Gospodarka obiegu zamkniętego i kwestie cyrkularności powracają co jakiś czas do debaty publicznej, ale czy realnie coś zmienia się w tej sprawie? O tym, w jakim kierunku powinniśmy iść oraz dlaczego to tak istotne opowiada doktora Agnieszka Sznyk z Innowo, prelegentka nadchodzącego Polskiego Kongresu Klimatycznego.
Wiktor Bochenek: Co zmieniło się w ciągu ostatniego roku, gdy ostatni raz rozmawialiśmy o gospodarce cyrkularnej?
Agnieszka Sznyk: Niestety nie zaszły żadne zmiany. Circularity Gap Report pokazuje, że cyrkularność światowej gospodarki spada. Gdy 5,6 lat temu raport został opublikowany, wskazywał na około 9% cyrkularności, w obecnej chwili to 7%.
dr Agnieszka Sznyk — prezeska Zarządu Instytutu Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju; od lat zaangażowana jest w projekty badawcze i rozwojowe na rzecz gospodarki cyrkularnej
© Dzięki uprzejmości Innowo
Wiktor: Z czego to wynika?
Agnieszka: Nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Z jednej strony świadomość nadmiernej konsumpcji rośnie, w Europie zmienia się legislacja na rzecz zrównoważonego rozwoju, firmy zaczynają produkować coraz bardziej odpowiedzialnie. Z drugiej strony światowa populacja rośnie, a kraje rozwijające się chcą dogonić poziom życia krajów rozwiniętych, co jest absolutnie normalne.
Trudno też obarczać indywidualny konsumpcjonizm, co często się robi. To wina systemu i modeli biznesowych, a nie decyzji jednej osoby.
Wiktor: Jak taka jednostka może dążyć do zmiany? Co powinna robić, skoro jej pojedyncze zachowania na nic się nie przekładają?
Agnieszka: Z mojego punktu widzenia, te pojedyncze wybory mogą dać przede wszystkim dobre samopoczucie. Nie zniechęcam do nieświadomej konsumpcji i zadawania istotnych pytań. Problem to zrzucanie odpowiedzialności za stan środowiska i zasobów naturalnych na takie indywidualne wybory. Aby skutecznie przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym, zmiana musi być systemowa i globalna. Takich na razie nie widać, a nawet coraz więcej głosów pojawia się, że tematy środowiskowe przestają być istotne za względu na konflikt zbrojny. Kto będzie zajmował się gospodarką cyrkularną w obliczu zagrożenia wojną?
konferencja o zrównoważonym budownictwie
© Dzięki uprzejmości Innowo
Wiktor: A do militariów trudno chyba przenieść elementy gospodarki obiegu zamkniętego?
Agnieszka: Powiedziałabym, że inaczej. Wojsko to doskonały przykład gospodarki obiegu zamkniętego — wyposażenie armii jest długotrwałe, przekazywane między żołnierzami. To produkty tworzone z myślą o wytrzymałości, w porównaniu do większości produktów w dzisiejszej gospodarce.
Wiktor: Wracając do kwestii gospodarki cyrkularnej — jesteśmy po zmianie rządu. Czy na tym polu się coś zmieniło?
Agnieszka: Widoczne jest większe zrozumienie dla tych tematów. Widzę chęć do dialogu i rozmowy, choć trudno mówić jeszcze o jakichś konkretnych wynikach. To też kwestia poruszana w Krajowym Planie Odbudowy. Ze strony ministerstwa widzimy zainteresowanie, między innymi dotyczące problemów z ustawą kaucyjną. Pamiętajmy, że gospodarka cyrkularna to wiele obszarów, w których możemy budować naszą konkurencję gospodarczą.
prezentacja raportu o gospodarce cyrkularnej
© Dzięki uprzejmości Innowo
Wiktor: Widzi Pani powrót do trendu wzrostowego udziału cyrkularności w gospodarce?
Agnieszka: Mam nadzieję, że wrócimy do tego wzrostu, bo inaczej nie miałoby sensu to, co robimy w ramach Innowo. Wsparcie po stronie rządzących może być ogromnym plusem, choć wybory do Parlamentu Europejskiego to kolejny etap zmiany i duża niewiadoma.
Wiktor: „Polish Circular Hotspot” — rozmawialiśmy o nim rok temu. Jakie inne projekty realizujecie w ramach Innowo?
