Czytelna, przejrzysta, bez nadmiaru multimediów; skupiona na społecznym współdziałaniu na rzecz sukcesu i wykorzystaniu jego skutków — taka ma być wystawa stała nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego. W konkursie na koncepcję ekspozycji wygrała pracownia Trias AVI. Sąd konkursowy wybierał spośród trzech prac o wysokim poziomie.
Konkurs na „koncepcję plastyczno-przestrzenną wystawy stałej nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919” ogłoszono w kwietniu tego roku, a jego organizatorem było poznańskie Wielkopolskie Muzeum Niepodległości. Ekspozycja ma znaleźć się w nieistniejącym jeszcze budynku, który powstanie według projektu pracowni WXCA wybranego w innym, architektonicznym konkursie z 2019 roku. Muzeum znajdować się będzie między ścisłym Starym Miastem a parkiem Cytadela u stóp Wzgórza św. Wojciecha, nieopodal cmentarza Zasłużonych Wielkopolan. Wystawa ma zająć blisko 3 tys. m kw. budynku, a jej przewodnie hasło brzmieć „Na co dzień praca, w chwilach próby zwycięstwo”. Muzeum tworzyć będą cztery bryły zakomponowane wokół dziedzińca otwierającego się na otoczenie, w tym na planowany obok park. Jego forma również była przedmiotem konkursu sprzed czterech lat.
Muzeum Powstania Wielkopolskiego, zwycięski projekt pracowni WXCA (2019) — widok ogólny od strony parku
© WXCA / wiz. Dot Design
trzy pracownie w grze
Przez ostatnie lata władzom Poznania, które za 5 mln zł zorganizowały konkurs na architekturę, brakowało jednak pieniędzy na budowę; rosły spodziewane koszty. W styczniu tego roku zadanie przejął Wielkopolski Urząd Marszałkowski, w roli współorganizatora dołączyło do niego Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Szacowany koszt inwestycji (łącznie z wystawą za 65 mln zł) wynosi obecnie 376 mln zł (Marszałek ma zabezpieczoną całą kwotę, a MKiDN deklaruje refinansowanie w wysokości 222 mln zł). Trwa teraz przetarg na wyłonienie głównego wykonawcy prac budowlanych. Jeśli oferty zmieszczą się w budżecie, to prace powinny ruszyć pod koniec tego roku.
Od dzisiaj (piątek 15.09) wiadomo, jak w przybliżeniu będą wyglądały wnętrza placówki opowiadającej w sześciu sekwencjach nie tylko o zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim, ale też okolicznościach i działaniach, które utorowały drogę do triumfu, a także o międzywojennym Poznaniu tworzonym po zwycięstwie. Na konkurs prace nadesłały trzy firmy doświadczone w urządzaniu przestrzeni wystawienniczych i muzealnych. Były zobowiązane do bazowania na przygotowanym wcześniej dokładnym scenariuszu przyszłej wystawy.
Koncepcja wystawy stałej przyszłego Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, I nagroda, proj. Trias AVI
© Trias AVI
Wygrała warszawska pracownia Trias AVI (nagroda 50 tys. zł brutto i zaproszenie do negocjacji na opracowanie pełnej dokumentacji projektowej). Zwycięska firma ma na koncie kilkadziesiąt zrealizowanych projektów, takich jak na przykład Morskie Centrum Nauki oraz Muzeum Techniki i Komunikacji w Szczecinie, Narodowe Muzeum Techniki w stolicy, czy Muzeum Twierdzy Toruń. Przed dwoma tygodniami otwarta została w Jastrzębiu-Zdroju najnowsza wystawa autorstwa Trias AVI: „Carbonarium” w dawnej łaźni kopalni Moszczenica (dziś Instytut Dziedzictwa i Dialogu).
multimedia nie wychodzą
Przewodniczący sądu konkursowego, doświadczony twórca wystaw i muzealnik, Robert Supeł, mówił podczas rozdania nagród o bardzo wyrównanym poziomie prac, ich wysokiej jakości oraz zgodności sądu konkursowego w kwestii przyznania poszczególnych miejsc na podium. O zwycięskiej koncepcji czytamy, że:
wyraźnie wyeksponowany jest w niej element współdziałania i społecznego zaangażowania niezbędnego do sukcesu w pracy i w walce. Praca wyróżnia się przejrzystością przyjętych rozwiązań wystawienniczych, zasadnością ich doboru przy prezentacji kluczowych wydarzeń historycznych, czytelnością rozwiązań graficznych, właściwym podejściem do roli i sposobu wyeksponowania muzealiów oraz powściągliwością, która skutkuje między innymi umiarkowaniem w wykorzystaniu multimediów, które „nie wychodzą” na plan pierwszy przed pozostałe rozwiązania wystawiennicze.
