6. „James Turrell. Extraordinary Ideas — Realized”
Autorzy: James Turrell, Lorraine Wild, Florian Holzherr
Wydawnictwo: Hatje Cantz
Berlin 2018
Ta monografia jednego z najważniejszych współczesnych artystów amerykańskich to literacka i graficzna oda do światła i koloru. Światło fascynowało Jamesa Turrella od dzieciństwa, które spędził na zachodzie Stanów Zjednoczonych we wspólnocie religijnej Kwakrów. Już wtedy fascynował się astronomią — za młodu nawet dziurawił igłą rolety we własnej sypialni, próbując naśladować gwiezdne konstelacje.
Wiele lat później, w 1966 roku, już po ukończeniu studiów z psychologii, matematyki i historii sztuki Turrell zaczął tworzyć serię instalacji przestrzennych pod wspólną nazwą Skyspaces, dedykowanych kontemplacji i obserwacji nieba. Tworzy je do dziś, a dotychczas powstało już kilkadziesiąt takich miejsc na całym świecie.
Twórczość Jamesa Turrella łączona jest ze sztuką konceptualną oraz kierunkami minimal art, process art i land art. Większość prac artysty powstaje w specjalnie zaprojektowanych pomieszczeniach, czasem na ich potrzeby konstruowane są nowe budynki. W ich wnętrzach artysta bada i podkreśla zależności między przestrzenią a światłem — naturalnym, ale też sztucznym (najczęściej płynnie zmieniającym swoją barwę i kolor). Bez wątpienia najważniejszym dziełem Turrella jest projekt „Roden Crater”, realizowany od 1974 roku na pustyni w Arizonie. Artysta zainteresował się wygasłym wulkanem jeszcze w latach 60. XX wieku, gdy pracował jako pilot samolotu w lokalnej kompanii węglowej. Zaczął wówczas szkicować i archiwizować pomysły zagospodarowania tej ogromnej przestrzeni powstałej prawie czterysta tysięcy lat temu. W 1979 roku Turrell kupił teren wokół wulkanu i zaczął realizować punktowe instalacje związane ze zmianami pór roku. Interwencje artysty bazują głównie na strukturach wydrążonych we wnętrzu wulkanu, z precyzyjnie rozplanowanymi otworami kadrującymi niebo, słońce i księżyc. Po wielu latach są szanse na ukończenie monumentalnej realizacji, głównie dzięki finansowemu zaangażowaniu w projekt rapera — Kanye Westa, który udokumentował też w tym miejscu własny koncert w ramach filmu „Jesus is King”.
Monografia „James Turrell. Extraordinary Ideas — Realized” została zaprojektowana w ścisłej współpracy Jamesa Turrella z graficzką i pisarką — Lorraine Wild oraz fotografem — Florianem Holzherrem i ma dość niestandardowy skład. Co druga strona sklejona jest wzdłuż pionowej krawędzi, co sprawia, że oprócz zapełnionych tekstem i zdjęciami rozkładówek, tyle samo miejsca zajmują monochromatyczne obrazy, widoczne tylko od góry i od dołu. Mamy więc do czynienia jakby z dwiema książkami w jednej. Pierwsza jest ciekawą, poprawnie złożoną opowieścią o kolejnych projektach Turrella, a druga, nieco ukryta, próbą przełożenia jego wielobarwnych instalacji świetlnych na język grafiki.
***
