Konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej dla Świętokrzyskiego Kampusu Laboratoryjnego Głównego Urzędu Miar został rozstrzygnięty 21 grudnia 2018 roku. Zwycięski projekt przygotowała warszawska pracownia BDM Architekci.
Kampus Laboratoryjny Głównego Urzędu Miar (GUM), gmachu instytucji pełniącej rolę Krajowej Instytucji Meteorologicznej (NMI — National Metrology Institute), ma być jednym z kilkunastu tego typu obiektów na świecie.
konkurs
Założenia konkursowe mocno podkreślały rolę nowej siedziby GUM — „we wszystkich krajach, charakteryzujących się wysokim współczynnikiem rozwoju technologicznego i gospodarczego, to właśnie instytucje NMI odgrywają kluczową rolę w rozwoju gospodarki, ponieważ są technologicznym fundamentem i motorem napędowym w kształtowaniu innowacyjnych akceleratorów przedsiębiorczości, w tym przemysłu. Instytucje NMI, poprzez swoje procesy doskonalenia metod pomiarowych oraz poprzez ciągłe ulepszanie działań związanych z precyzją i skutecznością pomiarów, są skoncentrowane na takich działaniach badawczo-rozwojowych, które bezpośrednio powiązane są z narodowymi strategiami rozwoju technologicznego oraz z wszelkimi branżami przemysłu, co bardzo wyraziście przekłada się na efektywny rozwój technologii produkcyjnych i eksploatacyjnych. Wysoce skuteczny system metrologiczny to także bezpieczeństwo obywateli i instytucji w obrocie gospodarczym i ekonomicznym. Dokładność miar i skuteczność ich powszechnego zastosowania gwarantuje poprawność obrotu gospodarczego”.
Konkurs podzielony był na dwa etapy. Pierwszy, obejmujący projekt ideowy kampusu, uwzględniał obiekty z podziałem na: strefę laboratoryjno-badawczą, strefę obsługowo-techniczną części laboratoryjno-badawczej, strefę wdrożeniowo-dydaktyczną wspomagającą działalność laboratoryjno-badawczą, strefę bazy socjalnej dla prowadzących badania i zagospodarowanie terenu przewidujące etapowanie realizacji inwestycji. Drugi etap obejmował część realizacyjną projektu: szczegółowe rozwiązania dla strefy laboratoryjno-badawczej, strefy obsługowo-technicznej części laboratoryjno-badawczej i zagospodarowanie terenu.
Główny Urząd Miar
Obecna siedziba GUM znajduje się w zabytkowym budynku w samym centrum Warszawy, tuż przy Placu Bankowym. Prestiżowa lokalizacja ogranicza jednak rozbudowę i rozwój instytucji, a co najistotniejsze, miejskie czynniki zakłócają pracę przyrządów pomiarowych. Ze względu na szczególną specyfikę Urzędu Miar, instytucji, która tak istotnie wpływa na rozwój gospodarczy kraju, jego nowa lokalizacja i zabudowa powinny spełniać szereg wymagań, które umożliwią jego prawidłowe funkcjonowanie.
Nowa siedziba Głównego Urzędu Miar zostanie zlokalizowana w Kielcach, na obszernej działce u stóp Góry Hałasa. Jak czytamy w założeniach konkursowych, „rozwój procesu pomiarowo-badawczego wymaga środowiska pozbawionego wszelkich istotnych źródeł zakłóceń. Idealnym dla realizacji tego przedsięwzięcia jest region świętokrzyski usytuowany u podnóża Gór Świętokrzyskich. Teren przewidziany pod inwestycję został wybrany ze względu na oddalenie od źródeł potencjalnych niekorzystnych oddziaływań (w zakresie drgań, hałasu, zanieczyszczeń i promieniowania elektromagnetycznego) oraz możliwość dobrego połączenia z infrastrukturą komunikacyjną.”
projekt
Biorąc pod uwagę rozległość terenu (ponad trzynaście hektarów) i samodzielność założenia, architekci pracowni BDM rozmieścili poszczególne budynki kampusu wokół wewnętrznego dziedzińca. Projektanci chcieli tym samym nawiązać do układu przestrzennego typowego dla miejsc, w których w przeszłości nie tylko przechowywano, ale i chroniono wiedzę poprzez ograniczenie publicznego dostępu — klasztorów, uniwersytetów czy bibliotek.