Marcin Wojczyński z Trias AVI na tle plansz ze zwycięskim projektem
fot.: Jakub Głaz
Przewodniczący Supeł mówił też, że
ta praca w największym stopniu pokazała elementy, które doprowadziły do zwycięstwa. Autorzy znakomicie potraktowali temat urządzonej w Poznaniu Powszechnej Wystawy Krajowej z 1929 roku. Zapowiada się wystawa w wystawie, bo będąc na ekspozycji poświęconej Powstaniu Wielkopolskiemu, będzie można umownie zwiedzić PWK. Najdogłębniej został tu także potraktowany postulat, by widz miał okazję wejść w rolę osób zaangażowanych w powstanie. Służy temu koncept interaktywnej gry, w której trzeba określić swój charakter i wybrać najbliższą sobie postać.
Koncepcja wystawy stałej przyszłego Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, I nagroda, proj. Trias AVI
© Trias AVI
ogień zmienia scenariusz
W przypadku drugiej nagrody dla krakowskiej pracowni ART FM (25 tys. zł brutto) sąd docenił bardzo dobre współgranie koncepcji z architekturą planowanego budynku. Koncept ekspozycji podporządkowano nieco pretensjonalnemu hasłu „W nas płonie ogień wolności”, które zdaniem sądu konkursowego skutkowało
bardzo ciekawymi rozwiązaniami scenograficznymi. Uznanie […] wzbudziły propozycje potraktowania konkretnych tematów, np. wozu Drzymały, zdobycia Ławicy, czy przedstawienie szerszego kontekstu dyplomatycznego, a także propozycje sposobu wykorzystania muzealiów.
Zastrzeżenia wzbudziło jednak dość swobodne potraktowanie scenariusza wystawy i jego daleko idące modyfikacje.
Koncepcja wystawy stałej przyszłego Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, II nagroda, proj. ART FM
© ART FM
jeszcze trzy lata
Trzecie miejsce i 15 tys. zł przypadło znanej dobrze w Poznaniu firmie New Amsterdam, która zrealizowała już w mieście dwie ekspozycje: dla Bramy Poznania i centrum Szyfrów Enigma. Sąd konkursowy docenił
ciekawą propozycję oparcia wystawy o motyw „drogi pomiędzy jasnymi i ciemniejszymi fragmentami historii Wielkopolski” i konsekwentne wykorzystanie motywu rozetki narodowej w jej języku graficznym.
Nie przekonał jednak sędziów stanowczy nadmiar multimediów dominujący w przestrzeni wystawy i odwracający uwagę od muzealiów.
Koncepcja wystawy stałej przyszłego Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, III nagroda, proj. New Amsterdam
© New Amsterdam
Teraz, przez kolejny rok trwać mają prace nad przygotowaniem dokumentacji projektowej wystawy (sprecyzowanie koncepcji w zakresie rozwiązań scenograficznych, multimedialnych, sposobu eksponowania muzealiów, przygotowania tekstów). Potem ruszy przetarg na wykonawcę ekspozycji. Gmach i wystawa mają być gotowe w grudniu 2026 roku.
Jakub Głaz
Skład Sądu Konkursowego:
Przewodniczący Sądu:
Robert Supeł
Wiceprzewodniczący Sądu:
Sebastian Tyrakowski – zastępca dyrektora Muzeum Emigracji w Gdyni
Sędziowie Referenci:
dr hab. Rafał Górczyński, prof. Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu
Agnieszka Kuchcińska-Kurcz – Kierowniczka Oddziału Centrum Dialogu Przełomy / Muzeum Narodowe w Szczecinie
architekt Szczepan Wroński – WXCA (projektant budynku nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego)
dr Piotr Grzelczak – współautor scenariusza wystawy, Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Poznaniu, „Kronika Miasta Poznania”
Członkowie:
dr hab. Andrzej Betlej, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego – Dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu
Tomasz Łęcki – Dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu
dr Justyna Makowska – Dyrektorka Wydziału Kultury Urzędu Miasta Poznania
Włodzimierz Mazurkiewicz – Dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego
Przemysław Terlecki – Dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości
