Czym jest architektura? Takie pytanie zadały sobie Zuzanna Kłos i Katarzyna Krawczyk, startując w międzynarodowym konkursie Athenaeum – 2023 organizowanym przez Uni competitions. W ramach zadania poszukiwano nowego spojrzenia na ateneum, które miało stać się czymś więcej, niż miejscem do poznawania światowej architektury. Absolwentki UAP zaproponowały zbiór nietypowych przestrzeni, będących autorską interpretacją znanych i najprostszych form i... zdobyły pierwszą nagrodę!
Zadaniem międzynarodowego konkursu Athenaeum – 2023 organizowanym przez platformę UNI competitions było zaprojektowanie Ateneum Architektury w Kopenhadze, które rezonuje i podąża za rozwijającymi się trendami światowej architektury. Organizatorzy chcieli, aby ateneum w XXI wieku oznaczało coś więcej niż tylko przestrzeń do poznawania architektury. Proponowany obiekt powinien łączyć przeszłość, ukazywać jej związki z aktualnymi trendami architektonicznymi oraz wytyczać drogę i inicjować dialog na temat przyszłości projektowania. W programie uczestnicy mieli zawrzeć również przestrzenie edukacyjne oraz przeznaczone do wypoczynku.
projektowany budynek miał znaleźć się w Kopenhadze
© Zuzanna Kłos, Katarzyna Krawczyk
pierwsza nagroda dla Polek
Do konkursu nadesłano zgłoszenia z całego świata, pośród których jury w międzynarodowym składzie: Martin Pool (Pool Leber Architekten), Shih-fu Peng (heneghan peng architects), Nathalie Rozencwajg (NAME Architecture), Cristina Verissimo (CVDB Arquitectos) wybrało ośmiu laureatów. Przyznano dwie nagrody główne, sześć wyróżnień oraz dodatkowo nagrodę publiczności.
Konkurs zwyciężyła praca pt. Atheneum Architektury w Kopenhadze autorstwa Zuzanny Kłos i Katarzyny Krawczyk z Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu.
wnętrza ateneum
© Zuzanna Kłos, Katarzyna Krawczyk
czym jest architektura?
Zanim rozpoczęłyśmy analizy nad tym, czym jest ateneum architektury, zadałyśmy sobie bardziej podstawowe pytanie — czym dla nas jest architektura? Myśląc o niej, jako o pewnej zdefiniowanej przestrzeni, pełnej geometrycznych gestów, kreowanej przez ludzkość od początku naszego istnienia, mamy wrażenie, że doszło do pewnego rodzaju „architektonicznego przesycenia”. Wydaje się, że nadszedł moment, w którym szczególnie cenna wydaje się powściągliwość od budowania. Być może właśnie uświadomienie sobie przesytu materiałów, odpadów, zorganizowanej przestrzeni może stać się początkiem do poszukiwania „stylu” architektury XXI wieku — tłumaczą laureatki.
autorki zastanawiały się czym powinno być współczesne ateneum
© Zuzanna Kłos, Katarzyna Krawczyk
przestrzeń bez funkcji
Architektki postanowiły, że ich ateneum architektury powinno dziś być czymś więcej niż tylko przestrzenią uczącą o historii. Powinno prowokować do spojrzenia wstecz, ale także zadania na nowo pytań o cele architektury. W pracy skupiły się więc na analizie podstawowych elementów i typologii z których, składa się architektura, pozbawiając ją funkcji. Zadały sobie parę pytań: czym jest przestrzeń bez funkcji? Jak zdefiniować architekturę bez funkcji? Czym są ściany, schody, dachy, okna czy drzwi, jeśli nie możemy ich dotknąć, usiąść na nich, czy ich otworzyć?
architektki stworzyły katalog typologii
© Zuzanna Kłos, Katarzyna Krawczyk
Przestrzeń bez funkcji jest artefaktem. Wszystko wokół nas ma zdefiniowaną funkcję. Przywykliśmy do poruszania się i rozumienia podświadomie przestrzeni o określonych symbolach i formach. Wiemy, że jeśli znajdziemy się w muzeum, przywita nas duże foyer, wiemy, że w przestrzeni wystawienniczej nie oślepi nas bezpośrednie źródło światła. Wiemy, że korytarz znajdzie się pomiędzy dwoma innymi przestrzeniami, a audytorium będzie przestrzenne i półokrągłe. Pewne normy w architekturze pomagają nam tworzyć przestrzeń funkcjonalną, w których dokładnie wiemy jak się zachować. Zbyt duża ilość impulsów, sygnałów, form i znaków, wewnątrz przestrzeni, w której się znajdujemy, nie pozwala nam na skupieniu się na niej samej oraz naszej relacji z nią. Aby podkreślić architekturę samą w sobie i pozwolić na jej zrozumienie, zdecydowałyśmy się nie tworzyć planu obiektu przez jej funkcjonalne przeznaczenie, a przez dość abstrakcyjne zestawienie podstawowych typologii — wyjaśniają autorki.
wnętrze to pewnego rodzaju labirynt
© Zuzanna Kłos, Katarzyna Krawczyk
nowe spojrzenie na ateneum
Nawiązując do definicji architektury Sempra, która wyodrębnia dwa podstawowe elementy w architekturze: masę i formę, architektki stworzyły katalog podstawowych form geometrycznych, których kompilacje, deformacje i połączenia są w zasadzie nieskończoną ilością nowych, a jednak powielanych form.
Wydaje nam się, że podobnie działa dziś architektura — są to wciąż powtarzalne, w różny sposób, te same gesty — dodają.
budynek skryty jest pod ziemią
© Zuzanna Kłos, Katarzyna Krawczyk
Projekt Atheneum powstał poprzez stworzenie planu budynku, o prostym obrysie zewnętrznym, zagłębionym całkowicie pod ziemią, jednak zachowującym poziom gruntu — symbolicznie wolny od architektury. Wewnątrz obiektu znajduje się zbiór przestrzeni, będących autorską interpretacją znanych i najprostszych form. Powstał swego rodzaju labirynt, ciąg pomieszczeń, o nieokreślonej funkcji, w których użytkownik nie wie czego się spodziewać. Każde z pomieszczeń ma zaskakiwać, skłonić do refleksji i pozwolić zwiedzającym na skupieniu się, na przestrzeni samej w sobie.
ateneum w Kopenhadze
© Zuzanna Kłos, Katarzyna Krawczyk
Rzut Ateneum składa się z dwóch rodzajów pomieszczeń. Główny ciąg przestrzeni będący trasą zwiedzania typologicznie stanowi zestawienie pomieszczeń ze stworzonego katalogu — formę. Niezależnie od wystawianych w Atheneum eksponatów, odwiedzający doświadczają nowych relacji z przestrzeniami mniej oczywistymi. Drugi rodzaj pomieszczeń to pozostałości z „wycięcia” w planie podstawowych typologii. Kształt tych pomieszczeń wyraźnie różni się od głównej trasy zwiedzającej, jednak stanowi jej dopełnienie.