szkic
© BDM Architekci
W rezultacie, jak piszą autorzy, kampus został podzielony na dwie strefy dostępności — publiczną i zamkniętą. W otwartej części założenia, obejmującej plac i parking przed kampusem, a w przeszłości także budynek dydaktyczny, GUM uchyli odwiedzającym rąbka tajemnicy. Strefa zamknięta podzielona będzie z kolei na dwie części, w których znajdą się nie tylko miejsca pracy — biura i laboratoria, ale i funkcje edukacyjne i mieszkalne. Wewnątrz kampusu znajdzie się strefa o charakterze uniwersyteckim (z ruchem pieszym, przestrzenią dziedzińca), a na zewnątrz — strefa o charakterze przemysłowym (z kubaturami laboratoriów, układem komunikacji kołowej i placów technicznych oraz drzewami i zielenią leśną, istniejąca na terenie założenia).
Jak podają autorzy zwycięskiej pracy, „całość kompozycji zabudowy kampusu została podporządkowana modułowi projektowemu. Wszystkie rzuty, elewacje, przekroje, ciągi komunikacyjne oraz elementy zagospodarowania terenu oparto o siatkę ortogonalną o skoku stu pięćdziesięciu centymetrów. Ten strukturalny korzeń projektowanej zabudowy obrazuje ludzką skłonność do uporządkowania świata, zmierzenia i zważenia go — przełożenia na zapisywalne parametry. Główny Urząd Miar jest kwintesencją takich prób zrozumienia świata. Ortogonalny i przewidywalny układ budynków zderza się tutaj z nieregularnością ukształtowania terenu, chaosem i ciągłymi zmianami zachodzącymi w naturze.”
Bardzo istotną częścią projektu jest dziedziniec. Będzie on, jak podają architekci, nie tylko przestrzenią komunikacji pieszej, która połączy najkrótszą drogą budynki laboratoriów, ale i efektownie zagospodarowanym miejscem spotkań, relaksu i integracji pracowników. Ważnym elementem spajającym cały kompleks będzie też kładka — pasaż, który połączy wszystkie funkcje kampusu i stanowić będzie jego oś komunikacyjną. Zdaniem autorów, dzięki ujednoliconym rozwiązaniom architektonicznym i materiałowym, to główne połączenie komunikacyjne pozwoli użytkownikom kampusu łatwo odnaleźć się na jego terenie.
szkic
© BDM Architekci
Istotną kwestią są także materiały użyte w projekcie kompleksu. Autorzy projektu, chcąc podkreślić rolę miejsca, w którym zrealizowany będzie kampus i jednocześnie mając na uwadze zaawansowane technologiczne badania prowadzone przez Urząd Miar, zdecydowali, że budynki zostaną wykończone lokalnym kamieniem, a pozostałe elementy (kładki, wykończenia okien, glifów okiennych i drzwiowych oraz zabudowa techniczna) będą wykonane ze stali i szkła. Jak piszą autorzy, bezpośrednią inspiracją dla kompozycji elewacji kamiennych były wyrobiska piaskowca zlokalizowane w okolicy inwestycji (kamieniołom Tumlin – Gród) — ich wertykalna artykulacja, będąca efektem procesu technologicznego pozyskiwania kamienia, znalazła swe odzwierciedlenie w rysunku kamienia wykańczającego ściany.
Jak uzasadnił swój wybór Sąd Konkursowy pierwszą nagrodę przyznano „za stworzenie spójnego układu przestrzennego, który zdaniem sądu najlepiej rozwiązuje zadany konkursem program funkcjonalny. Poszczególne obiekty w sposób czytelny spięto obwodową kładką, gwarantując odpowiednią integrację zespołu naukowego kampusu. Praca daje możliwość elastycznego dostosowywania rozwiązań realizacyjnych do twardych, obecnych i przyszłych wymagań technologicznych — bez zmiany założenia ideowego. Rozwiązania przestrzenne, funkcjonalne i materiałowe znamionują profesjonalny warsztat autorów pracy zwycięskiej”.
oprac. red.
na podstawie opisu autorskiego i informacji konkursowych
