowiedzią na nieprzepuszczalne nawierzchnie w miastach i niską przepustowość systemów kanalizacji ma być koncepcja „miasta gąbki” (spongecity), która zakłada przenoszenie na grunt miejskiej gospodarki wodnej zaobserwowanych w przyrodzie rozwiązań magazynowania i oddawania zasobów wodnych. Umożliwia to nie tylko zapobieganie powodziom i podtopieniom, ale także zatrzymywanie wody deszczowej na użytek własny miast.
Koncepcję realizować można głównie poprzez rozwój zielonej i błękitnej infrastruktury, nie tylko rewitalizację i zakładanie parków miejskich, łąk kwietnych, oczek wodnych, zbiorników retencyjnych, ogrodów deszczowych czy innych zielonych terenów charakteryzujących się dużą przepuszczalnością powierzchni, ale też nowoczesne, innowacyjne i proekologiczne rozwiązania w budownictwie.
Przykłady realizacji można zaobserwować już w polskich miastach — w Katowicach wybudowano ponad 115 metrów sieci kanalizacyjnej oraz system zbiorników retencyjnych o pojemności aż 437,5 m³, a zmagazynowaną wodę Miasto zamierza wykorzystać między innymi do podlewania zieleni miejskiej i czyszczenia ulic; Kraków zdecydował się na rewitalizację Parku Duchackiego, co miało na celu ograniczenie powodzi i podtopień. W ramach inwestycji podzielono system stawów na dwie części — górny stwarza dobre warunki do rozwoju bioróżnorodności, a dolny pełni funkcję retencyjną i wypoczynkową.
Smart City jako odpowiedź na najbardziej palące problemy
Przeciwdziałanie degradacji środowiska i ociepleniu klimatu czy bezpieczeństwo energetyczne obywateli i całych państw to tylko kilka z niezwykle aktualnych wyzwań. Wdrażanie koncepcji Smart City doskonale wpisuje się w działania prewencyjne, które mogą podejmować rady miast i samorządy terytorialne, a o konkretnych przykładach sposobów ich realizacji rozmawiać będą uczestnicy XVII edycji Smart City Forum.
