W wieku 98 lat odeszła Danuta Olędzka, związana z Trójmiastem architektka, wykładowczyni akademicka i współtwórczyni między innymi najdłuższego budynku mieszkalnego w Polsce — ikonicznego falowca na gdańskim Przymorzu.
Danuta Olędzka (z domu Sorgowicka) urodziła się w marcu 1927 roku we wsi Poczapowo, na terenie dziś należącym do Białorusi. Po zakończeniu II wojny światowej wraz z rodziną przeniosła się z Kresów Wschodnich w okolice Częstochowy, a potem — w 1946 roku — do Gdyni, gdzie dzięki pomocy przyjaciółki matki — pisarki Mieczysławy Łuczyńskiej — zamieszkali przy ulicy Świętojańskiej. Rok później Olędzka zaczęła studia na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, które wybrała za namową matki.
Byłam trochę uzdolniona plastycznie, potrafiłam rysować, więc zasugerowała, żeby wybrać ten kierunek studiów. [...] Zanim poszłam na studia, oglądałam wystawę prac studentów architektury i przerażona pomyślałam: „Co ta moja mama wymyśliła, nigdy nie będę potrafiła robić takich rzeczy”. Ale przystąpiłam do egzaminu, który zdałam na samych piątkach
— wspominała Danuta Olędzka w rozmowie z Jakubem Knerą (Nowe idzie od morza).
Rok 1952 był ważny w życiu Olędzkiej — wówczas ukończyła studia, rozpoczęła pracę (z przydziału) jako inspektorka nadzoru w Banku Inwestycyjnym w Gdańsku i jako asystentka w Katedrze Budownictwa Utylitarnego i Przemysłowego Wydziału Architektury PG. W tym roku też wyszła za mąż za starszego o dwa lata kolegę ze studiów — Daniela Olędzkiego, współautora między innymi Teatru Wybrzeże na Targu Węglowym w Gdańsku i Teatru Muzycznego w Gdyni. O życiu i twórczości Olędzkich (choć wspólnych projektów na swoim koncie nie mają zbyt wiele, głównie łączyli swoje siły, biorąc udział w konkursach architektonicznych) w 2023 roku książkę „Danuta i Daniel Olędzcy. Architektura na miarę możliwości” napisał Błażej Ciarkowski.
Falowiec przy ul. Obrońców Wybrzeża w Gdańsku, proj.: Danuta Olędzka, Tadeusz Różański, Janusz Morek
fot.: Johan von Nameh | Wikimedia Commons © CC BY-SA 3.0
Danuta Olędzka blisko 30 lat pracowała jako projektantka w gdańskim Miastoprojekcie. Pod koniec lat 50. dołączyła do zespołu Tadeusza Różańskiego i Józefa Chmiela, którzy zwyciężyli w organizowanym przez SARP konkursie na opracowanie urbanistyczno-architektoniczne osiedla Przymorze w Gdańsku. Częścią wizji zespołu były jedenastokondygnacyjne galeriowce o zygzakowatej linii elewacji. Najsłynniejszym z falowców jest ten zrealizowany przy ulicy Obrońców Wybrzeża — długi na około 860 metrów i liczący blisko 1800 mieszkań — najdłuższy w kraju, i drugi co do długości w Europie budynek mieszkalny (proj.: Tadeusz Różański, Danuta Olędzka i Janusz Morek).
Czytaj więcej: Najdłuższy blok w Polsce. W czym tkwi fenomen gdańskiego Falowca?
W tym czasie Le Corbusier budował swoje długie budynki — byliśmy zafascynowani nim oraz projektami Ludwiga Miesa van der Rohe czy Louisa Kahna. Architektura tamtego okresu niekoniecznie musiała być tylko racjonalna, powstawały różne nowe idee. Trudno mi oceniać ich wartość. Osobiście lubiłam pewne kontrasty, przy dużych otwartych przestrzeniach — małe kameralne, placyki i kameralne wnętrza. Starałam się uzyskać to w domach wczasowych i w projektach, które zgłaszałam do konkursów
— mówiła o ówczesnych inspiracjach Danuta Olędzka
w rozmowie z Jakubem Knerą (Nowe idzie od morza).
zwiastun filmu „Bloki”, reżyseria: Konrad Królikowski; produkcja: Media Dizajn (zrzut ekranu ze zwiastuna w zdjęciu otwierającym artykuł)
© Filister Film
Okres aktywności zawodowej architektki przypadł na trudne, powojenne lata, okres PRL i czas transformacji, co bez wątpienia wpłynęło na jej twórczość, w której dostrzec można zarówno inspiracje modernizmem, jak i postmodernizmem.
W latach 60. współpracowała głównie ze Szczepanem Baumem, laureatem Honorowej Nagrody SARP z 1991 roku, tworząc obiekty o wyraźnym modernistycznym sznycie. W 1965 roku wygrali konkurs na projekt Domu Technika przy ulicy Rajskiej 6 w Gdańsku (wspólnie ze Zbigniewem Budzyńskim), a dwa lata później zaprojektowali ratusz w Dzierzgoniu.
Dom Technika w Gdańsku, proj.: Szczepan Baum, Danuta Olędzka
fot.: Yanek / fotopolska.eu | Wikimedia Commons © CC BY-SA 3.0
Architektka projektowała także obiekty wypoczynkowe (domy wczasowe w Krynicy Morskiej, hotel Neptun w Juracie), edukacyjne (Szkoła Podstawowa nr 1 w Sopocie, Szkoła Przemysłu Skórzanego w Gdyni), mieszkalne (postmodernistyczna kamienica wielorodzinna na Dolnym Mieście w Gdańsku) i sportowe (Centrum Sportu Akademickiego PG w Gdańsku).
O śmierci Danuty Olędzkiej poinformowała 23 marca br. jej córka, Agnieszka Olędzka.
