9 grudnia w trakcie gali online poznaliśmy laureatów szóstej edycji Nagrody Architektonicznej Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy. Wyróżnione zostały budynki i inicjatywy w sześciu głównych kategoriach. Przyznano trzy nagrody specjalne - grand prix, nagrodę publiczności i specjalne wyróżnienie za rozwiązania proekologiczne. Co nagrodzone projekty mówią nam o kondycji współczesnej architektury w Warszawie?
Nagroda Architektoniczna Prezydenta m. st. Warszawy
Przyznawana w tym roku po raz szósty nagroda jest wyróżnieniem dla najlepszych realizacji architektonicznych i wydarzeń kulturalnych związanych tematycznie z architekturą, które zostały oddane do użytku lub odbyły się w 2019 roku. Dziesięcioosobowe jury, w którego skład wchodzą miejscy urzędnicy (Marlena Happach, Michał Olszewski), politycy (Ewa Janczar), urbaniści i architekci (Tomasz Majda, Agnieszka Cieśla, Robert Szumielewicz, Marcin Grzyb, Piotr Jurkiewicz) oraz krytycy (Ewa P. Porębska, Grzegorz Piątek) spośród zgłaszanych przez wszystkich zainteresowanych kandydatur wybrało osiemnastu finalistów oraz laureatów we wszystkich kategoriach.
Nagradzamy najlepsze budynki, przestrzenie publiczne i wydarzenia. Pandemia wywróciła w tym roku wszystko do góry nogami. Musimy pracować inaczej, w inny sposób korzystać z przestrzeni publicznych i budynków. Wiele planów i projektów inwestycyjnych ulega zmianie. Pandemia dotknęła mocno branżę architektoniczną i inwestycyjną. Rozmawiam z projektantami i inwestorami. Wiem jak to trudny czas dla wszystkich.
Rafał Trzaskowski, prezydent m.st. Warszawy.
Najlepszy budynek użyteczności publicznej
fot.: Marcin Czechowicz / materiały organizatora
Nagrodę w kategorii najlepszy budynek publiczny, Grand Prix całego konkursu oraz nagrodę publiczności zdobył niewielki i powściągliwy architektonicznie budynek Żłobka Publicznego nr 67 w Warszawie – Wesołej. Zaprojektowany przez xystudio obiekt powstał na gęsto zadrzewionej działce w zielonej części miasta. Zgodnie z zapisami planu zagospodarowania architekci zachowali wymagane 60% powierzchni biologicznie czynnej wpisując parterowy pawilon w naturalny krajobraz. Zlokalizowana centralnie wyższa bryła otoczona jest przez obszerny taras otwierający budynek na otoczenie. Duże przeszklenia odbijające naturalny krajobraz i rytmy podpór nawiązujące do drzew spajają wizualnie zgeometryzowany obiekt z niemal dziką przyrodą. Czytelny, prosty układ wnętrz i brak barier dla osób z niepełnosprawnościami sprawia, że budynek może być wykorzystywany przez każdego odbiorcę.
Pozostali nominowani w kategorii:
-
Siedziba Transportowego Dozoru Technicznego, JEMS Architekci
-
Stacje metra: Szwedzka, Targówek Mieszkaniowy, Trocka, ILF Consulting
Architektura mieszkaniowa
fot.: Piotr Krajewski/ materiały organizatora
Najlepszym osiedlem w kategorii architektury mieszkaniowej okazał się kompleks Mickiewicza II zaprojektowany przez HRA Architekci. Zlokalizowana na granicy Żoliborza i Bielan inwestycja Skanska Polska składa się z dziewięciu budynków różnej wielkości, tworzących otwarty i nieogrodzony kompleks mieszkaniowy. Strefy półprywatne wydzielono przy użyciu elementów architektury krajobrazu autorstwa Urbandesign.pl. Zachowano duże, porastające działkę drzewa, a budynki starano wspisać się pomiędzy nie. Zaprojektowana została także świetlica na potrzeby wydarzeń organizowanych przez mieszkańców. Zastosowanie zrównoważonych materiałów i rozwiązań architektonicznych zostało potwierdzone przez uzyskanie certyfikatu BREEAM.