Agnieszka: Polish Circular Hotspot jest inicjatywą i platformą, która zrzesza entuzjastów i interesariuszy działających w ramach gospodarki cyrkularnych. To ponad 100 podmiotów, z którymi prowadzimy szkolenia i działania edukacyjne. Jesteśmy też otwarci na wszelkiego rodzaju inicjatywy i pomysły.
Naszym flagowym projektem jest „Circular Week”, w tym roku odbędzie 21–27 października. W czasie tygodnia cyrkularnego staramy się pokazywać i promować dobre praktyki GOZ z Europy i świata, a także wspieramy nawiązanie partnerstw na rzecz transformacji cyrkularnej.
Realizujemy projekt w ramach EUKI „European Climate Initative”, dotyczący budownictwa cyrkularnego, w ramach którego mówimy o strategiach, zamówieniach publicznych materiałach i praktycznych rozwiązaniach z tego obszaru. Chcemy również w ciągu najbliższego roku dużo mówić o tym temacie, ale również udostępniać praktyczne przewodniki dla sektora budowlanego i przyglądać się trendom z branż budownictwa. Do ciekawszych trendów, które obserwujemy, należą budynki tymczasowe — budowane z myślą eksploatacji na kilka lat. Trzeba jednak to robić z myślą o stosowaniu potem tych materiałów w dalszym procesie, co jest wyzwaniem przed architektami.
Wiktor: Co w 2024 roku mogłoby być kołem zamachowym dla rozwijania się gospodarki obiegu zamkniętego? Na przykład zmiana prawa?
Agnieszka: Zmiany prawne już nastąpiły — chociażby dyrektywa PPWR [Packaging and Packaging Waste Proposal — przyp. red.] wskazująca na wykorzystywanie opakowań wielokrotnego użytku. Mamy też dyrektywę CSRD [Corporate Sustainability Reporting Directive — przyp. red.] dotyczącą raportowania zrównoważonego rozwoju. To raportowanie będzie dotyczyło nawet kilku tysięcy firm w Polsce. To też wpłynie na zmianę zachowań, modeli biznesowych na rynku, które funkcjonują w modelu linearnym. Kryzysy, z którymi się spotykamy, pokazują drugą stronę globalizacji i wydłużanie łańcuchów dostaw.
konferencja o zrównoważonym budownictwie
© Dzięki uprzejmości Innowo
Wiktor: Czyli małe kroki zamiast długich skoków?
Agnieszka: Tu nie będzie rewolucji. Gospodarka światowa zmienia się, ale powoli.
Wiktor: Zadałem to pytanie rok temu, ale zadam je ponownie. Z jakim przesłaniem jedzie Pani na Polski Kongres Klimatyczny?
Agnieszka: Przede wszystkim, że zmiany klimatu są nierozerwalnie związane z gospodarką obiegu zamkniętego. Rozwiązania cyrkularne mogą pomóc w mitygacji tych zmian, a jednocześnie zachować odpowiedni komfort życia jednostek. To kluczowy aspekt, który chcę poruszyć na konferencji. Jednocześnie chciałabym poruszyć temat biogospodarki, ponieważ Polska tym sektorem stoi. Nawiązując do obecnych protestów rolników, mamy tutaj pole do budowania przewagi konkurencyjnej. Bioprodukcja to nie tylko sektor spożywczy, ale również symbioza przemysłowa i wykorzystywanie bioproduktów w innych sektorach, jak budownictwo, przemysł kosmetyczny czy farmacja. Kluczowa jest identyfikacja tych synergii i wsparcie w nawiązaniu partnerstw.
Wiktor: Dziękuję za rozmowę.
rozmawiał: Wiktor Bochenek
***
Polski Kongres Klimatyczny
19 i 20 marca br. w Warszawie odbędzie się Polski Kongres Klimatyczny — spotkanie ekspertów i profesjonalistów związanych z ochroną klimatu i środowiska — którego celem jest stworzenie platformy nawiązywania współprac i partnerstw biznesowo-instytucjonalnych na rzecz przyspieszenia zielonej transformacji. Wydarzenie odbywać się będzie w trzech lokalizacjach (w Centrum Nauki Kopernik, Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego oraz w Hotelu Barcelo Powiśle), w pięciu ścieżkach tematycznych: Finanse, Przemysł, Samorząd, Energetyka oraz Nauka i technologie. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.
Więcej informacji: polskikongresklimatyczny.pl
konferencja odbędzie się 19-20 marca w Warszawie
© Polski Kongres Klimatyczny
