Muzeum rzeźby a może centrum wiedzy o jeździectwie? Grupa studentek koordynowana przez Aleksandrę Lewicką opracowała koncepcje rewitalizacji Abakanówki, czyli miejsca narodzin Magdaleny Abakanowicz. Prace powstały w ramach Projektu Konserwatorskiego na Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej.
Abakanówka znajduje się przy zespole pałacowym w Falentach, w gminie Raszyn obok Warszawy. Pomimo jej złego stanu, w lutym 2024 roku konserwator podtrzymał decyzję o zakazie rozbiórki.
Projekt Konserwatorski ma na celu zapoznanie się z zasadami konserwacji, modernizacji i projektowania współczesnych uzupełnień w zabytkowych strukturach z uwzględnieniem ochrony ich wartości zabytkowych i adaptacji do nowych funkcji
— mówi prowadząca, Aleksandra Lewicka.
stan obecny Abakanówki
fot.: Paulina Król
jak utrzymać dziedzictwo Magdaleny Abakanowicz?
W ramach zajęć, grupa dziesięciu studentek współpracowała ze Społecznym Komitetem Ochrony Falent, działającym na rzecz ochrony lokalnych zabytków oraz gminy Raszyn. Powstałe projekty eksplorują różnorodne ścieżki rewitalizacji budynku związanego z Magdaleną Abakanowicz, od nowoczesnego muzeum rzeźby po centrum wiedzy o jeździectwie, nawiązujące do dawnej pałacowej stajni.
Poniżej prezentujemy fragmenty projektów przygotowanych w ramach zajęć.
Maria Olko – Muzeum Magdaleny Abakanowicz z Eksperymentalną Pracownią Rzeźby i Malarstwa
Projekt Marii Olko nawiązuje do dziedzictwa Abakanówki i harmonijnie łączy ochronę zabytku z nowoczesnymi funkcjami użytkowymi. Autorka proponuje nie tylko stworzenie muzeum dedykowanego polskim rzeźbiarzom, ale także przestrzeni kawiarni z ogródkiem i sal aukcyjnych. W pobliżu dawnej Abakanówki zaprojektowała także budowę nowego obiektu — Eksperymentalnej Pracowni Rzeźby i Malarstwa, która wpisuje się w kontekst historycznego otoczenia.
Muzeum Magdaleny Abakanowicz z Eksperymentalną Pracownią Rzeźby i Malarstwa
proj.: Maria Olko
Katarzyna Sikora – Warsztat tworzenia zabawek z funkcją edukacyjną i wystawienniczą
To koncepcja, która przemieni opuszczoną Abakanówkę w cel rodzinnych wypadów za miasto. W projekcie Katarzyny Sikory przewidziano warsztat do ręcznej produkcji zabawek. Autorka przewidziała konserwację dachu zabytkowego budynku i przeszklenie jego niższej części. Nowy budynek nawiązuje dwuspadowym dachem do oryginalnej zabudowy, natomiast pokrywająca go biała cegła nadaje mu współczesnego charakteru.
Warsztat tworzenia zabawek z funkcją edukacyjną i wystawienniczą
proj.: Katarzyna Sikora
Paulina Król – Centrum Agroturystyczne z warsztatami edukacyjnymi
W opracowaniu Pauliny Król nowoczesność łączy się z tradycją polskiej wsi. Abakanówka staje się w nim przestrzenią edukacyjno-rekreacyjną, w której poznać można wiejskie zwyczaje i kulturę.
Autorka zaprojektowała nowy budynek o prostej bryle, zbudowany z cegły pochodzącej z recyklingu. Jego detale i proporcje okien nawiązują do oryginalnej Abakanówki, w której przewidziano stworzenie pokoi gościnnych i kawiarni. Budynek garażowy ma przemienić się w zagrodę dla zwierząt hodowlanych. W projektowanym Centrum Agroturystycznym miałyby odbywać się warsztaty z zakresu uprawy roślin, rzemiosła, gotowania oraz interakcji ze zwierzętami.
Centrum Agroturystyczne z warsztatami edukacyjnymi
proj.: Paulina Król
Agata Gembal – Centrum Hipoterapii i Wiedzy o Jeździectwie
Projekt Agaty Gembal nawiązuje do tradycji jeździeckiej obecnej na Mazowszu, a także do dawnej funkcji stajni, będących częścią pałacu. Obecne na zewnątrz projektowanego obiektu elementy tekstylne nawiązują do twórczości Magdaleny Abakanowicz. Mogą być także zastosowane jako kurtyna lub przegroda. Z tarasu, który wykorzystuje naturalne nachylenie terenu, można obserwować i dosiadać konie. To projekt, w którym Abakanówka staje się miejscem wypoczynku dla okolicznych mieszkańców, także tych z pobliskiej Warszawy.
Centrum Hipoterapii i Wiedzy o Jeździectwie
proj.: Agata Gembal
Maria Wolska – Centrum rzeźby
Autorka zakłada subtelną ingerencję w dawną Abakanówkę oraz budowę nowej pracowni rzeźbiarskiej. W oryginalnym budynku, przewiduje funkcję ekspozycyjną. Nowy obiekt nawiązuje budową do tradycyjnych technik budowlanych poprzez wykorzystanie cegły i drewna. Maria Wolska nawiązała także do Abakanów — instalacji rzeźbiarki — planując umieszczenie tkanin w różnych częściach obiektu. Również teren zielony wokół budynków przeznaczyła na ekspozycję rzeźb Abakanowicz.
Centrum rzeźby
proj.: Maria Wolska
Alina Nowakowska – Centrum Edukacji Przyrodniczej z Ośrodkiem Rehabilitacji Dzikich Ptaków przy Rezerwacie przyrody Stawy Raszyńskie w Falentach
Autorka projektu przewidziała odwtorzenie oryginalnych elementów obiektu, a także zaprojektowanie nowego dachu i elewacji zachodniej. Do konstrukcji nowego budynku wykorzystała drewno modrzewiowe. W dawnej Abakanówce przewidziała stworzenie centrum Edukacji Przyrodniczej z salami edukacyjnymi oraz przestrzenią wystawienniczo-konferencyjną, nowoprojektowany budynek służyłby zaś za siedzibę Ośrodka Rehabilitacji Dzikich Ptaków. W pobliżu budynków znalazły się także woliery dla ptaków.
Centrum Edukacji Przyrodniczej z Ośrodkiem Rehabilitacji Dzikich Ptaków przy Rezerwacie przyrody Stawy Raszyńskie w Falentach
proj.: Alina Nowakowska
Helena Józefczak – „Wioska kreatywnej mamy”. Zespół pracowni artystycznych dla matek wraz ze żłobkiem i częścią restauracyjną
Projekt Heleny Józefczak to odpowiedź na brak przestrzeni przeznaczonej na samorozwój mam małych dzieci. Ulokowanie pracowni artystycznych w pobliżu żłobka pozwoliłoby kobietom połączyć opiekę nad dzieckiem z pracą kreatywną. W budynku przewidziano także przestrzeń gastronomiczną oraz przebudowę garaży na szklarnie.
„Wioska kreatywnej mamy”. Zespół pracowni artystycznych dla matek wraz ze żłobkiem i częścią restauracyjną
proj.: Helena Józefczak
Katarzyna Wysocka – Przestrzeń odnowy. Centrum rehabilitacji
Autorka postawiła sobie za cel zachowanie charakteru Abakanówki przy jednoczesnej próbie odpowiedzi na zróżnicowane potrzeby współczesnego społeczeństwa. Centrum rehabilitacji to miejsce, w którym odwiedzający mogą pracować nad prawidłową postawą ciała. Katarzyna Wysocka dostrzegła przyjemną lokalizację Abakanówki, która mogłaby zachęcić do dodatkowych spacerów i spędzania czasu na świeżym powietrzu.
Przestrzeń odnowy. Centrum rehabilitacji
proj.: Katarzyna Wysocka
Magdalena Majewska – Centrum edukacji ekologicznej w Falentach
W koncepcji Magdaleny Majewskiej Abakanówka przekształcona zostaje w Centrum edukacji ekologicznej, miejsce o funkcji edukacyjnej, które ma na celu poszerzanie świadomości ekologicznej odwiedzających. W projekcie wykorzystane są materiały naturalne i pozyskane po wyburzeniu dawnej części obiektu.
Centrum edukacji ekologicznej w Falentach
proj.: Magdalena Majewska
Magdalena Niewczas – Ośrodek badań artystycznych im. Magdaleny Abakanowicz
Projekt Magdaleny Niewczas ma na celu wsparcie osób prowadzących badania z zakresu historii sztuki, dedykując im przestrzeń do wymiany praktyk i wiedzy. Oryginalna zabudowa zaadaptowana została na potrzeby codziennego pobytu i noclegu, autorka zaprojektowała tam także salę konferencyjną. Dawny obiekt mieszkalny zastąpi biblioteka z archiwum, a sąsiednie garaże staną się pokojami pracy indywidualnej.
Ośrodek badań artystycznych im. Magdaleny Abakanowicz
proj.: Magdalena Niewczas
W ramach Projektu Konserwatorskiego na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej druga grupa, prowadzona przez dr inż. arch. Jakub Krzyczkowskiego opracowała koncepcje rewitalizacji oranżerii, również wchodzącej w skład zespołu pałacowego w Falentach.
Prezentacji projektów wykonanych przez obie grupy towarzyszyła Raszyńska Debata Urbanistyczna, podczas której przedyskutowano najlepsze funkcją dla zabytkowych budynków zgodnie z wytycznymi konserwatora zabytków.