Pozostali nominowani w kategorii:
-
Dom przy Potockiej, POLE
-
Jaśminowy Mokotów II, Rolfe Judd
Architektura komercyjna
fot.: JEMS/ materiały organizatora
Kompleks P4 z Hotelem Vienna House Mokotów Warsaw okazał się najlepszym budynkiem komercyjnym oddanym do użytku w Warszawie w 2019 roku. Projekt pracowni JEMS Architekci wyróżnia przede wszystkim zastosowana betonowa konstrukcja, która buduje wyraz architektoniczny budynków. Opiera się ona na systemie żelbetowych ram i słupów o charakterystycznym kształcie litery „V”. Surowy beton architektoniczny i dynamiczne, potwarzalne formy tworzą niemal industrialny wyraz obiektów. Co ciekawe obiekt musiał zmienić swoją funkcję już na etapie budowy. Budynek początkowo przeznaczany na biura został przeprojektowany na hotel. Operacja ta nie udałaby się gdyby nie elastyczne, otwarte na zmiany założenia pierwotnego projektu.
Pozostali nominowani w kategorii:
-
Hotel Puro, JEMS Architekci
-
Biurowiec Vector+, JSK Architekci
Projektowanie przestrzeni publicznej
fot.: Piotr Krajewski/ materiały organizatora
EKOpark w Ursusie okazał się zwycięzcą kategorii przestrzenii publicznych oraz zdobywcą specjalnego wyróżnienia za rozwiązania proekologiczne. Zielona przestrzeń projektu pracowni ABIES powstała w sąsiedztwie zdegradowanego obszaru dawnej fabryki traktorów, która obecnie podlega silnym przekształceniom w kierunku nowej dzielnicy mieszkaniowej Warszawy. Modelowy park został wyposażony w takie rozwiązania jak instalacje fotowoltaiczne zasilające oświetlenie i zbiorniki retencyjne na deszczówkę. Do podbudowy ścieżek i alejek wykorzystano gruz z obiektów znajdujących się wcześniej na terenie inwestycji. Mieszkańcy mają tu do dyspozycji siłownię plenerową, ścieżkę edukacyjno-przyrodniczą, urządzenia do street workoutu i miejsce do grillowania. Budki lęgowe, łąki kwietne i specjalne domki mają przyciągnąć w to miejsce także owady i ptaki.
Pozostali nominowani w kategorii:
-
Bulwary nad Wisłą - III etap, RS Architektura Krajobrazu Dorota Rudawa
-
Modernizacja skweru przy ul. Szymanowskiego, JAZ+ Architekci
Nowe życie budynków
fot.: Piotr Krajewski/ materiały organizatora
Architekci z biura Chmielewski Skała zostali nagrodzeni za udaną modernizację budynku "A" Warszawskiego Szpitala dla Dzieci. Historia wpisanego do rejestru zabytków obiektu sięga 1875 roku. Jest to zarazem najstarszy funkcjonujący nieprzerwanie budynek szpitala w Warszawie. Inwestycja obejmowała remont historycznej części i poszerzenie jej o nową dobudówkę. Zmianie uległ układ funkcjonalny i przeznaczenie wnętrz. Na podstawie historycznej dokumentacji i zdjęć odtworzone zostały oryginalne detale i rzeźby.
