Społeczna presja ma znaczenie. Sędziszowska mozaika, ostatnia tego typu monumentalna dekoracja w regionie, najprawdopodobniej zostanie zachowana. To efekt petycji Instytutu Dizajnu w Kielcach, który zebrał niemal dwa tysiące podpisów.
fot. Instytut Dizajnu w Kielcach
Ukończona w 1966 roku kompozycja autorstwa Jana Karczewskiego zdobi fryz domu kultury w Sędziszowie. Budynek po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat przechodzi gruntowną modernizację. Na marzec planowano rozpoczęcie prac przy elewacji obiektu, wraz z nimi zniknąć miała unikatowa, ceramiczna dekoracja. Pamiątka kolejarskiej przeszłości miasta najprawdopodobniej zostanie jednak zachowana. O sprawie pisaliśmy przed tygodniem.
Dzieło uznanego artysty
fot. Materiały inwestora
Instytut Dizajnu w Kielcach, który zainicjował akcję obrony mozaiki, zebrał przeszło 1700 podpisów pod internetową petycją do władz miasta. Jednocześnie pracownicy kieleckiej instytucji starali się przekonać urzędników bezpośrednio. W obronę dzieła Karczewskiego włączył się także Jan Przypkowski, dyrektor Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie oraz historyk sztuki. Podkreślił on, że prace Jana Karczewskiego znajdują się w wielu wartościowych kolekcjach na całym świecie (m.in. W Muzeum Narodowym w Warszawie i Stedelijk Museum w Amsterdamie), a unikatowe dzieło na budynku, stawia Sędziszów w doborowym gronie.
Social media zadziałały
fot. Instytut Dizajnu w Kielcach
Te argumenty zdaje się przekonały burmistrza miasta, Wacława Szarka, który utrzymuje, że o całej sprawie dowiedział się właśnie z mediów społecznościowych. Zapowiada, że gmina wystąpi do Wojewódzkiego Konserwatora Ochrony Zabytków w Kielcach o opinię w sprawie mozaiki. Na tej podstawie zostaną podjęte wspólne ustalenia, co do dalszych kroków. Aktualnie wykonawca ma wstrzymać prace przy mozaice.
Największa w Polsce
fot. Grzegorz Karkoszka / szlakmodernizmu.pl
To nie pierwsza mozaika w Polsce, którą udało się uratować tylko i wyłącznie dzięki społecznym akcjom protestacyjnym. Jednym z pierwszych sukcesów społeczników, a jednocześnie największym, jeśli chodzi o skalę, było zachowanie gigantycznej mozaiki na ścianie wieżowca Biprostal w Krakowie. Kubistyczna kompozycja krakowskiej artystki Celiny Styrylskiej-Taranczewskiej jest największą tego typu dekoracją w Polsce. Próby jej skucia były dwie – kolejno w 2009 i 2011 roku.
fot. Biprostal
Oddolny ruch „Nie pozwólmy zryć mozaiki z Biprostalu” wsparli przedstawiciele Muzeum Architektury we Wrocławiu, dyrekcja Muzeum Narodowego w Krakowie, środowisko architektów SARP oraz Polski Związek Plastyków. To wielkie poruszenie doprowadziło do wpisania mozaiki do miejskiej ewidencji, a ostatecznie do rejestru zabytków. Dzieło zostało poddane renowacji, a inwestor wydał nawet o nim książkę.
Przenosiny w całości
fot. PKP S.A.
Inaczej z problemem monumentalnej mozaiki poradzono sobie w Oświęcimiu, gdzie w ostatnich latach realizowana była przebudowa (a właściwie wyburzenie i budowa nowego) dworca PKP. Wnętrze hali obiektu zdobiło wielkie dzieło sztuki wykonane w latach 1964-65. Jej autorem jest Kazimierz Gąsiorowski, malarz i twórca mozaik. Mierzącą 24 × 4,5 metra mozaikę przeniesiono w trzech częściach razem z podłożem. Swoje nowe miejsce znalazła na zewnątrz obiektu.