Pozostali nominowani w kategorii:
-
Fort Służew, Turret Architekci
-
Modernizacja Muzeum Woli, Żera 2 Architekci, ARE Stiasny/Wacławek, Compono
Wydarzenie architektoniczne
fot.: Tomasz Kubaczyk/ materiały organizatora
Książka "Archipelag CIAM. Listy Heleny Syrkus" autorstwa Aleksandry Kędziorek, Katarzyny Uchowicz i Mai Wirkus wydana przez Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki w opinii jury okazała się największym wydarzeniem architektonicznym stolicy w ubiegłym roku. Wydawnictwo jest zbiorem korespondencji Heleny Syrkus z przyjaciółmi i przedstawicielami środowiska architektonicznego pierwszej połowy XX wieku związymi głównie z Bauhausem. Adresatami listów bohaterki książki są m.in. Walter i Ise Gropiusowie, holenderski urbanista Cornelis van Eesteren i jego żona Frida Fluck czy Sigfried Giedion, szwajcarski historyk sztuki i sekretarz generalny CIAM (Międzynarodowych Kongresów Architektury Nowoczesnej). W korespondencji wyczytać można realia życia w skomplikowanej historii politycznej Polski i świata, które dotknęły również środowisko architektoniczne – antysemityzm lat 30., tragedia drugiej wojny światowej czy ułudy związane z wprowadzeniem socjalizmu.
Pozostali nominowani w kategorii:
-
Inicjatywa Architekci dla Klimatu
-
„PAOJ. Przewodnik architektoniczny Osiedla Jazdów”, Stowarzyszenie Akademickie Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej
Podsumowanie
Szóstą edycję Nagrody Architektonicznej Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy zdominowały przede wszystkim inwestycje prowadzone przez samo miasto - żłobek, szpital, park. Są to powściągliwe w wyrazie projekty, w których widać przede wszystkim myślenie o komforcie użytkowników i troskę o kontekst krajobrazowy czy środowisko. Nie nagrodzono przestrzeni spektakularnych, ale znaczące o wiele więcej i będące bliżej codziennego życia mieszkańców niewielkie projekty. Mają one szanse przetrzeć szlaki i stać się punktem odniesienia dla kolejnych projektów. Takie zapowiedzi padły zresztą w przypadku nagrodzonego żłobka, którego autorzy zostali poproszeni przez miasto o stworzenie wytycznych dla kolejnych inwestycji. Również kategoria architektury komercyjnej przyniosła nagrodę dla budynku, który pozytywnie wyróżnia się na tle większości biurowców i hoteli wznoszonych aktualnie w stolicy. Architektom udało się osiągnąć niezwykle charakterystyczny efekt przy użyciu bardzo prostych zabiegów i materiałów. Istotne jest również podejście projektowe, które umożliwiwało zmianę funkcji budynku już na zaawansowanym etapie realizacji. Rozwiązania umożliwiające takie ruchy są niezwykle ważne w kontekście dyskusji o ponownym użytku istniejących już budynków i ograniczeniu niepotrzebnej produkcji architektonicznej, niekorzystnie wpływającej na środowisko. Nieco rozczarowujące wydają się wszystkie nominacje w kategorii architektury mieszkaniowej, gdzie jury wybrało bardzo typowe inwestycje deweloperskie. Ich niemal generyczna architektura, powielana współcześnie przez większość inwestorów i ich architektów nie była więc główną cechą podlegającą ocenie. Uzasadnieniem dla przyznania głównej nagrody były cechy przestrzenne osiedla - brak płotów, zachownie zielenii i zastosowanie certfikowanych rozwiązań ekologicznych. Wszystkie te zabiegi powinny być standardem, a nie wyjątkiem. Inna nominacja w tej kategorii dotyczyła osiedla wznoszonego na terenach nieużytków. W ramach inwestycji, zgodnie zresztą z miejscowym planem zagospodarowania, część terenu zagospodarowano na park. Pół-dzika zieleń będąca habitatem dla wielu zwierząt ustąpić musiałą w tym miejscu zaprojektowanej pod linijkę zielenii rozumianej jako infrastruktura rekreacji i zabawy dla mieszkańców deweloperskiej inwestycji. Wydarzeniem architektonicznym roku okrzyknięte została pierwsza wydana przez Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki książka. Z okreslanym w trakcie gali mianem "pomnikowego" wydawnictwa zarówno autorzy, wydawcy jak i jury wiążą nadzieje nie tylko na popularyzację wiedzy o Helenie Syrkus w kraju, ale przebicie się z komunikatem do międzynarodowego grona badaczy historii architektury.
oprac.: Kacper Kępiński
